BÜŞRA CEBECİ
Kocaeli Derince’de bir kıyı hattı artık denizi değil konteyner kulelerini görüyor. Bir zamanlar kamunun ortak alanı olan sahil şeridi, uzun süredir özel güvenlikli, yüksek çitli, ruhsatlı ruhsatsız yapılarla dolu kapalı bir liman. Adı ise; Safiport. Son yıllarda devletle kurduğu ilişkiler kadar belediyeyle yaşadığı gerilimler ve ödemediği vergilerle de gündemde. Resmî kayıtlara göre; 2015’te özelleştirme yoluyla aldığı limanını işleten Safi Derince Uluslararası Liman İşletmeciliği Anonim Şirketi, 2022, 2023 ve 2024 yıllarında hiç vergi matrahı bildirmedi. Kurumlar vergisi ödemedi. Aynı yıllarda devletin sağladığı 680 milyon TL’lik yatırım teşvikiyle limanı büyüttü, yeni rıhtımlar inşa etti, 340 bin metrekarelik dolgu alanı oluşturdu. Ortaya çıkan tablo, vergi adaletine dair büyük bir soru işareti yaratıyor. Çünkü liman, Türkiye’nin en yüksek hacimli özel işletmelerinden biri. Ama bilançosunda ya zarar yazıyor ya da vergi matrahını sıfırlayacak istisnalardan faydalanıyor.
HÜKÜMET ONAYLI
Safiport’a verilen işletme hakkı 39 yıl. Bu süreyle yetinmeyen şirkete, 81 yeni kimyasal tank ve yeni bir rıhtım için ÇED izni verildi. Genişleme tamamlandı ama ruhsat alınmadı. Derince Belediyesi, bu yılın başında limanda yapılan 8 ruhsatsız yapı nedeniyle 150 milyon TL ceza kesti. Encümen kararıyla söz konusu yapıların mühürlenerek yıkılmasına hükmedildi. Karşı cevap “Bu liman özelleştirme kapsamında devredildi. Yapılar Bakanlar Kurulu kararıyla onaylı planlar çerçevesindedir. Belediye ruhsatı almak zorunda değiliz” oldu. Geri adım atmayan belediye “Devletle iş yapmak belediyeyi yok saymak anlamına gelmez. Kıyı Kanunu da, İmar Kanunu da burada geçerlidir. Burası halkın kıyısıdır” diyerek ruhsatsız yapıların takipçisi olacaklarını bildirdi.
HALK DA ŞİKAYETÇİ
Limanın büyümesi yalnızca sahil şeridini değil tüm kenti etkiliyor. Yüzlerce TIR’ın her gün limana girip çıkmasıyla birlikte Derince’nin yolları bozuldu, artan trafik yoğunluğu hava kirliliğine yol açtı. Üstelik altyapı yükünü liman yerine belediye taşıyor. Asıl işletme süresi 2054’te sona erecek olan liman için 2021’de bir torba yasayla yeni bir düzenleme hayata geçirilmişti. Böylece Safiport’un sözleşmesi ihalesiz şekilde 2064’e kadar uzatıldı.
