BÜŞRA CEBECİ
Soma’dan Ermenek’e, Çorlu’dan Kartalkaya’ya onlarca insanın yaşamını yitirdiği facialarda sorumlular hesap vermeden Eskişehir’den acı haber geldi. Yangınla mücadele eden 10 yangın işçisi hayatını kaybetti. Olay sonrası ortaya çıkan detaylar, yangınla mücadelenin kurumsal altyapısının yıllar içinde sistemli biçimde zayıflatıldığını gösterdi. İzmir Buca’daki Orman Eğitim Merkezi 2018’de kapatıldı, Antalya Belek’teki yangın üssü 2020’de turizm alanına dönüştürüldü.
İHMAL VAR FACİA VAR SORUMLU YOK
Türkiye'de son yıllarda ihmal kaynaklı felaketler büyük can kayıplarına neden oluyor. Soma'da 301, Ermenek’te 18, Çorlu tren faciasında 25, Mecidiyeköy asansör kazasında 10, Kartalkaya otel yangınında 78 kişi öldü. Kuzey Irak'ta mağarada 12 asker metan gazından zehirlenerek şehit oldu. Yaşanan facialarda 'Asıl sorumlu kim?' sorusu yanıtsız kalırken ihmallerin raporlanmasına rağmen istifa mekanizması da hiçbir zaman çalışmadı. Yürekleri yakan olaylarda 'Adalet yerini bulmadı' tepkisi sürerken günlerdir orman yangınlarının sürdüğü Eskişehir'den de kahreden haberler geldi.
EKİPMAN YOKTU EĞİTİM YETERSİZDİ
Bölgede 4 gündür süren orman yangınlarına müdahale eden 5 orman işçisi ve 5 AKUT gönüllüsü rüzgarın ani yön değiştirmesi sırasında alevlerin arasında kalarak hayatını kaybetti. Olay sonrası bölgeden yansıyan görüntüler 'Tedbirsizlik var' dedirtirken, KARAR'a konuşan Ormancılar Derneği Başkanı A. Hüsrev Özkara, personelin yeterli ekipmana sahip olmadığını belirtti. Bir işçinin işe yeni başladığını bazılarının gönüllü olduğunu söyleyerek yeterli eğitimin verilmediğini belirtti. İzmir Buca ile Antalya Belek'teki orman eğitim merkezi ve yangın üssünün kapatıldığını hatırlattı.
YANGIN DEĞİL YÖNETİMSİZLİK ÖLDÜRDÜ
skişehir’in Seyitgazi ilçesinde dört gündür süren orman yangınına müdahale eden ekipten 10 kişi hayatını kaybetti. Hayatını kaybedenlerin 5’inin orman işçisi, 5’inin AKUT gönüllüsü olduğu açıklandı. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, “Görev başında şehit oldular” dedi.
TEDBİR YOKTU, EĞİTİM YETERSİZDİ
Ancak olayın ardından bölgeden gelen görüntüler ve ifadeler, yangına müdahale eden ekibin yeterli eğitime ve koruyucu ekipmana sahip olmadığını ortaya koydu. KARAR’a konuşan Türkiye Ormancılar Derneği Başkanı A. Hüsrev Özkara, ölen işçilerden birinin yangın sezonu başlamasına rağmen 1–2 ay önce işe başladığını, hiçbir eğitim almadığını ve yangına koruyucu kıyafetsiz müdahale ettiğini belirtti.
UYARI YAPILMADI İLETİŞİM SAĞLANMADI
“Bu kaybettiğimiz işçiler büyük bir olasılıkla ciddi bir panik yaşadılar, başka türlü olmaz. İyi bir iletişim kurulamadı, yeterli uyarı almadılar. Rüzgarın ters dönmesi gerekçe gösteriliyor, rüzgar düz gitmez ki. Rüzgar doğal olarak ters döner, bu şaşırtıcı bir durum değil. Medyadaki görüntülerden en az 100 kare izledim. Koruyucu donanımları yok, üzerlerinde ateşe dayanıklı giysi yok, maskeleri yok, muhtemelen eğitimleri de yok. Böyle bir mücadeleyi vermek kolay değil.”
