KARAR Yazarları Elif Çakır ve Yıldıray Oğur'un konuğu olan İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Ümit Özlale, Doğal gaz krizinin nedenlerine, etkilerine ve faturasına değindi.
BİRGÜL TEKÇE | KARAR
Geçen hafta sonu BOTAŞ’ın doğal gaz kısıtlamasını duyurmasının hemen ardından Türkiye TEİAŞ ise tüm Türkiye’de organize sanayi bölgelerine (OSB) en az 3 gün olmak üzere elektrik kısıtlaması yapılacağını duyurdu. Doğal gaz krizinin nedeni, etkileri ve faturasına değinen Özlale ''Yanlış kurgulanan bir enerji politikasının sonuçlarını yaşıyoruz bugün. Sanayici sadece bugün yaşanan sorunlardan enerjisiz kalmadı, bu geçmişten gelen bir birikimin sonucu'' ifadelerini kullandı.
Ekonomiyle ilgili gündemi saptırmak için aynı derecede sorunlu başka bir alan açıldığına vurgu yapan Özlale, Sedef Kabaş'ın tutuklanması, Sezen Aksu'nun dilinin kopartılmasıyla tehdit edilmesi gibi Sayın Cumhurbaşkanı eskiden beri yaptığı, esas problemi göstermemek için bir tarafa odaklandığını ve odaklandığı yerlerinde aynı oranda tehlikeli problemli olduğunu belirtti.
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNE (OSB) 3 GÜN ELEKTRİK YOK
Dün sanayicilerle konuştuğunu söyleyen Özlale, ''Bugün yeni ekonomi modelle birlikte 3 gün boyunca Organize Sanayi Bölgelerine (OSB) elektrik yok. Bu elektrik ve doğal gaz kesintilerinin sadece otomotiv sektörüne maliyetine 700 milyon dolar. Bugün baktığımızda Türkiye elektrik ve doğalgaz kesintileri yüzünden yeni ekonomik modeli yani bizim bel bağladığımız ihracatçıyı ve sanayici mağdur ediyor.'' dedi, Özlale sözlerine şöyle devam etti:
''Her zaman olduğu gibi İran'dan gelen Doğalgaz kesintisinin gerekçe gösterilmesi var. İşin biraz daha detayına baktığımızda bu tek başına hiçbir şeyi açıklamıyor. Sorun İran'la da sınırlı değil Türkiye'deki enerji piyasasının kurumsal yapısında çok ciddi problemler var. Bugün sanayici gerek Türkiye için üretim yaparken gerek ihracat yapmak için ihtiyacı olan doğalgaz ve elektriği yüksek fiyatlarla parasını ödemeye hazır olsa bile kullanamıyor. Bugün itibariyle Bursa sanayisinin 4'te 3'ü bitmiş durumda bu bir hafta için. Ortaya çıkacak üretim kaybını düşünebiliyor musunuz?''
ENERJİDEN SÜT SEKTÖRÜNE KADAR GÜNÜ KURTARMAK İÇİN ALINAN KARARLARIN MALİYETİNİ ÖDÜYORUZ
Doğal krizinin sadece İran ile açıklanamayacağını vurgu yapan Özlale, ''Biz geçen sene itibarıyla Azerbaycan üzerinden ciddi anlamda doğalgaz alabiliyorduk. 20 milyon metreküp kadar. Bu şimdi 7 milyon metreküpe düştü. Liyakatli insanların çalışmadığı BOTAŞ Azerbaycan'la FAZ1 anlaşmasını yenilemedi. Bu anlaşma yenilenmediği için biz Azerbaycan’dan gelen doğal gazın 3’te 1 oranına düştüğünü gördük. Giderek İran'dan gelen gaza muhtaç kaldık. Hangi İran’dan bahsediyoruz, her sene çeşitli bahanelerle gazı kesen İran’dan bahsediyoruz. Burada çok büyük bir hesapsızlık var. Azerbaycan ile anlaşmayı yenilememelerinin nedeni orta ve uzun vadede gaz fiyatların düşeceğini düşünmeleri. Liyakat sahibi olmayan kadroların ülkeyi getirdiği nokta bu. Ama şimdi dünyada petrol ve doğal gaz fiyatlarının ne kadar yükseldiğini görüyorsunuz. Covid nedeniyle yaşanan kapanmanın bitişiyle birlikte enerjiye daha fazla ihtiyaç duyacağımızı bilmemize rağmen, bizim için milli güvenlik meselesi olan enerji arzını tamamıyla riske attık.'' şeklinde konuştur.
