Türkiye, Eskişehir Beylikova’daki nadir toprak elementleri rezervlerinin geliştirilmesi için ABD ile iş birliği olasılığını değerlendiriyor. Çin ve Rusya ile yürütülen benzer görüşmelerin teknoloji transferi ve rafineri hakları konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle ilerleme kaydedememesi, Ankara’yı yeniden Batılı müttefiklerine yöneltti.
Türkiye, Batı Anadolu’daki nadir toprak elementleri rezervlerinin geliştirilmesi amacıyla ABD ile yeni bir ortaklık üzerinde görüşmeler yürütüyor. Bloomberg’in konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Ankara ile Washington arasında yürütülen temaslar, Beylikova’da keşfedilen büyük rezervlerin çıkarılması ve rafine edilmesi üzerine yoğunlaşıyor.
Kaynaklara göre rezervlerde seryum, praseodim ve neodim gibi stratejik elementler bulunuyor. Ancak bu minerallerin kalitesi ve çıkarılabilir miktarına ilişkin değerlendirmelerin sürdüğü belirtiliyor.
ÇİN’LE İMZALANAN MUTABAKAT ASKIDA KALDI
Türkiye, Ekim 2024’te Çin ile Beylikova’daki aynı proje için bir mutabakat zaptı imzalamıştı. Ancak kaynaklara göre, Pekin’in rafineri işlemlerinin Çin’de yapılmasında ısrar etmesi ve teknoloji transferini reddetmesi nedeniyle görüşmeler yavaşladı.
Bloomberg’e konuşan yetkililer, Türkiye’nin enerji otoritelerinin bu konuda yorum yapmadığını, ancak Çin ve Rusya ile yürütülen müzakerelerde sonuç alınamadığını aktardı.
Rusya ile yürütülen temasların da herhangi bir ilerleme sağlamadığı, bu nedenle Ankara’nın NATO müttefiki ABD ile iş birliğini yeniden gündeme aldığı ifade edildi.
BEYLİKOVA RAFİNERİSİ PLANI
Ankara, Beylikova’da nadir toprak elementlerinin işlenebileceği bir rafineri kurmayı planlıyor. İlk test sonuçlarına göre bölgedeki cevherin ağırlıkça yüzde 1’in üzerinde nadir toprak oksidi içerdiği ve bu oranın ticari olarak çıkarımı mümkün kıldığı belirtiliyor.
Ayrıca Türkiye, projeyi geliştirmek için Kanada ve İsviçre ile de fizibilite çalışmaları kapsamında temas halinde.
Kaynaklara göre Ankara, projeye uluslararası güven kazandırmak amacıyla, Avustralya Jeobilimciler Enstitüsü’ne (AIG) başvurarak JORC standardı sertifikası almayı planlıyor. Bu sertifikasyon, maden arama sonuçlarının kamuoyuna şeffaf şekilde açıklanmasını ve potansiyel yatırımcılara güven verilmesini sağlayacak.
ABD VE AVRUPA, ÇİN BAĞIMLILIĞINI AZALTMAK İSTİYOR
Türkiye’nin ABD ile başlattığı bu temaslar, Washington ve Avrupa Birliği’nin Çin’in nadir toprak elementleri üzerindeki küresel hâkimiyetini azaltma çabalarının hız kazandığı bir dönemde geliyor.
Nadir toprak elementleri; savunma sanayi, ileri tıbbi cihazlar ve günlük elektronik ürünlerde (örneğin akıllı telefonlarda) kritik öneme sahip 17 metalik element grubunu kapsıyor.
KÜRESEL DENGE ARAYIŞI
Ankara uzun süredir Batı ile Çin arasındaki ekonomik ilişkilerinde denge politikası izliyor. Geçen yıl ABD ve Avrupa Birliği’nin öncülük ettiği kritik mineraller tedarik zinciri ortaklığına katılan Türkiye, aynı zamanda Çin öncülüğündeki BRICS ülkelerine “partner ülke” statüsü teklifi almıştı.
Türkiye ayrıca, Boeing ve Lockheed Martin gibi ABD merkezli savunma sanayi devleriyle yaptığı anlaşmalarda da teknoloji transferi ve yerli üretim koşullarını öne çıkarıyor.
YENİ DÖNEMDE STRATEJİK İŞ BİRLİĞİ
Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında geçtiğimiz ay Beyaz Saray’da yapılan görüşmenin ardından iki ülke, enerjiden savunmaya kadar geniş bir alanda iş birliğini derinleştirme hedefi üzerinde çalışıyor.
Bloomberg’in aktardığına göre, Beylikova’da çıkarılan nadir toprak elementlerinin ortak rafinasyonu konusunda sağlanacak olası bir mutabakat, Türkiye’nin Çin ile yaptığı ön anlaşmayı geçersiz kılabilir.
