Kenan Evren kendisine Cumhurbaşkanlığı yolunu açan 12 Eylül darbesini hep "terör bıçak gibi kesildi" sözleriyle savundu. Yargılanırken bile "Yine olsa yine yaparım" dedi, astırdığı Erdal Eren'i hatırlamadı.
[Karar]
12 Eylül darbesini yapan cuntadaki isimlerden sadece dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Ali Tahsin Şahinkaya yargılanabildi. Sembolik de olsa Türkiye'nin karanlık tarihiyle yüzleşmesi için tarihi önemdeki davadan önce 12 Eylül darbesini yapan paşalar Anayasa'ya koydukları özel hükümlerle adeta zırha bürünmüştü.
2010'daki referandumla yapılan düzenlemelerin ardından darbeci paşalardan hayatta kalan Evren ve Şahinkaya yargılandı.
Kendi yasalarına sığındılar
Evren ve Şahinkaya savunmalarında ''Kurucu iktidar olma bir suçun konusu değildir. Mahkemeniz de kurucu iktidarın ihtilalcinin yaptığı Anayasadan yetki almıştır. İddianame doğruysa mahkemeniz de yok, bizi yargılayamaz'' görüşünü savundu.
Darbecilere ilk kez dokunuldu
İddianamenin kabulünün mahkemenin ''yetkisizliği'' nedeniyle ''yok hükmünde'' olduğunun tespitini isteyen emekli paşalar, 'ihtilal veya darbe yapma'' fiilini suç sayan bir ceza normu olup olmadığının da belirlenmesini talep etti. Ancak mahkeme yargılama kararı verdi. Bu kararla hukuk ilk kez darbe yapanlara dokunulabileceğini gösterdi.28 Şubat darbecilerinin de yargılanmasının önü açıldı.
Erdal Eren, asıldığında 17 yaşındaydı. İdam sehbasına
yürümeden önce annesine veda mektubu yazmıştı.
Yaşını büyütüq astırdı, mahkemede unuttu
12 Eylül davasının unutulmaz olayı ise Evren'in yaşını mahkeme kararıyla büyülterek astırdığı Erdal Eren’i hatırlamaması oldu. GATA'dan tele-konferansla ifadesi alınan Evren, posteri kameralara göstererilen Erdal Eren'i "Tanıyor musunuz?” sorusuna “Tanımıyorum” der gibi başını sağa sola sallayınca, müdahil avukatlarından biri “Erdal Eren sizin ‘Asmayalım da besleyelim mi?’ dediğiniz devrimcilerden biriydi” karşılığını verdi.
Rütbeleri söküldü
Türkiye'nin gündeminden aylarca düşmeyen yargılaması sonunda Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi 18 Haziran 2014'te kararını açıkladı. Evren ve Şahinkaya, 12 Eylül 1980'de dönemin başbakanı Süleyman Demirel'e muhtıra vermek, T.C. Anayasasını ve Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya ve görevini yapmasını engellemeye teşebbüs suçlarından müebbet hapis cezasına ve orgenerallik rütbelerinin erliğe düşürülmesine karar verildi.
12 Eylül darbesinin kanlı bilançosu
98 yaşında hayatını kaybeden Kenan Evren'in baş mimarı olduğu 12 Eylül askeri darbesi geride yüzlerce ölüm ve acı bıraktı.
