BÜŞRA CEBECİ
Türkiye’de birçok kanser hastası, hayatta kalabilmek için gerekli ama SGK tarafından karşılanmayan ilaçlara ulaşabilmek adına hukuk mücadelesi veriyor. Bu ilaçlar, ‘endikasyon dışı’ sayıldığı için SGK ödemeleri kapsamına alınmıyor. Hastalar, dava açarken ilaca hemen erişebilmek için ‘ihtiyati tedbir’ ya da yürütmenin durdurulması kararları talep ediyor. Ancak bu kararların verilmemesi ya da uygulanmaması, ilaca ulaşmayı imkânsız kılıyor. Bazı hastalar, tedbir kararı çıkmadan ya da uygulanmadan hayatını kaybediyor. 63 yaşındaki İmmihan Öztürk, reçete edilen ancak SGK tarafından ödenmeyen kanser ilacı için 2021 yılında dava açtı ve ilaca acil erişim için ihtiyati tedbir talep etti. Ancak bu talep reddedildi. Anayasa Mahkemesi de sürece müdahale etmeyince, Öztürk yalnızca dört ay içinde yaşamını yitirdi. Ölümünden sonra yeniden yapılan bireysel başvuru kabul edildi, ancak davanın sonucu da ölüme geç kalmıştı.
Anayasa Mahkemesi, Nisan 2025’te kararını verdi ve ‘mirasçıları başvuruyu sürdürmediği için dosyanın düşmesine’ hükmetti. Egemen Mutlu ise henüz altı yaşındaydı. 2020 yılında sinir hücrelerinde oluşan dördüncü evre nöroblastom teşhisi konan 5 yaşındaki Mutlu’ya, 9 bin 650 liralık ‘Qarziba’ adlı ilaç reçete edildi. İlacın temini için başvurulan SGK, ödemeyi reddetti. Aile dava açtı, Ankara 18. İdare Mahkemesi yürütmenin durdurulmasına karar verdi. Ancak SGK, bu kararı da fiilen uygulamadı. Başvurucu, Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu ve AYM 30 Eylül 2020’de ilaç bedelinin derhal ödenmesine hükmetti. Ancak bu tedbir de hastayı yaşatmaya yetmedi. Egemen Mutlu, 17 Temmuz 2021’de hayatını kaybetti. Anayasa Mahkemesi, ölüm sonrası yapılan başvurunun sürdürülmemesi üzerine 30 Ekim 2024’te dosyanın düşmesine karar verdi.
AYM ‘YAŞAM HAKKI İHLAL EDİLDİ’ DEDİ
58 yaşındaki Ayşe Tavacı’nın davası, benzerlerinden farklı olarak Anayasa Mahkemesi’nin “yaşam hakkı ihlali” kararıyla sonuçlandı. Tavacı, yumurtalık kanseri tedavisi için Türkiye’de sadece ithal yoluyla temin edilebilen Lynparza adlı ilacın SGK tarafından karşılanmasını istedi. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ilacın kullanımına onay verdi. Ancak SGK ödeme yapmadı.
Gaziantep 3. İdare Mahkemesi, Tavacı’nın açtığı dava kapsamında ihtiyati tedbir kararı verdi. SGK buna rağmen ilacı karşılamadı. Tavacı, 24 Haziran 2021’de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Ancak altı ay sonra hayatını kaybetti. AYM, ölüm nedeniyle başvurunun düşmesine karar verdi ancak karar metnine “başvurucunun yaşam hakkının ihlal edildiği” notunu da ekledi.
