BÜŞRA AKDAŞ
Çinli otomotiv üreticisi BYD'nin Türkiye'deki yatırımıyla ilgili tartışmalar büyüyor. Şirketin Manisa’da bir otomobil fabrikası kurma taahhüdü karşılığında yüksek ithalat vergilerinden muaf tutulduğu ancak henüz somut bir yatırım gerçekleştirmediği iddiaları kamuoyunda tepkilere yol açtı. Konu, Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine de taşındı.
Bağımsız Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın, 18 Temmuz 2025 tarihli yazılı soru önergesiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’a BYD’nin Türkiye’deki yatırım süreciyle ilgili net açıklamalarda bulunulmasını talep etti. Dalgın, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Çinli otomotiv firması BYD Manisa’da bir fabrika kuracağını taahhüt etmiş ve bu çerçevede ilave ithal vergilerden hemen muaf olmuştu. Sonrasında BYD’nin pazar payı hızla arttı; peki ya fabrika?” ifadelerini kullandı.
"TEŞVİK VERİLDİ, PAZAR PAYI KATLANDI, AMA YATIRIM YOK"
Milletvekili Dalgın’ın önergesinde yer verdiği bilgilere göre, Temmuz 2024’te Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile BYD arasında imzalanan anlaşmanın ardından, şirket ithal araçlarda uygulanan yüzde 40’lık ek gümrük vergisinden muaf tutuldu. Bu muafiyetin, Manisa’da kurulması planlanan otomobil fabrikasına karşılık verildiği ifade edildi.
Ancak aradan geçen bir yılı aşkın süreye rağmen fabrika inşaatına dair kamuoyuna yansıyan somut bir gelişme olmadı. Buna karşın BYD'nin Türkiye otomotiv pazarındaki payı hızla yükseldi. Dalgın’ın aktardığına göre, şirket 2025’in ilk altı ayında 25 binin üzerinde araç satarak en çok tercih edilen markalardan biri haline geldi. BYD'nin Türkiye pazarındaki araç satışları geçen yıla göre yüzde 784 oranında arttı.
“FABRİKANIN İNŞAATINA NEDEN BAŞLANMADI?”
Burak Dalgın, Bakan Kacır’a yönelttiği sorular arasında şu konulara açıklık getirilmesini istedi:
- BYD’nin Manisa’da taahhüt ettiği fabrikanın inşaatında gelinen aşama nedir? Ne zaman faaliyete geçecek?
- Gümrük vergisi muafiyeti gibi teşviklerin üretim ve istihdam taahhütlerine bağlanıp bağlanmadığı net midir?
- Yatırımın aksamaması için alınan teminat mektupları var mıdır? Varsa nakde çevrilebilecek nitelikte midir?
- BYD, sağlanan vergi avantajlarıyla Türkiye'de rakiplerine kıyasla ne kadar ek kazanç sağlamıştır?
- Şirketin Macaristan’da açıkladığı büyük ölçekli yatırım karşısında, Türkiye'deki yatırım niyeti ne düzeydedir?
GÖZLER BAKANLIK AÇIKLAMASINDA
Çinli şirketin teşviklerle kazandığı avantajlara rağmen henüz fabrika yatırımını gerçekleştirmemesi, kamuoyunda “haksız rekabet” ve “fahiş kazanç” tartışmalarını da beraberinde getirdi. Rakip markalar adına adil olmayan bir durum oluştuğu öne sürülürken, gözler şimdi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan gelecek yanıta çevrildi.
