BÜŞRA CEBECİ
NE TESLİM ALINAN UÇAK VAR NE DE EKİPMAN
Ülkenin dört bir yanında art arda çıkan yangınlara 14 şehit verilirken binlerce hektar alan küle döndü. Söndürülemeyen yangınlar donanımsızlık ve liyakatsizlik nedeniyle eleştiri konusu oldu. Sayıştay'ın denetim raporları ise çarpıcı bir gerçeği gözler önüne serdi. 2023'teki rapora göre OGM, yangın söndürme uçağı ve helikopter alımı için Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na 300 milyon TL aktardı. Paranın izini süren Sayıştay, “Kurum nezdinde bir muhasebe kaydı bulunmamaktadır” diyerek, ne teslim alınan bir hava aracı ne de amortisman işlemi yapıldığını raporladı.
FONA 6 YILDA 311 MİLYON DOLAR AKTARILDI
Rapora göre 2012–2018 arasında da benzer şekilde, toplam 824 milyon TL (yaklaşık 311 milyon dolar) bu fona aktarıldı ve yine mali tablolarda izlenmedi. 2022’ye kadar işlemler Orman Yangınlarıyla Mücadele Daire Başkanlığı tarafından yürütülürken, 2022’den sonra Havacılık Dairesi sorumluluğu üstlendi. Ancak süreç boyunca kurumsal hesap verebilirlik mekanizmaları devre dışı kaldı. OGM’nin internet sitesinde 2007’den bu yana yayınlanması gereken faaliyet raporlarının erişime kapatılması dikkat çekti.
YANGIN BÜTÇESİ BUHAR OLDU
Türkiye’nin ciğerlerini kül eden orman yangınlarıyla mücadelede yetersiz koşullar tartışmaları sürerken Sayıştay raporuna göre, uçak ve helikopter alımı için 2012-2018 yılları arasında Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na aktarılan 311 milyon dolar ile 2022-2023 yıllarında aktarılan 700 milyon lira karşılığında envantere hiçbir hava aracı eklenmedi. OGM’nin 2007–2024 arası faaliyet raporlarını gizlemesi, bu harcamaların izini sürmeyi imkânsız hale getirdi.
Türkiye’nin ciğerlerini kül eden orman yangınlarıyla mücadelede yetersiz koşullar tartışmalara neden olurken Sayıştay raporuna göre, uçak ve helikopter alımı için 2012-2018 yılları arasında Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na aktarılan 311 milyon dolar ile 2022-2023 yıllarında aktarılan 700 milyon lira karşılığında envantere hiçbir hava aracı eklenmedi. OGM’nin 2007–2024 arası faaliyet raporlarını gizlemesi, bu harcamaların izini sürmeyi imkânsız hale getirdi.
Türkiye son yılların en büyük orman yangınlarıyla karşı karşıya. 12 yangın işçisi ve gönüllüsünün hayatını kaybettiği, binlerce hektar ormanın kül olduğu yangınlar devam ederken, yangınlarla mücadeledeki liyakatsizlik ve yetersiz koşullar da gündemden düşmüyor. Yangın söndürme ekiplerinin yetersiz eğitim aldığı, koruyucu kıyafetlerinin olmadığı ve yangın eğitim merkezlerinin kapatıldığı tartışmaları devam ederken, bir kez daha envanterdeki uçak ve helikopter eksikliği gündeme geldi. Orman Genel Müdürlüğü’nün, 2012’den bu yana helikopter ve uçak alımı için aktardığı paralar, Sayıştay radarına takıldı. 2023 yılına ait Sayıştay denetim raporu, OGM’nin yalnızca teknik değil, mali anlamda da ciddi bir şeffaflık ve yönetim sorunu yaşadığını ortaya koydu.
HELİKOPTER ALIMI DENDİ, İHA KİRALANDI
Rapora göre OGM, “Orman yangınlarıyla havadan mücadele” amacıyla Savunma Sanayi Destekleme Fonu’na 274 milyon 500 bin lirası döviz cinsinden olmak üzere 300 milyon lira aktardı. Bu tutar, 2023 Bütçe Kanunu’na göre uçak ve helikopter alımı için ayrılmıştı. Sayıştay’ın denetim bulguları aktarılan paranın ne alacak hesabında ne de taşıt envanterinde izlendiğini tespit etti. Fon’a giden paranın izini süren raporda, “Kurum nezdinde bir muhasebe kaydı bulunmamaktadır” denilerek, ne teslim alınan bir hava aracı ne de amortisman işlemi yapıldığı ifade edildi. Aynı yılın faaliyet raporlarında OGM’nin, sadece hava araçları için toplam 4 milyar 79 milyon 769 bin lira kira ödediği yer aldı. Öte yandan OGM, 2023 yılında 5’i Baykar’a, 1’i TUSAŞ’a ait olmak üzere 6 İHA’ya toplam 326.6 milyon lira kira ödedi.
TAKİBİ YAPILAMAYAN 311 MİLYON DOLAR DAHA VAR
Sayıştay raporuna göre bu durum ilk kez yaşanmıyor. Raporda 2012–2018 arasında da benzer şekilde, toplam 311 milyon dolar (824 milyon lira), 2022 yılında ise toplam 400 milyon lira bu fona aktarıldı ve yine mali tablolarda izlenmedi. 2022’ye kadar işlemler Orman Yangınlarıyla Mücadele Daire Başkanlığı tarafından yürütülürken, 2022’den sonra Havacılık Dairesi sorumluluğu üstlendi. Ancak süreç boyunca kurumsal hesap verebilirlik mekanizmaları devre dışı kaldı. OGM’nin internet sitesinde yayınlanması gereken faaliyet raporları da erişime kapatıldı. 2007 ile 2024 arasındaki faaliyet raporlarına erişimin kısıtlanmasıyla, OGM’nin bu yıllarda hangi hava araçlarını aldığı ya da kiraladığı, nerede kullandığı, bu taşıtların kaç saat uçtuğu, hangi yangınlarda görev aldığı gibi soruların cevaplanmasını olanaksız kıldı.
TUSAŞ, 2028’DE OGM’YE 28 ADET SIKORSKY TAHSİS EDECEK
Öz Orman-İş Sendikası Genel Başkanı Settar Aslan, 4 binden fazla orman yangını çıktığını belirterek “Türkiye’nin üçte biri ormanlarla kaplı. Bunu korumak durumundayız. Doğayı yok edersek bunun bedelini bir yerlerden öderiz” dedi. 2028 yılında 28 tane Sikorsky tipi yangın söndürme helikopterinin TUSAŞ tarafından Orman Genel Müdürlüğüne tahsis edileceğini bildiren Aslan “Bu biraz daha işimizi kolaylaştıracak. Orada bir tek yakıt masrafımız var. Pilotun zaten maaşını ödüyorsunuz. Kira ödemiyorsunuz. Helikopterlerimiz yüklü olarak o coğrafyanın üzerinde devriye gezecekler, ilk gördükleri aleve, dumana haznesindeki suyu boşaltıp o yangının daha yayılmasını engelleyecekler” diye konuştu. Aslan, 8. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’ne de değinerek, “Bir de son günlerin konusu, kamuda çalışan 600 bin kişi toplu iş sözleşmesi bekliyor. Öz Orman-İş Sendikası olarak da 15-20 gün içerisinde sürelerimiz tamamlanıyor. Muhtemelen 15-20 güne kadar bitmezse biz de grev kararı almak durumundayız. Çünkü siz grev kararı almazsanız, yetkiniz düşüyor. Sıfırdan tekrar başlamanız gerekiyor” ifadelerini kullandı.
