İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın 2015 Nükleer Anlaşması çerçevesinde Birleşmiş Milletler yaptırımlarını yeniden devreye sokabilecek “snapback” mekanizmasını işletme kararının, İran’ın ilerleyişini durduramayacağını belirterek, “Aşırı taleplere asla teslim olmayacağız ve boyun eğmeyeceğiz” dedi.
Pezeşkiyan, 2025 Dünya Bilim Olimpiyatları’nda madalya kazanan gençler için Tahran’da düzenlenen törende yaptığı konuşmada, Avrupa ülkelerinin attığı adıma ve BM Güvenlik Konseyi’nde devam eden sürece tepki gösterdi. “Dün gece snapback yaptırımlarını geri getirmek için toplandılar. Yolumuzu mu tıkıyorlar? Yolu, beyinler ve düşünceler bulur veya yeni yol açar. Bizim önümüzü kesemezler.” ifadelerini kullandı.
Haziran ayında İsrail ve ABD tarafından İran’ın nükleer tesislerine yönelik düzenlenen saldırılara da değinen Pezeşkiyan, “Natanz’ımızı ve Fordo’muzu vurabilirler ancak Natanz’dan çok daha önemli şeyleri inşa eden ve inşa etmeye devam eden bizim insanlarımızdır.” dedi. Pezeşkiyan, İran halkının iradesiyle her türlü engelin aşılabileceğine inandığını belirterek, “İlerleme azmi, iradesi ve yeteneği olan hiç kimsenin önü hiçbir şekilde kesilmez.” diye konuştu.
SNAPBACK SÜRECİ VE TEPKİLER
İngiltere, Fransa ve Almanya, 28 Ağustos’ta İran’ın nükleer anlaşmayı ihlal ettiğini öne sürerek, 2015 tarihli anlaşmada yer alan ve “snapback” adı verilen mekanizmayı devreye sokma kararı almıştı. Bu mekanizma, BM Güvenlik Konseyi'nin yeni bir oylamasına gerek kalmaksızın İran’a yönelik eski BM yaptırımlarının otomatik olarak geri dönmesini sağlıyor.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupa ülkelerinin bu yönde bir adım atmaya hukuken yetkisi olmadığını ifade etmiş, bu ülkelerin anlaşmadaki rolünü fiilen kaybettiğini savunmuştu.
Anlaşmanın diğer tarafları Rusya ve Çin de BM Güvenlik Konseyi’ne gönderdikleri ortak mektupta, Avrupa’nın snapback kararını “hukuken geçersiz” ve “mantıksız” olarak nitelendirmişti.
İran, İsrail ve ABD saldırıları sonrası askıya aldığı nükleer tesis denetimlerini 9 Eylül’de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile yapılan anlaşma sonrası yeniden başlatmıştı. Ancak Avrupa ülkeleri bu adımı olumlu karşılamakla birlikte yeterli bulmadı.
BM Güvenlik Konseyi’nde dün yapılan oylamada, İran’a yaptırımların geri getirilmemesini öngören tasarı reddedildi. Snapback mekanizması kapsamında yeni bir uzlaşma olmaz ya da son tarih ertelenmezse, 28 Eylül gece yarısından itibaren BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.
