Merkez Bankası, yılın dördüncü faiz kararını açıkladı. Politika faizi piyasa beklentileri dahilinde son üç toplantıda olduğu gibi yüzde 14 seviyesinde sabit bırakıldı. Toplantı sonrası yapılan açıklamada ‘makroihtiyati politika çerçevesinin de güçlendirileceği’ vurgulandı. MB'nin önceki karar metinlerinde yer vermediği bu ifadeler ise dikkat çekti. Peki ‘makroihtiyati politika’ nedir, bu politikalarla ne yapılacak? Ekonomist Uğur Gürses ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir KARAR’a değerlendirdi...
SEDA ÇAKIR
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) nisan ayı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısının ardından politika faizi kararını açıkladı. 2021 yılının son 4 toplantısında faizi 500 baz puan indiren ve bu yılın ilk üç toplantısında bir değişikliğe gitmeyerek, faizi yüzde 14,00 seviyesinde tutan TCMB, faizi yine aynı seviyede sabit bıraktı.
Toplantı sonrası açıklanan karar metninde para politikasına ilişkin gözden geçirme sürecinin devam ettiği belirtildi. Metinde ‘makroihtiyati politika’ çerçevesinin de güçlendirileceği vurgulandı.
Metinde yer alan ilgili bölüm şöyle:
"Kurul, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından önemli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede Kurul, makroihtiyati politika setinin güçlendirilmesine karar vermiştir."
Merkez Bankası'nın daha önceki karar metinlerinde yer almayan ve ilk kez kullanılan 'makroihtiyati politika’ ifadesi ise dikkat çekti. Makroihtiyati politikalar, oluşması muhtemel sistemik finansal risklerin sınırlanması/önlenmesi amacıyla uygulamaya konulan, geleneksel makroekonomik politikaları tamamlayıcı nitelikteki araçlar olarak tanımlanmakta. Bu politikaların temel amacı ekonomiye gelen iç ve dış şoklar karşısında temel finansal hizmetlerin kesintisiz sürmesini sağlamak ve bu şokların reel ekonomi üzerindeki etkilerini sınırlamak.
Peki Merkez Bankası ‘makroihtiyati politikalar’ ile ne hedefliyor? Makroihtiyati politikaların amacı ne? Bu politikalar döviz kurları ve yüksek enflasyon üzerinde etkili olacak mı? Ekonomist Uğur Gürses ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir KARAR’a değerlendirdi…
‘DÖVİZ KURUNU TUTAMIYORLAR’
Ekonomist Uğur Gürses, birçok para politika aracı olan Merkez Bankası’nın döviz kurunu çok fazla tutamadığını belirterek, çoklu bir yanlışın içerisinde makroihtiyati politikaların nasıl uygulanacağı konusunda soru işaretleri olduğunu söyledi.
Eriyen rezervlere ve döviz kurları karşısında sürekli değer kaybeden Türk Lirasına dikkat çeken Uğur Gürses şunları kaydetti:
“Merkez Bankasının onu ciddiyetle oraya koymasının bir anlamı yok. Tabii ki bir sürü para politika aracı var Merkez Bankası’nın ama tahminim şu ki döviz kurunu çok fazla tutamıyorlar. Ve bir taraftan da daha fazla döviz alabilmek için, piyasadan çekebilmek için… Bu sırada ihracatçılara ya da döviz alımını zorlaştırıcı şeyler düşünüyorlar galiba. İhracatçılardan alınan yüzde 25 dövizi yüzde 40-50’ye çıkarmayı planlıyor olabilirler.
Ekonomist Uğur Gürses
Yani Türk Lirasının değer kaybına yol açacak bütün kapakları açıp makroihtiyati tedbir lafını anlayamıyorum. Çoklu bir yanlışın içinde bir doğru ile nasıl ne yapacaklar aklım almıyor. Dolayısıyla bunun çok da fazla yoruma açık olduğunu düşünmüyorum o kadar çok açık var ki makroihtiyati tedbirle ne sağlayacaklar onu kestiremiyorum.
Gelen rezerv durmadan gidiyor. Döviz rezervleri yıl başından bu yana 4 aydır sabit görünüyor o da swapla aldıkları dövize rağmen ama bütün o gelen dövizler, kur korumalı mevduat için gelen dövizler, ihracatçıdan alınan dövizler onların hepsinin eriyip gittiği anlaşılıyor. O yüzden bunun çok da bir anlamı yok yani makroihtiyati tedbir demeden de çok şey yapılabilirdi.”
‘FAİZ ARTIRMADAN FAİZ ARTIRMANIN YÖNTEMLERİ’
Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir ise makroihtiyati politikalar ile bahsedilenin özellikle talebi kısabilecek, para politikası dışındaki tedbirlerin olduğunun altını çiziyor. Maliye politikası, kur korumalı mevduat uygulaması ve enflasyon korumalı mevduat programına dikkat çeken Doç. Dr. Demir, faiz artırmadan faiz artırmanın yöntemlerinden bahsedildiğini ve bunun da makroihtiyati politikalar ile devam edeceğini kaydetti.
Merkez Bankası’nın ‘verilen sınırlar içerisinde hareket ettiğini’ kaydeden Doç. Dr. Demir, makroihtiyati politikaların da yetersiz kalacağını savunarak şu sözleri kaydetti:
“Döviz kurlarını siyasi bir hamle olarak kullanıyorlar yoksa bunun arkasında politika kapsamlı, tutarlı bir yaklaşım yok yani ‘Kur arttı hadi müdahale edelim’ diye düşünüyorlar ya da ‘Kur düşüyor hadi daha da düşsün’ diye uğraşıyorlar. Burada enflasyonla mücadeleyi kura indirgeyen bir Merkez Bankası yaklaşımı var. Enflasyonla mücadelede bütün yükü ya da bütün yetkileri elinden alınmış bir Merkez Bankası var. E o da o çerçevede ‘BenİM zaten bir yetkim yok bana verilen sınırlar içerisinde dövizi kontrol etme görevim var, bunun için de elimden gelen düzenlemeleri yapıyorum, adımları atıyorum. Benim enflasyonla ilgili bir derdim yok bana verilen görev zaten başka’ diyor.
Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir
Makroihtiyati politikalarla ilgili şöyle düşünün; parçaları eksik olan bir yapbozu birleştirebilir misiniz? Bu öyle bir şey. Birçok parça eksik biz oradan güzel bir resim, tablo çıkmasını istiyoruz ama tabloda bir sürü eksik olan parça karşımıza çıkacak dolayısıyla o resim güzel bir resim olmayacak. Tabii bir adım ileriye bile taşısa şu anda önemli ama yani bunlar böyle işler değil. Enflasyon böyle kontrol altına alınabilecek, baskılanacak bir şey değil en nihayetinde ortaya çıkıyor. Ne yaparsanız yapın çözümü burada değil çünkü.”
