Uluslararası Af Örgütü’nün 150 ülkede yaptığı değerlendirmeyle hazırladığı “2024-25 Dünya İnsan Haklarının Durumu” raporu, İstanbul’daki Avrupa Pasajı’nda bulunan Aynalı Geçit etkinlik salonunda düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı.
Toplantıda konuşan Af Örgütü Türkiye Direktörü Ruhat Sena Akşener, dünya genelinde ifade, örgütlenme ve barışçıl toplanma özgürlüklerinin ciddi tehdit altında olduğuna dikkat çekti. “Otoriter uygulamaların yükselişi ve uluslararası hukukun yok edilişi kaçınılmaz değil,” diyen Akşener, buna karşı direnişin sürdüğünü vurguladı.
GÜÇLÜ DEVLETLER ULUSLARARASI ADALETİ SABOTE EDİYOR
Raporun en çarpıcı bölümlerinden biri, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyesi ülkelerin insan hakları sistemini kasıtlı olarak zayıflattığı tespitiydi. Akşener, ABD, Birleşik Krallık ve bazı AB devletlerinin İsrail’in Gazze saldırılarına açık destek verdiğini hatırlattı ve bunun uluslararası düzeni baltaladığını ifade etti.
Ayrıca ABD ve Rusya’nın BMGK’yı veto mekanizmasıyla felç ettiği, uluslararası mahkemelere saldırdığı ve kararlarına uymayı reddettiği de raporda özellikle vurgulandı.
GAZZE: CANLI YAYINLANAN BİR SOYKIRIM
Af Örgütü, 2024 yılını “İsrail’in Gazze’deki soykırımının canlı izlendiği yıl” olarak tanımladı. Rapora göre yıl sonuna kadar en az 45 bin 500 kişi Gazze’de öldürüldü, 108 binden fazla kişi yaralandı. Ailelerin tümden yok edildiği, sivillerin ve altyapının doğrudan hedef alındığı bildirildi.
Saldırıların yalnızca Gazze’yle sınırlı kalmadığına dikkat çeken rapor, Lübnan’da 4 binden fazla kişinin öldüğü, 1,2 milyon kişinin ise yerinden edildiğini aktardı. Irak, Suriye ve Yemen de İsrail’in doğrudan hedefi haline gelen ülkeler arasında gösterildi.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ BASKI ALTINDA
Raporda, dünya genelinde en az 124 gazetecinin öldürüldüğü, bunların çoğunun Gazze’de İsrail saldırılarında yaşamını yitirdiği belirtildi. Ayrıca 21 ülkenin ifade özgürlüğünü bastırmak amacıyla yasa çıkardığı ya da yasa teklifi sunduğu bildirildi.
Gazze’ye yönelik eleştirilerin de bastırıldığına dikkat çekilen raporda; Almanya’nın “Nehirden denize” sloganını suç sayması, Birleşik Krallık’ta Filistin’le ilgili ifade özgürlüğünün kısıtlanması, Fransa’daki protestolara yönelik “terör” suçlamaları ve ABD ile Kanada’daki üniversite eylemlerine yönelik polis şiddeti örnek olarak sunuldu.
YOKSULLUK, SAVAŞ, İKLİM KRİZİ: YERİNDEN EDİLME REKORU
Rapora göre dünya çapında savaşlar, siyasi baskılar, ekonomik adaletsizlik ve iklim krizi nedeniyle yaklaşık 110 milyon kişi yerinden edildi. Sudan, 11 milyonu aşkın yerinden edilen kişiyle bu alanda zirvede yer aldı. Afrika’da çatışma ve kıtlıklar sürerken, Avrupa ve Orta Asya’da inanç özgürlüğünün gerilediği kaydedildi.
TRUMP’IN ETKİSİ VE ULUSLARARASI DÜZENİN ÇÖKÜŞÜ
Raporda ABD Başkanı Donald Trump’ın 100 günlük yönetimine de yer verildi. Trump'ın tutumlarının “yıkıcı eğilimleri hızlandırdığı” ifade edildi. ABD ve diğer güçlü devletlerin kural temelli uluslararası sistemi kasten zayıflattığı, çözüm yollarını engellediği belirtildi.
AF ÖRGÜTÜ’NDEN ÇAĞRI: DİRENİŞ MÜMKÜN
Akşener, “Bu gidişat değiştirilebilir. İnsanlar bu saldırılara karşı direniyor. Hükümetler uluslararası adaleti tesis etmek için hâlâ adım atabilir,” diyerek hükümetleri insan haklarını koruma yönünde sorumluluk almaya çağırdı.
