5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü'nün önemi hakkında konuşan KA.DER Genel Başkanı Yeşim Akpolat, eşit temsilin mücadeleyle kazanıldığını ve geri dönüşünün olmadığını vurgulayarak konu ile ilgili şu ifadelere yer verdi:
"Türkiye’de kadınlar, 5 Aralık 1934’te seçme ve seçilme hakkını kazandı. Bu tarih, yalnızca bir anayasa maddesi değil; bu ülkenin dört bir yanında sesi duyulmamış, emeği görünmemiş milyonlarca kadının eşit yurttaşlık talebinin siyasal karşılığıdır. Kadınlar bu hakkı bir lütufla değil, örgütlenerek, cesaretle talep ederek ve mücadele ederek aldı.
Bugün, 91 yıl sonra aynı kararlılıkla söylüyoruz: Kadınların kazanımları kalıcı değildir; sahip çıkılmadığında geriye çekilir.
“Demokraside 91 yıldır aynı gerçek değişmiyor: Eksik temsil, eksik demokrasi demektir.”
Türkiye, kadınlara siyasi haklar konusunda dünyada öncü ülkeler arasında yer aldı; ancak temsil söz konusu olduğunda hâlâ gerideyiz.
- 1935’te Meclis’e giren 18 kadın milletvekiliyle başlayan ivme bir daha yakalanamadı.
- Bugün Türkiye’de kadın temsili hâlâ %20’nin altında.
- Yerel yönetimlerde belediye başkanlarının yalnızca %3’ü, belediye meclislerinin ise %11’i kadın.
Bu tablo tesadüf değildir; siyasi alanda süregelen yapısal dışlamanın kurumsallaşmış bir görüntüsüdür.
“17 ilde hâlâ hiç kadın milletvekili yok. Bu yalnızca temsil değil, coğrafi eşitsizlik sorunudur.”
1934’ten bu yana Kırklareli, Kırıkkale, Kilis, Rize, Artvin, Ardahan, Gümüşhane, Erzincan, Karabük, Burdur, Yozgat, Kırşehir, Niğde, Sinop, Bayburt, Adıyaman ve Karaman olmak üzere 17 ilde bugüne kadar hiç kadın milletvekili seçilmedi.
Bu gerçek, eşitsizliğin yalnızca oranlarda değil, ülke coğrafyasına yayılmış köklü bir siyasal dışlama şeklinde var olduğunu gösteriyor.
“2023 seçimlerinde bazı illerde tarihi bir ilk yaşandı ama yetmez, çünkü ilerleme çok yavaş.”
2023 Genel Seçimleri’nde üç il ilk kez kadın milletvekili seçti:
- Giresun
- Nevşehir
- Osmaniye (ilk kadın milletvekilleri)
Bu gelişmeler kıymetlidir, ancak 17 ilde hâlâ sıfır kadın vekil olması, ilerlemenin hem yavaş hem de adaletsiz olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
“Cam tavanları kırmak için bekleyemeyiz; siyasi partilerin sorumluluktan kaçma lüksü yok.”
KA.DER olarak biliyoruz ki kadınlar eşit temsil edilmediği sürece:
- Politikalar toplumun gerçek ihtiyaçlarını yansıtmaz,
- Karar alma süreçlerinde adalet tesis edilemez,
- Demokrasi işleyen bir mekanizma değil, yalnızca bir dekor olur.
Bu nedenle buradan açıkça çağrıda bulunuyoruz:
- Tüm siyasi partiler fermuar sistemi uygulamak zorunda.
- Eşitlikçi adaylık süreçleri bir tercih değil, demokratik bir yükümlülüktür.
- Siyasi şiddet, mobbing ve nefret söylemi cezasız kalamaz.
- Kadınlar karar alma mekanizmalarında en az yarı yarıya temsil edilene kadar mücadele sürecek.
“91 yıldır mücadele ediyoruz; vazgeçmiyoruz, geri adım atmıyoruz.”
Kadınların seçme ve seçilme hakkının 91. yılında, kadın örgütlerinin, aktivistlerin ve feminist hareketin bu ülkeye kazandırdığı dönüşüm gücünü bir kez daha hatırlıyoruz.
Bu ülkenin demokrasisi kadınlara borçludur. Bu borç ancak eşit temsil ile ödenir.
Bir kez daha altını çiziyoruz:
Eşit temsil mücadeleyle kazanılır.
Mücadele bizdedir.
Güç bizdedir."
Geri dönüş yoktur.