İşte o acı tablo:
Gözaltına alınanlar: 650.000
Fişlenenler: 1.683.000
Açılan dava sayısı: 210.000
Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananlar: 230.000
Bunlardan 141-142-163. maddelerden yargılananlar: 71.500
Sivil mahkemelerde açılan davalar (1980-88): 9,508
Yargılanan "örgüt üyesi" : 98.404
Hüküm giyen "örgüt üyesi": 21.764
"Yurda dön" çağrısı yapılanlar: 29.000
Vatandaşlıktan çıkarılanlar: 14.000
Pasaport verilmeyenler: 388.000
Faaliyetten men edilen dernek: 23.700
Hakkında soruşturma açılan dernek :
Toplam 644 cezaevindeki hükümlü-tutuklu : 52.000 (1990'da kalanlar)
Toplam ölü (eceliyle): 229
Kuşkulu ölüm: 144
Açlık grevinde ölenler: 14
Kaçarken vurulanlar: 16
"Çatışma"da öldürülenler: 74
Doğal ölüm raporu verilenler: 73
"İntihar" ettiği bildirilenler: 43
"Nedeni belirsiz" ölenler: 2
İşkence sonucu öldürülenler: 171
Açılan işkence soruşturma veya davası: 9.962 (1982-1988 arası)
İşkence yaptıkları suçlamasıyla yargılanan güvenlik görevlisi : 544
1981 yılı Nisan-Mayıs aylarında ödüllendirilen güvenlik görevlisi: 1.002
1402 Sıkıyönetim yasasına göre yapılan işlem : 18.525
Hakkında işlem yapılan memur: 7.245
Hakkında işlem yapılan öğretmen: 3.854
Hakkında işlem yapılan güvenlik görevlisi: 988
Hakkında işlem yapılan din görevlisi: 266
Hakkında işlem yapılan öğretim görevlisi: 120
Hakkında işlem yapılan mülki amir: 35
Hakkında işlem yapılan hakim-savcı: 47
Bölge dışına sürülenler: 7.233
Görevlerine son verilenler: 4.891
Cezaevlerindeki gazetecilerin aldığı ceza toplamı: 3.315 yıl 3 ay
İstanbul gazetelerinin yayın yapamadığı gün sayısı: 300 gün
Gazetecilere istenilen hapis cezası: 4.000 yıl
Cezaevlerindeki gazeteciler: 31
Polisçe aranan gıyabi tutuklu gazeteciler: 13
Silahlı saldırıda öldürülen gazeteciler: 3
Yalnızca 1989'da 16 günlük gazeteye açılan dava: 394
Tazminat davalarının sayısı:211
İstenilen tazminat miktarı: 12 milyar 848 milyon
Yakılarak yok edilen gazete, dergi, kitap: 39 ton
Yok edilmek üzere depolarda bekleyen yayın: 40 ton
Basın özgürlüğünü kısıtlayan yasa sayısı: 151
Yasaklanan yayın sayısı: 927
Yasaklanan film sayısı: 927
Kağıt oranlarının artış oranı: 13
Haklarında idam cezası istenenler: 7.000
Ölüm cezası verilenler: 517
Askeri Yargıtay'ın onayladığı idam cezası: 124
Dosyası Meclis'te bulunan idam hükümlüsü: 259
İnfaz edilen idam cezası: 50
İnfaz edilen sol görüşlü idam mahkumu: 18
İnfaz edilen sağ görüşlü idam mahkumu: 8
İnfaz edilen yabancı ( Ermeni ): 1
İnfaz edilen adli suçlu: 23
1980 – 1985 yılları arasında...
22.912 kişiye 0-1 yıl ceza verildi
10.784 kişiye 1-5 yıl ceza verildi
6.186 kişiye 5-10 yıl ceza verildi
2.396 kişiye 10-20 yıl ceza verildi
939 kişiye 20 yılın üzerinde ceza verildi
630 kişiye müebbet hapis cezası verildi
420 kişiye ölüm cezası verildi
* Bu rakamlar Adalet Bakanlığı kayıtlarından alınmıştır. Ayrıca TBMM arşivlerinde mevcuttur. Hemen şunu da ekleyelim gerçek durumun rakamsal ifadesi çok daha yüksektir. Darbe ile birlikte kapatılan partiler , sendikalar, demokratik kitle örgütleri ve yine tüm bu kuruluşların gözetime alınan, sorgulanan siyaset yasakları getirilen başkanları, yönetim kurulu üyeleri ile ilgili rakamlar eklenmemiştır.
