Bugün Mâverdî’nin Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn (Din ve Dünya İçin Ahlak Yasaları) adlı eserinden seçtiklerimin son kısmını sizlerle paylaşacağım.
DOSTLUK-DÜŞMANLIĞA DAİR
* Hz. Süleyman (a.s.): “Bin dostun olsa yine de çok deme; bini bile azdır. Bir tek düşmanın bile olsa az deme; teki bile çoktur.”
“İnsanların en âcizi dost bulmada kusurlu olandır; ondan daha âcizi ise bulduğunu da kaybedendir.”
* “Doğruluğu az olanın gerçek dostu da az olur.”
* “Utanması az olanın sevenleri de az olur.”
* Bir Câhiliye şairi:
“Görmedim, büyük felaketler içinde, / insanların düşmanlığından daha korkunç ve daha ağır olanını.”
* Hz. Peygamber: “Düşmanına karşı güçlü isen, bu gücün şükrünü düşmanını affederek öde.”
* “Yüzün gerçeğe baksın, yolun doğruluğa ulaşsın. Çünkü gerçek insanın en güçlü yardımcısı, doğruluk en değerli yakınıdır.”
* “Birine yaklaşmakta olan bir aslan, onu gözetleyen bir hasetçiden daha az tehlikelidir.”
* “En zayıf bir barışçı çözüm yolu bile en güçlü şiddetten daha hayırlıdır.”
BİLGİ VE SORUMLULUK
* “Âlimin yaptığı yanlış, gemi gibidir; hem batar hem içindekileri batırır.”
* “Öğrenen bir yaşlı olmak, cahil bir yaşlı kalmaktan daha iyidir.”
* “Zihne yerleşmiş bir cümle bile kitaplardaki bin cümleden daha değerlidir.”
HARCAMANIN ADABI
* “Verilmemesi gereken bir yere vermekteki yanlışlık ile verilmesi gereken bir yere vermemekteki yanlışlık bir ve aynıdır.”
* “Her israf, zayi edilmiş bir hak demektir.”
İyi insan olmak zor değil
* Bir şairin oğluna öğüdü:
“Yavrucuğum! Tatlı bir insan olmak kolaydır:
Güler yüz, yumuşak söz... Hepsi bu.”
* “Allah sana bir dil, iki kulak vermiş ki, dinlediklerin konuştuklarının iki katı olsun.”
* Hz. Peygamber (s.a.): “Birinin önüne bir iyilik kapısı açılmışsa onu değerlendirmekte acele etsin; çünkü ne zaman kapanacağını bilemez.”
Dindarlıkta insaniyetin yeri
* Rivayete göre Resûlullah (s.a.) zamanında iki kişi sık sık oruç tutuyor ama aynı zamanda dedikodu yapıyorlardı. Bu durum Hz. Peygamber’e anlatılınca şöyle buyurdular: “Kendilerine helal olanı yemeyip oruç tutuyorlar, kendilerine haram olanı yapıp oruç bozuyorlar.”
* Hz. Peygamber’in (s.a.) huzurunda bir adamdan bahsedilmiş, adam hakkında iyi şeyler söylenmişti. Dediler ki: “Ya Resûlallah! Bu zat bizimle birlikte hac yolculuğa çıkmıştı. Her konaklama yerine indiğimizde adam tekrar yola koyulana kadar namaz kılıyor, yolculuğumuz sırasında da konaklayıncaya kadar durmadan Allah’ı zikrediyordu.” Hz. Peygamber, “Peki, adamın hayvanını kim besliyor, yemeğini kim yapıyordu?” diye sordu. “Hepimiz Ya Resûlallah!” dedik. Bunun üzerine şöyle buyurdular: “Siz hepiniz ondan daha hayırlısınız.”
* “Farzı (ibadeti) terk eden kendine zulmetmiş, yeryüzünü tahrip eden de başkalarına zulmetmiştir.”
* “Böbürlenmenin en güçlü sebeplerinden biri, adamın yakınında olanların kendisine karşı çok fazla övgüler yağdırmaları, münafıklığı alışkanlık ve kazanç aracı haline getiren, yardakçılığı aldatma ve düzenbazlık derecesine vardıran dalkavukların onu göklere çıkarmalarıdır.”
* Tahtını kaybetmiş bir krala sormuşlar: “Tahtını elinden alan ne idi?” Cevap vermiş: “Bugünün işini yarına bırakmam.”
* Hz. Peygamber (s.a.): “İnsanlara teşekkür etmeyen, Allah’a da şükretmemiş olur.”