İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik iki yılı aşkın süredir devam eden saldırılarının yanı sıra Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te uyguladığı politikalar, İsrailli insan hakları örgütlerinin hazırladığı yeni raporda kapsamlı şekilde ele alındı. Bimkom, Gisha, HaMoked, Yeş Din, İr Amim ve Breaking the Silence’ın da aralarında bulunduğu 12 İsrailli örgütün ortak çalışması, 2025’in Filistinliler açısından 1967’den bu yana “en yıkıcı ve ölümcül yıl” olarak kayıtlara geçtiğini gösterdi.
Raporda, öldürülen Filistinlilerin sayısının 2023 Ekim öncesine kıyasla neredeyse iki katına çıktığı, zorla yerinden edilmelerin ise “benzeri görülmemiş seviyelere” ulaştığı belirtildi. İsrail’in Gazze’ye insani yardım girişlerini sistematik şekilde engellemesinin yol açtığı açlık, pek çok bölgede kitlesel ölümlere neden oldu.
“AÇLIĞIN BİR SİLAH OLARAK KULLANILMASI ARTIK İSTİSNA DEĞİL, POLİTİKA”
Örgütler tarafından yapılan ortak açıklamada, 2025’in İsrail’in eylemlerine ilişkin çarpıcı bir tablo ortaya koyduğu ifade edilerek şu değerlendirme yapıldı:
“2025, çok az kişinin anlayabileceği bir gerçeği ortaya çıkardı: Sınır tanımayan, uluslararası hukuku sistematik olarak ihlal eden ve savunduğunu iddia ettiği değerleri ortadan kaldıran bir devlet. Açlığın bir silah olarak kullanılması, hastanelere saldırılar, tutukluların ortadan kaldırılması, tüm toplulukların sınır dışı edilmesi ve sivillerin yaygın olarak öldürülmesi 'başarısızlık' değil, politikadır.”
GAZZE: 67 BİNDEN FAZLA KİŞİ ÖLDÜRÜLDÜ, 1.9 MİLYON KİŞİ YERİNDEN EDİLDİ
Raporda yer alan verilere göre İsrail’in Gazze Şeridi’ne 2025 boyunca düzenlediği saldırılarda 20 bini çocuk, 10 bini kadın olmak üzere toplam 67 bin 173 kişi öldürüldü. Enkaz altında hâlâ yaklaşık 10 bin Filistinlinin bulunduğu tahmin ediliyor.
Saldırılarda 170 binden fazla kişi yaralandı. Zorla yerinden edilenlerin sayısı geçen yıl bir milyonu aşarken, 2025’te bu rakam 1.9 milyona çıktı; bu da Gazze’nin nüfusunun yaklaşık yüzde 90’ına denk geliyor. Pek çok Filistinli, evleri ve altyapı tesisleri tekrar tekrar hedef alındığı için birkaç kez yer değiştirmek zorunda kaldı.
2025 “KİTLESEL ÖLÜMLERİN” YILI OLDU
Birleşmiş Milletler’in aylardır yaptığı kıtlık uyarıları 2025’te gerçeğe dönüşürken, açlık Gazze’de binlerce kişinin yaşamını yitirmesine yol açtı. Rapora göre yalnızca temmuz ayında 13 bin çocuğa ağır yetersiz beslenme teşhisi kondu. Ekim ayı itibarıyla 157’si çocuk 461 kişinin açlıktan öldüğü kaydedildi.
BM destekli Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC), 15 Ağustos 2025’te Gazze kentinde kıtlığın kesin olarak doğrulandığını duyurmuştu.
GIDA DAĞITIM NOKTALARI DA HEDEF OLDU
İsrail’in aylar boyunca insani yardım geçişine izin vermediği Gazze Şeridi’nde, ABD–İsrail destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı’nın (GHF) dağıtım merkezleri de saldırıların hedefi oldu. Bu noktalarda 2 bin 306 Filistinli öldürüldü, 16 bin 929 kişi yaralandı.
Raporda ayrıca, İsrail askerlerinin Filistinlileri canlı kalkan olarak kullandığına ilişkin çok sayıda tanıklık bulunduğu ve alıkonulan kişilerin günlerce elleri kelepçeli, gözleri bağlı tutulduğu belirtildi.
BATI ŞERİA: 2025 “KİTLESEL SÜRGÜN” YILI
Rapor, işgal altındaki Batı Şeria’da İsrailli yerleşimcilerin şiddet eylemlerinin 2025’te dramatik şekilde arttığını ortaya koydu. 2023 ve 2024’te kayıtlara geçen bin 200 civarındaki saldırının bu yıl “kitlesel sürgün” boyutuna ulaştığı ifade edildi.
Hayvancılıkla geçinen 44 Filistinli topluluk tamamen, 10 topluluk ise kısmen zorla yerinden edildi. Bu süreçte aralarında bin 326 çocuk bulunan 2 bin 932 Filistinli evlerini terk etmek zorunda kaldı.
İdari tutuklamalarda da rekor seviyeye ulaşıldı. İsrail ordusu 2023’te 1500’den fazla Filistinliyi alıkoyarken, 2025’te bu sayı 3 bin 577’ye yükseldi. Ayrıca alıkonulan 98 Filistinlinin, işkence, tıbbi bakım eksikliği ve insanlık dışı koşullar nedeniyle hayatını kaybettiği belirlendi.
Doğu Kudüs’te 2025 boyunca yürütülen politikaların, İsrail’in kurumsallaşmış ayrımcılıktan yoğun mülksüzleştirmeye geçtiğini gösterdiği belirtildi.
Söz konusu politikanın merkezinde, İsrail’in uyguladığı tapu tescil projesinin yer aldığı aktarıldı. Rapor, yasa dışı yerleşimlerin sayısının Doğu Kudüs’te “benzeri görülmemiş bir hızla” arttığını ortaya koydu. Belediyecilik hizmetlerinin çöktüğü, hareket özgürlüğünün kısıtlandığı, okulu terk eden çocuk sayısının yükseldiği bildirildi.
TARİHİ ALANLAR DA HEDEFTE
İsrail’in Filistin’in kültürel ve tarihi mirasına yönelik saldırıları da 2025 raporunda önemli yer tuttu. Gazze’de Paşa Sarayı, Gazze Kent Arşivi, Refah Müzesi ve antik liman bölgeleri dahil birçok alan hedef alındı.
Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te ise İsrail’in “koruma” ve “turizmi geliştirme” adı altında yürüttüğü projelerin, arkeolojik alanları kontrol ve yerinden etme aracı olarak kullandığı belirtildi. Örnek olarak Nablus yakınlarındaki Sebastia bölgesine “arkeolojik alan” gerekçesiyle el konulması gösterildi.
