Tarihler 1929 Aralık ayını gösterdiğinde, Macaristan'ın Szolnok şehrindeki adliye binası, tarihe 'Nagyrev Zehirlemeleri' olarak geçecek trajik bir davanın merkezindeydi.
Bu davada, Budapeşte'ye yaklaşık 130 kilometre uzaklıkta bulunan ve sakin bir çiftçi köyü olan Nagyrev'de ikamet eden 26 kadın, kocalarını kasten arsenikle zehirleme suçlamasıyla hakim karşısına çıktı.
Olaylar zinciri, 1911 ile 1929 yılları arasında, başta Nagyrev olmak üzere bölgedeki yüzlerce erkeğin ölümüne neden oldu.
Dönemin prestijli yayınlarından The New York Times, bu sürede 50'den fazla erkeğin zehirlenerek öldürüldüğünü haberleştirirken, bazı kaynaklar toplam ölü sayısının 300'e ulaştığını belirtmektedir.
Suçlamaların yöneltildiği kadınların toplam sayısı ise 50 civarındaydı.
Prenses Diana'nın 100 yıl sonra açılması planlanan kapsülünü açtılar!
KÖY EBESİ ZSUZSANNA FAZEKAS VE KİLİT ROLÜ
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, Nagyrev'de yaşanan bu toplu cinayetler serisinin merkezindeki isim, köyün ebesi Zsuzsanna Fazekas oldu.
Tisza Nehri kıyısında, Macaristan'ın önemli şarap üretim bölgesi Kunsag’da yer alan Nagyrev'de doktor veya rahip bulunmaması sebebiyle Fazekas, tıbbi bilgi ve kimyasallara erişimi olan tek kişiydi.
Bu durum, onu yalnızca bir ebe değil, aynı zamanda köyün sağlık görevlisi konumuna getiriyordu.
Ebe Fazekas, sokağa bakan tek katlı tipik bir köy evinde yaşıyordu ve köy halkı ona büyük bir güven duyuyordu.
Köydeki 26 kadın cinayetle yargılandı
ÇOK FAZLA İSTİSMAR VARDI
Bölgedeki toplumsal yapı, genellikle genç kadınların kendilerinden oldukça yaşlı erkeklerle anlaşmalı evlilikler yapmasına dayanıyordu.
Bu evlilikler, miras ve toprak sahipliği gibi yasal yükümlülükleri de içeren sözleşmelerle sağlamlaştırılmıştı ve boşanma gibi bir seçenek neredeyse yoktu.
Olayların yaşandığı dönemde Macaristan toprakları hâlâ Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yönetimi altındaydı.
BBC'nin 2004 yılında görüştüğü, babası soruşturmada polise yardımcı olan Maria Gunya'nın anlatımına göre, kadınlar kişisel sorunlarını ebe Fazekas ile paylaşıyordu:
"Erkekler kadınları dövüyor, tecavüz ediyordu. Çoğu sadakatsizdi ve çok fazla istismar vardı."
SİNEK KAĞIDINDAN ELDE EDİLEN ÖLÜM
Sarhoş veya şiddet eğilimli kocalarından şikayet eden çaresiz kadınlara ebe Fazekas'ın basit bir çözümü vardı.
Bu çözüm, sinek yakalamak için kullanılan sinek kağıdının suda damıtılmasıyla kolayca elde edilen arsenikti.
İngiliz The Times gazetesi, mahkeme haberlerinde, ebenin bahçesinde gömülü zehir şişelerinin bulunduğunu yazdı.
Bu ölümcül yöntem, neredeyse 20 yıl sürecek bir cinayet serisini başlattı.
1929'da bir kasaba tellalı, Nagyrev'deki mezarlığa girmenin yasaklandığını duyuruyor
KENDİ ZEHRİNİ İÇEREK İNTİHAR ETTİ
1911'de Fazekas'ın köye yerleşmesiyle başladığı tahmin edilen ölümler, köy mezarlığının hızla dolmasına yol açtı.
1929 yılına kadar Nagyrev mezarlığına yaklaşık 50 erkek gömülmüştü. Artan şüpheler üzerine yetkililer nihayet bir soruşturma başlattı.
Açılan mezarlardan çıkarılan 50 cesetten 46'sında yapılan incelemeler, ölümlerin zehirleme kaynaklı olduğunu kesin olarak doğruladı.
Tüm deliller Zsuzsanna Fazekas'ı işaret ediyordu.
19 Temmuz 1929'da polis, ebeyi tutuklamak için evine gittiğinde, Fazekas her şeyin bittiğini anlamış ve kendi zehrini içerek intihar etmişti.
"ÖZGÜRLÜK, CİNAYETLERİ PEKİŞTİRDİ" TEORİSİ
Ebe Fazekas'ın intiharına rağmen, olaylar serisinde tek suçlu o değildi.
1929'dan itibaren Szolnok mahkemesinde yargılanan 26 kadından sekizi idam cezasına, yedisi ise ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
Suçlu bulunan tüm kadınlar cezaevine girdi. Kadınların çok azı suçunu kabul etti ve cinayetlerin temel motivasyonu hiçbir zaman tam olarak netleştirilemedi.
Cinayetlerin nedeni olarak yoksulluk, açgözlülük, hatta can sıkıntısı gibi çeşitli teoriler öne sürüldü.
Birinci Dünya Savaşı sırasında cepheye giden erkeklerin yokluğunda tarlalarda çalışmak üzere getirilen Rus savaş esirleriyle kurulan ilişkiler de bir motivasyon kaynağı olarak iddia edildi.
Kocalarının cepheden dönmesiyle kaybedilen 'özgürlüğün' bu cinayetleri tetiklediği de öne sürülen teoriler arasındaydı.
Zehirlenmeler Avusturya-Macaristan imparatorluğunun çöküş döneminde meydana geldi
ACI DOLU GEÇMİŞ UNUTULMADI
Nagyrev zehirlemeleri vakası, yalnızca bir köyü etkilemekle kalmadı.
Yakınlardaki Tiszakurt kasabasında da mezarlar açıldı ve bazı cesetlerde arsenik kalıntılarına rastlandı.
Bu dönemde bölge genelinde toplam 300 kişinin benzer şekilde öldürüldüğü tahmin edilmektedir, ancak Tiszakurt'ta kimse bu ölümlerden dolayı hüküm giymedi.
Yıllar geçse de Nagyrev'in acı dolu geçmişi unutulmadı.
Ancak olayın trajik bir yan etkisi olarak, Maria Gunya'nın gülümseyerek anlattığı gibi, bu zehirleme olaylarından sonra bölgedeki erkeklerin eşlerine karşı davranışlarının 'belirgin şekilde iyileştiği' gözlemlendi.
1929'da Nagyrev'deki geçici hapishanelerinin bahçesinde cinayetle suçlanan bir grup kadın
