Türk halk edebiyatının en zorlu ve nadir icra edilen geleneklerinden biri olan lebdeğmez, günümüzde sadece birkaç usta âşık tarafından yaşatılıyor. Bu gelenek, Sivas’ta hala titizlikle sürdürülüyor ve her kelimenin büyük bir dikkatle söylenmesi gerekiyor.
TÜRK ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN ZOR DALI
Lebdeğmez, Âşıklık geleneğinin en zor ve en dikkat isteyen dallarından biri olarak biliniyor. Bu sanat dalı, iki dudak arasına yerleştirilen iğneyle yapılır ve belirli harflerin kullanılmaması gerekir. B, p, m, n, f ve v harflerinin yasak olduğu bu geleneği icra etmek için büyük bir ustalık ve yıllarca süren pratik gereklidir. Yalnızca yetenekli âşıklar, dudaklarındaki iğneye zarar vermeden ve harf yasaklarını çiğnemeden bu sanatı icra edebilir.
SİVAS’TA GELENEĞİ YAŞATMA ÇABASI
Sivas Fasıl Heyet Âşıklar ve Halk Oyunları Derneği, lebdeğmez geleneğinin yaşatılması ve geleceğe taşınması için büyük bir çaba harcıyor. Dernek Başkanı Ahmet Ayık, bu geleneğin sadece usta birikimiyle değil, derin bir sevgi ve sabırla sürdürülebileceğine dikkat çekiyor. Ayık, "Lebdeğmez geleneğini her insan yapamaz, sadece belirli bir ustalık ve yıllarca süren pratikle bu geleneği doğru bir şekilde yerine getirebilirsiniz" ifadelerini kullanıyor.
YENİ NESİLLERDE AŞIK YETİŞMİYOR!
Başkan Ahmet Ayık, bu geleneğin korunabilmesi için devletin ve eğitim kurumlarının daha fazla çaba göstermesi gerektiğini belirtiyor. "Bugün, halkoyunları ve Türk halk müziği sanatçıları yetişiyor, fakat âşıklık geleneği zor bir gelenek olduğu için kolay kolay yeni âşıklar yetişmiyor. Bunun için daha fazla çalışma yapılmalı ve bu geleneğin okullarda ders olarak okutulması gerektiği vurgulanıyor. Çünkü bu, sadece bir sanat değil, aynı zamanda bir kültürün korunmasıdır" diyor.
LEBDEĞMEZ’İN SIRRI NEDİR?
Lebdeğmez geleneği, Dede Korkut’tan çok daha öncesine dayanan bir geçmişe sahiptir. Yavuz Altay, bu geleneğin çok eski bir tarihî geçmişi olduğunu belirterek, "Lebdeğmez geleneği iğneyle yapılır. Yasaklı harfleri söylemeden atışma yapmak gerekir ve ilk hangi makamla başlandıysa o makamla bitirilmesi gerekmektedir" diyerek gelenekle ilgili ayrıntılara değiniyor. Ayrıca, geleneği öğrenmenin tek yolunun çok çalışma olduğunun altını çiziyor. Çalışma sırasında, başlangıçta iğne batması normaldir fakat zamanla iğnenin batmaması için doğru telaffuz geliştirilir.
KÜLTÜRÜMÜZE SAHİP ÇIKMAK ZORUNDAYIZ
Lebdeğmez geleneği, zaman içinde kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış olsa da, özellikle Sivas'ta hala bu geleneği yaşatan ve öğrenmek için çaba gösteren birçok âşık bulunuyor. Bu kültürün yaşatılması adına yapılan çalışmalar, gelecek nesillere aktarılmasının önünü açıyor. Başkan Ayık, "Türk halk müziği ve âşıklık geleneğini yaşatmak için çok daha fazla insanın bu gelenekle ilgilenmesi gerekiyor. Eğer kendi kültürümüze sahip çıkmazsak, başkalarına ait olanları bizden alırlar" diyerek, bu geleneğin korunmasına duyulan ihtiyacı vurguluyor.
Lebdeğmez geleneği, hem tarihsel bir zenginlik hem de Türk halk edebiyatının önemli bir parçası olarak günümüzde hala yaşıyor. Ancak, daha fazla ustanın yetişmesi ve bu geleneklerin daha fazla kişi tarafından öğrenilmesi, kültürel mirasımızın korunabilmesi adına kritik önem taşıyor.
