[Karar]
YRD. DOÇ. DR. RAMAZAN GÜREL
Cömertlik kavramı, İslam’ın değerler örgüsü içerisinde son derece anlamlı bir yerde duran yüce bir erdemdir. Kur’ân-ı Kerîm’de cömertlikle bağlantılı olarak infak, îsâr, ihsan, ikram, gibi kelime ve kavramlara yer verilmektedir.
İslâm ahlakı, cömertliği bir değer ve erdem olarak kabul edip yüceltmenin ötesinde onu ben merkezli duyguların eğitilmesinde ve dizginlenmesinde bir vasıtası olarak görür. Allah rızası ve insan sevgisi cömertlik değerinin muhtevasını oluşturur.
Kur’an-ı Kerîm, malını Allah rızası için değil sadece gösteriş yapmak amacıyla sarf eden kişilerin bu tarzda hareket ederek cömertlik değerini elde edemeyeceklerini; bu değere ancak yardımlaşmada Allah’ın rızasını gözetenlerin ulaşabileceğini ısrarla vurgulamıştır (Bakara, 264; Maide 5; Leyl, 17-20). Ayrıca ayetlerde geçen ve cömertlik değerine farklı açılardan anlamsal katkı sunan kerîm, rahmân, rahîm, vehhâb, latîf, tevvâb, gaffâr, afüv, raûf, hâdî gibi ilâhî isimler de Allah’ın cömertliğine farklı açılardan işaret eden isimlerdir.
Kur’an’ın sunduğu mesajlarda cömertlik değeri peygamberlerin de sahip oldukları seçkin bir fazilet ve özellik olarak tanıtılır.
GÖNÜLDEN VE KARŞILIKSIZ
İslâm ahlâkın öngördüğü cömertlik erdemine ulaşabilmek için başkalarına yardım etmek tek başına yeterli olmaz. Bu yardımın gönülden ve seve seve yapılması gerekir (Haşr, 9). İstemeden veya zoraki iyilik yapan bir kimse cömert sayılmaz.
Cömertliğin diğer bir şartı da yapılan iyiliğe karşı herhangi bir ödül, övgü ve teşekkür beklememek (İnsan, 8-10), gösterişten ve yardım edilen kimsenin gururunu kıracak söz ve davranışlardan özenle uzak durmaktır (Bakara, 261-265). Ayrıca yardım olarak verilen malın en iyi cinsten olması da cömertliğin bir diğer şartıdır (Bakara, 267; Âl-i İmrân, 92). İnsanın fıtraten sahip olduğu cimrilik özelliğinin (Mea’ric, 19) eğitilmesi ve dengelenmesi noktasındaki önemiyle cömertlik erdemi eğitimciler için de vazgeçilmez bir değerdir.
