Uluslararası Af Örgütü tarafından yayınlanan rapora göre, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Moldova’da hükümet tarafından kullanılan geniş yetkiler, gazetecileri baskı altına almış, medya kuruluşları ise keyfi lisans iptallerine ve belirsiz yasaklara maruz bırakılmıştı. Uluslararası Af Örgütü, hükümetin eylemlerini gerekçelendirmek için ulusal güvenliği öne sürse de, bu yaklaşımın genellikle temel yasal güvenceleri göz ardı ettiğini ve medya özgürlüğünü baltaladığını belirtti.
Uluslararası Af Örgütü Moldova İcra Direktörü Veaceslav Tofan, “Yetkililer, bu tür önlemlerin güvenlik açısından gerekli olduğunu savunuyor. Ancak bu müdahale... yasallık, gereklilik ve orantılılık kriterlerini karşılamıyor. Bağımsız gazeteciliği ve ifade özgürlüğünü tehlikeye atıyor” dedi.
GEREKÇE: RUS DEZENFORMASYONUYLA MÜCADELE
Af Örgütü’nün raporu, 2022’de ilan edilen olağanüstü hal sırasında hükümete bağlı Olağanüstü Durumlar Komisyonu’nun (CES) geniş yetkilerle hareket ettiğini ve 12 televizyon kanalının lisansını askıya aldığını belirtti. Onlarca internet sitesi de “Rus dezenformasyonuyla mücadele” gerekçesiyle engellenmişti.
Olağanüstü hal Aralık 2023’te sona ermeden önce yetkiler bu kez hızla çıkarılan bir yasayla yeni bir kuruma, Ulusal Öneme Sahip Yatırım Projelerinin Teşviki Konseyi’ne (CPIPNI) devredildi. CPIPNI’nin, gazetecilere göre, hiçbir yargısal denetim olmadan en az 18 yayın kuruluşunun lisansını geçici ya da kalıcı şekilde iptal ettiği açıklandı.
Uluslararası Af Örgütü, bu kararların usulüne uygun yargılama veya yargısal inceleme yapılmadan alındığını bildirdi.
BELİRSİZ YASALAR, KEYFİ YAPTIRIMLAR
Ülkede hala yürürlükte olan bir yasa “dezenformasyonun yayılmasını” yasakladı, ancak terimi tanımlamadı. Ayrıca Rusya’nın da dahil olduğu bazı ülkelerden haber akışını sınırlandırdı. Gazeteciler, hükümet yetkililerinin “bazı konuların gündeme getirilmemesini” gayriresmi şekilde telkin ettiğini söyledi. Alternatif görüşler özellikle Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin haberlerde bastırıldı.
Hükümet ise bunların "savaş zamanı tedbirleri" olduğunu savundu.
GAGAVUZ’A VE TRANSDİNYESTER’DE BASKI DAHA SERT
Moldova’nın Gagavuz Özerk Bölgesi’nde baskılar daha da yoğunlaşıyor. Yetkilileri eleştiren gazeteciler taciz ve engellemelerle karşılaştıklarını bildirirken, bir muhabir, Rus doğalgaz tedarikiyle ilgili eleştirel bir haber yayınladıktan sonra bölgesel kamu yayın kuruluşundan istifa etti.
Rusya kontrolündeki Transdinyester’de ise medya özgürlüğünün “neredeyse tamamen ortadan kalktığı” belirtildi. Bölgede yetkilileri veya Rus barış güçlerini eleştirmek suç sayılıyor ve Moldovalı gazeteciler “yabancı” muamelesi gördüğü için serbestçe haber yapamıyor.
AF ÖRGÜTÜ: YARGISIZ İNFAZLAR SON BULMALI
Af Örgütü, Moldova hükümetine medya yasalarını tamamen gözden geçirme, yargısız infazları sonlandırma çağrısında bulundu. Örgüt, hükümete gazetecileri koruma, tacizi önleme ve ifade özgürlüğünü güvence altına alma çağrısı yaptı.
