Politico'da yer alan habere göre ABD’nin Rus petrolüne yönelik yaptırımlarını genişletmesi, Avrupa’da dengeleri yeniden sarsarken en büyük baskı Macaristan’ın üzerine yoğunlaştı. Budapeşte yönetimi, Rus enerji tedarikine yönelik yeni kısıtlamalar nedeniyle Hırvatistan üzerinden petrol temin etme seçeneğini masaya almak zorunda kaldı.
Trump ve Putin zirvesi iptal edildi
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, son üç yıldır “enerji güvenliğini tehlikeye atmadan ve pompada fiyatları artırmadan” Rus petrolünden vazgeçemeyeceklerini savunuyordu. Ancak, ABD’nin Rus petrolüne uyguladığı yeni yaptırımlar ve Avrupa Birliği’nin (AB) Moskova menşeli ham petrole ek tarifeler getirme planı, Budapeşte’nin politik manevra alanını daralttı.
ABD BASKISI ORBAN’I KÖŞEYE SIKIŞTIRDI
Budapeşte merkezli düşünce kuruluşu Political Capital Direktörü Péter Krekó, “Orbán, Rus petrolünden vazgeçmemek için elinden gelen her şeyi yaptı. Ancak yaptırımlar devam ederse, Macaristan artık alternatifleri ciddi biçimde değerlendirmek zorunda kalacak” dedi.
Macaristan, şimdiye kadar AB’nin Rusya’ya yönelik enerji yaptırımlarına karşı direnen tek ülke konumundaydı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya’ya yönelik sert tavrı, bu denklemi değiştiriyor.
Trump, daha önce Türkiye’ye de Rusya’dan enerji almayı bırakma çağrısında bulunmuştu. 25 Eylül’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı Beyaz Saray’da ağırlayan Trump, “Yapabileceği en iyi şey Rusya’dan petrol ve doğal gaz almayı bırakmak olur” ifadelerini kullanmıştı.
Washington’ın bu politikası, yalnızca Macaristan değil, Türkiye gibi Rus enerji kaynaklarına bağımlı ülkeler üzerinde de ekonomik ve diplomatik baskı yaratıyor.
MACARİSTAN İLE HIRVATİSTAN ARASINDA ENERJİ RESTLEŞMESİ
Macaristan’ın Rusya’dan vazgeçmesi, yıllardır gerilim yaşadığı Hırvatistan’la hesaplaşmasını gerektirecek. Budapeşte yönetimi, Zagreb’i petrol ihracatında “fahiş geçiş ücretleri uygulamakla” suçluyor ve bu yüzden yeni tedarik kaynaklarına yönelmekte zorlandığını savunuyor.
Ancak Hırvatistan Ekonomi Bakanı Ante Šušnjar, bu iddiaları reddederek “Petrol sağlama konusunda hiçbir engelimiz yok. Dakikalar içinde hazır olabiliriz” dedi.
RUSYA’DAN ENERJİ ALIMINI SÜRDÜRMENİN MALİYETİ ARTIYOR
Macaristan, AB’nin Rus petrolünü aşamalı olarak bırakma politikalarına karşı çıkıyor. Brüksel 2022’de yaptırımlar yürürlüğe koyduğunda Budapeşte, Druzhba boru hattı üzerinden gelen Rus petrolü için muafiyet alana kadar veto hakkını kullanmıştı.
Ancak bugün gelinen noktada tablo tersine döndü: AB genelinde Rus petrolünün payı %26’dan %3’e inerken, Macaristan’ın bağımlılığı savaş öncesi %61’den %86’ya çıktı.
Enerji analisti Tamás Pletser, “Rus petrolü yerine alternatif kaynaklar kullanmak, maliyet açısından Macaristan bütçesine yük getirecek. Ancak bu, siyasi irade eksikliğinden çok, kısa vadeli ekonomik çıkarların sonucudur” değerlendirmesinde bulundu.
HIRVATİSTAN’LA PETROL HATTI RESTLEŞMESİ
Macaristan’ın ana alternatif hattı, Hırvatistan üzerinden geçen Adria boru hattı. Ancak Budapeşte, Zagreb’in transit ücretlerini “Avrupa ortalamasının beş katına çıkardığını” iddia ediyor. Hırvat tarafı ise bu suçlamaları reddediyor ve hattın Macaristan’ın yıllık 14,5 milyon tonluk ihtiyacını karşılayabilecek kapasitede olduğunu savunuyor.
JANAF şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı Stjepan Adanić, “Gerçek şu ki MOL Grubu, Rus petrolü alırken indirim avantajına sahip. Yaptırım istisnalarının devam etmesi onların ticari çıkarına” diyerek Budapeşte’nin gerekçelerini eleştirdi.
AVRUPA DEVREYE GİREBİLİR
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada 2027’den önce Rus petrolüne yeni tarifeler getirileceğini ve bu kısıtlamaların hızlandırılacağını duyurdu. Hırvatistan ise Brüksel’den arabuluculuk talep ediyor. Ekonomi Bakanı Šušnjar, “Bir sonraki teknik testte Avrupa Komisyonu’nun da hazır bulunmasını istiyoruz” dedi.
BUDAPEŞTE İÇİN ZAMAN DARALIYOR
ABD Senatörü Lindsey Graham’ın da “Macaristan, ABD’nin Rus petrolü yaptırımlarını baltalama çabalarınızı izliyoruz” uyarısında bulunması, Orban hükümeti üzerindeki baskıyı artırdı.
Uzmanlara göre, Trump yönetiminin yaptırımları planlandığı gibi yürürlüğe girerse, Macaristan’ın Rus petrolünden uzaklaşması kaçınılmaz olacak. Bu durumda Budapeşte, geçmişte “yüksek ücret politikası” nedeniyle eleştirdiği Hırvatistan’la yeniden masaya oturmak zorunda kalacak.
Šušnjar’ın sözleriyle:
“Hırvatistan, Macaristan’ı desteklemeye muktedir ve istekli. Artık Macar siyaseti karar vermek zorunda: Ya Avrupa’nın bir parçası olacağız, ya da Rusya’nın gölgesinde kalacağız.”
