Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlallerine ilişkin Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi’nin (OHCHR) yayımladığı tarihi raporun üçüncü yıldönümünde, Uygur hareketi uluslararası topluma yeni bir çağrıda bulundu. Uygur temsilciler, Çin’in raporda yer alan önerileri hayata geçirmediği gibi baskıyı daha da artırdığını vurgulayarak, “hesap verebilirlik için acil adım” talebinde bulundu.
BM RAPORUNA RAĞMEN BASKI ARTIYOR
2022’de yayımlanan OHCHR değerlendirmesi, Çin Komünist Partisi’nin Doğu Türkistan’da Uygurlara yönelik toplu keyfi gözaltılar, işkence, cinsel şiddet ve kültürel yok etme uygulamalarının “uluslararası suçlar, özellikle insanlığa karşı suçlar teşkil edebileceğini” ortaya koymuştu. Ancak üç yılın ardından Pekin’in önerileri uygulamayı reddettiği, aksine zorla çalıştırma, ailelerin ayrılması, doğum kontrolü ve yatılı okul politikalarını genişlettiği belirtildi.
BM İnsan Hakları Savunucuları Özel Raportörü Mary Lawlor’un son açıklamaları da, Uygur akademisyen İlham Tohti başta olmak üzere birçok savunucunun işkence, zorla kaybettirme ve tıbbi yardımdan mahrum bırakılmasına dikkat çekti.
ARAŞTIRMALAR: TOPRAK GASPLARI 50 KAT ARTTI
ABD Holokost Anma Müzesi’nin 2025’te yayımladığı rapor, bölgede etnik çiftçilere topraklarını devretmeleri yönünde baskı yapıldığını ve bunun kitlesel zorla çalıştırmaya yol açtığını ortaya koydu. Çin uzmanı Dr. Adrian Zenz’in Aralık 2024’teki çalışması da 2001-2021 arasında Uygur bölgesindeki arazi devirlerinin yaklaşık 50 kat arttığını belgeledi.
ABBAS: ÜÇ YILDA NE ADALET, NE RAHATLAMA VAR
Uygur hareketi İcra Direktörü Rushan Abbas, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Uygur aileler için üç yıl geçti; ne bir rahatlama, ne adalet, ne de cevap var, sadece daha fazla baskı. Çin, Uygurları ve diğer insan hakları savunucularını işkenceye, hapse atmaya ve susturmaya devam ediyor. Hareketsizlik rejimi cesaretlendiriyor ve mağdurların acısını derinleştiriyor.”
Abbas, BM’nin OHCHR raporunu hayata geçirmek için somut adımlar atması gerektiğini belirterek Uygurlara karşı işlenen insanlığa karşı suçların sona erdirilmesi çağrısında bulundu.
“RAPOR BOŞ BİR BELGE OLARAK KALMAMALI”
Üçüncü yıldönümü vesilesiyle yayımlanan açıklamada, Uygur hareketi OHCHR önerilerinin derhal uygulanmasını talep etti. Açıklamada, “Dünya, bu raporun boş bir belge olarak kalmamasını, adalet ve insan hakları için bir katalizör olmasını sağlamalıdır” denildi.