İŞÇİLERE YETERLİ EĞİTİM VERİLMEDİ
Özkara, hayatını kaybeden işçilerden en az bir tanesinin 1-2 ay önce işe girdiğini de söyledi ve işçinin eğitim almadan yangına gönderilmesine tepki gösterdi. Türkiye’de son 10 yılda yangınların ciddi seviyede arttığını belirten Özkara, yangın işçilerinin işe alımının, yangınların yoğun olduğu bu aylara bırakılmasının da ihmal olduğu kanaatinde: “Ölenlerden bir tanesi daha 1-2 ay önce işe girmiş. Eğitimden geçmemiş, hazırlıklı değil. Bu gerçekten iş ve işçi sağlığı ve güvenliği açısından önemli bir konu. Biz evet yangınla mücadele edeceğiz ama bu mücadeleyi veren yangın işçilerini iyi hazırlamamız lazım. Yangın sezonu başlamış siz daha yeni işçi alıyorsunuz. Bu işler bu zamana bırakılmaz, ne ara alacaksınız ne ara eğiteceksiniz? Mayıs ayından beri Türkiye’de çok ciddi yangınlar var. bin 435’ten 2 bin 792’ye çıktı yangın sayısı son 10 yılda. Yani koşullar çok zor.”
YANGINLA MÜCADELENİN ALTYAPISI ÇÖKERTİLDİ
Türkiye’nin yangınla mücadeledeki kurumsal kapasitesi son yıllarda alınan kararlarla zayıflatıldı. Ülke genelinde yangınla mücadele personeline eğitim veren İzmir Buca’daki Orman Yangınları Eğitim Merkezi, 2018 yılında kapatıldı. Bir diğer hayati merkez ise Antalya Belek’teki Orman Yangın Üssüydü. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2020’de bu alanı imar plan değişiklikleriyle turizm alanı olarak tanımladı. Açılan dava sonucunda Antalya 5. İdare Mahkemesi planları iptal etti, ancak Bakanlık 2022’de yeni planla alanın bir bölümünü tekrar otel alanına dönüştürdü.
FACİALARIN ORTAK NOKTASI SORUMSUZLUK
Türkiye’de son yıllarda yaşanan büyük toplu ölümlerin hemen hepsinde “ihmal” tespit edildi ancak yöneticiler görevde kaldı: Soma Maden Faciası (2014): 301 işçi hayatını kaybetti. Raporlarda önlenebilir olduğu yazıldı. Ermenek Faciası (2014): 18 işçi boğularak öldü. Gaz tahliye sistemi çalışmıyordu. Çorlu Tren Kazası (2018): 25 can yitirildi. Menfez bakımı yapılmamıştı. Kartalkaya Otel Yangını (1992): 78 kişi öldü. Yangın alarmı ve çıkışlar yetersizdi. Kuzey Irak Pençe Harekatı (2023): 12 asker metan gazı nedeniyle mağarada hayatını kaybetti. Hepsinde ihmaller raporlandı ama siyasi ve idari sorumlular hesap vermedi.
ELEKTRİK DİREKLERİ ALEV SAÇIYOR
İzmir ve Sakarya’da çıkan son orman yangınlarında elektrik direkleri ön plana çıktı. Sakarya Geyve’de çıkan yangında, bir elektrik direğinin “bomba gibi” patlayarak alev saçtığı görüntüler kaydedildi. İzmir’de de benzer bir olay yaşanmıştı. Enerji nakil hatları, orman yangınlarının başlıca kaynaklarından biri olarak görülüyor.
‘SİZ ONU HEP GÜLERKEN HATIRLAYIN’
Eskişehir’deki yangında hayatını kaybeden 10 görevli arasında yer alan 21 yaşındaki Bayram Eren Arslan’ın babası, oğlunun ardından yürek burkan sözler söyledi. Acılı baba, “Bize göstermediler oğlumu, yüzünü açmadılar. Doktorlar dedi ki ‘Siz onu hep gülerken hatırlayın.’ Öyle de kaldı. Gülerken…”