Özlale sözlerine şöyle devam etti:
''BOTAŞ bugün 60 milyar zarar etti. Bunun tek nedeni spot piyasadan gaz satın almak zorunda kalan BOTAŞ, artan enerji fiyatları nedeniyle zarar etti. Bundan daha ağır kış şartları yaşadık, İran önceki yıllarda da gaz kesti ama bu şekilde bir kriz yaşamadık. Bunların önüne geçebilmek için farklı kaynaklardan riskinizi yönetmeniz gerekir. Türkiye’nin günlük kurulu kapasitesi 100 bin megavat. Talep fazlalığından dolayı biz bugün bu kesintileri yaşamıyoruz. Talep 50 bin megavatın üzerine çıktığında problem yaşamaya başladık. Neden verimsiz hidroelektrik santrallerden dolayı, lisanssız güneş enerji santrallerinden dolayı, doğal gazdaki bu yapıda doğal gazdaki fiyatlar dolar üzerinden olduğundan ve üretici bunu TL üzerinden sattığından üretici elektrikte zarar etmemek için elektrik üretmiyor.''
''Bugün sanayicimizin elektriksiz ve gazsız kalmasının nedeni sadece İran’dan gelen doğal gazın üç günlüğüne kesilmesine bağlanamaz'' ifadelerini kullanana Özlale, ''Bütün bu yanlışlar Türkiye’nin enerji sorununu çözdüğünü söyleyen Berat Albayrak döneminde başladı. Siz EPDK’nın BOTAŞ’ın başına liyakatsiz kişileri atarsanız sonuç bu olur. Yanlış kurgulanan bir enerji politikasının sonuçlarını yaşıyoruz bugün. Sanayici sadece bugün yaşanan sorunlardan enerjisiz kalmadı, bu geçmişten gelen bir birikimin sonucu. Bugün öyle bir noktadayız ki, sanayici pahalı da olsa enerji kullanmak istiyor ama ona bile ulaşamıyor. Ortada ciddi bir yokluk var. Nisan ve Mayıs aylarında süt ve ette de aynı şeyi yaşayabiliriz. Enerjiden süt sektörüne kadar liyakatsiz kişilerin sadece günü kurtarmak için aldığı kararların maliyetini ödüyoruz'' dedi.
ENERJİ SORUNUNA ÇÖZÜM ÖNERİSİ
Sorunun çözümüne değinen Özlale, ''Uzun vadeli kontratlar, enerji arzının sürekliliğini sağlamak ve o riski yönetebilmek için hem coğrafya hem de enerjiyi aldığımız kaynaklar açısından çeşitlilik yaratacağız. Dolar bazlı alım garantilerine son vereceğiz. Kömürü temiz bir şekilde çıkartıp oradan elektrik üretebilmek için gerekli teknolojik yatırımlar yapacağız. Elektrik faturalarındaki TRT'den tutunda olmadık kurumlara yapılan vergileri azaltacağız. Burada yapılacak şey çok basit'' dedi.
ELEKTİRİK KISITLAMASI VATANDAŞA YANSIYACAK MI?
Türkiye'deki elektriğin çok önemli bir kısmının sanayide çok az bir kısmının ise hane halkı tarafından kullanıldığını belirten Özlale, ''Bu açıdan hanelerin elektriğinin kesileceğini sanmıyorum. Bu yanlış kurgulamadan dolayı çok ciddi bir enerji problemimiz olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Sanayide çok ciddi bir enerji problemi var. Elektrik faturalarına yansıyacaktır. hayat pahalılığı herkesi çok fazla vuruyor ama en çok dar gelirli vatandaşımızı vuruyor. Bu yanlış kurgulanan piyasa yapısından dolayı karşı karşıya kaldığımız bu yüksek elektrik faturaları en fazla dar gelirli vatandaşı vuruyor. Bu gelir eşitsizliğini ve toplumsal huzuru da olumsuz etkiliyor'' ifadelerini kullandı.
