2019 yılında göreve gelen İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yönetimi, devraldığı 12 raylı sistem hattından 103 kilometresinin tamamen durmuş olduğunu tespit etti.
Kalan hatlardaki çalışmalar ise son derece yavaş ilerliyordu. Terk edilmiş şantiyeler, hem güvenlik riski oluşturuyor hem de şehir estetiğini olumsuz etkiliyordu.
İBB, bu atıl durumdaki projeleri canlandırmak için harekete geçti. Uluslararası finans kuruluşlarından sağladığı krediler ve kendi öz kaynaklarıyla durdurulan inşaatları yeniden başlattı.
Avrupa Yakası raylı sistem hatları ve metrobüs hattı güzergahı (Haritanın üzerine tıklayın)
REKOR SÜREDE HİZMETE GİREN METRO HATLARI
İBB, 2019 yılı sonrası hız kazanan yatırımlar sayesinde 2024 Mart ayına kadar 65,1 kilometrelik yeni raylı sistem hattını ve 62 istasyonu hizmete açtı.
Buna ek olarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından tamamlanan ancak maliyet ve araç temini İBB tarafından karşılanan 3 metro hattının işletmesini de devraldı.
Böylece, pandemi, küresel ekonomik kriz ve siyasi engellemelere rağmen 5 yıldan daha kısa bir sürede toplam 87,1 kilometrelik hat hizmete girmiş oldu.
Bu başarı, İstanbul'daki toplam raylı sistem uzunluğunu 380,7 kilometreye taşıyarak uluslararası alanda bir rekor olarak kayıtlara geçti.
Asya Yakası raylı sistem hatları ve metrobüs hattı güzergahı (Haritanın üzerine tıklayın)
FİNANSAL ZORLUKLARA KARŞI YEREL ÇÖZÜMLER
Merkezi bütçeden belediyeye aktarılan vergi gelirlerinden, İBB'nin işletmesini devraldığı hatlar için yaklaşık 13,5 milyar TL kesinti yapıldı.
İBB, bu kesintilere rağmen yatırımlarını durdurmadı.
Öz kaynaklarını ve uluslararası finans kuruluşlarından temin ettiği kredileri kullanarak projelerini tamamlamaya devam etti.
Bu finansal yönetim stratejisi sayesinde İstanbul, aynı anda dünyada en çok metro inşaatı yapan şehirlerden biri haline geldi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, dış kredi onay süreçlerinin 1 yılı aşmasına rağmen İBB, iyi bir finansal planlama ile bu engelleri aşmayı başardı.
İstanbul raylı sistem hatları ve metrobüs hattı listesi
RAYLI SİSTEM YENİ YAŞAM ALANLARI YARATIYOR
İBB'nin raylı sistem yaklaşımı, sadece bir ulaşım aracı sağlamanın ötesine geçiyor.
Yeni dönemde metro istasyonları, sosyal yaşamı destekleyen merkezler olarak tasarlandı.
İstasyonlara entegre edilen Kent Lokantaları, kreşler ve Yenilikçi Fikirler Merkezleri ile İstanbullular için yeni sosyal alanlar oluşturuldu.
Bu bütüncül yaklaşım, kent ulaşımını sadece bir yerden bir yere gitmekten çıkarıp, toplumsal fayda sağlayan bir altyapıya dönüştürdü.
Avrupa Yakası'nda inşaatı devam eden raylı sistem hatları güzergahı (Haritanın üzerine tıklayın)
ARAÇ FİLOSU GENİŞLİYOR, DEPOLAR MODERNİZE EDİLİYOR
2019 Haziran ile 2024 Mart arasında toplam 454 yeni raylı sistem aracı için tedarik süreci yürütüldü.
Bu araçların 176'sı hizmete girerken, 278 aracın üretimi devam ediyor ve yakın zamanda filoya katılması planlanıyor.
Ayrıca, Tekstilkent-Esenler, Alibeyköy ve Dudullu'da yer alan 3 büyük depo, bakım ve kumanda merkezi de tamamlanarak hizmete alındı.
Bu modern altyapı, raylı sistem ağının operasyonel verimliliğini ve kapasitesini önemli ölçüde artırıyor.
Asya Yakası'nda inşaatı devam eden raylı sistem hatları güzergahı (Haritanın üzerine tıklayın)
GELECEĞİN HATTI ANADOLU YAKASI'NDA
Raylı sistem inşaatları şu anda 7 ayrı hatta devam ediyor. Tamamlanacak ilk 3 hat (M12, M5, M14), Asya Yakası'nda bulunuyor ve İstanbul'un doğu-batı ulaşımını önemli ölçüde rahatlatması bekleniyor.
Bu projeler arasında en çok dikkat çekenlerden biri, günde 400 bin yolcu taşıyan M1A Yenikapı-Atatürk Havalimanı metro hattı üzerindeki viyadüklerin deprem güçlendirme çalışmaları.
2023 yılında başlayan çalışmaların yüzde 84'ü tamamlandı, ancak projenin finansman onayı hâlâ İller Bankası'ndan bekleniyor.
İstanbul'da inşaatı devam eden raylı sistem hatları listesi
BEKLEYEN YENİ PROJELER
İBB, 2025 yılı Kamu Yatırım Programı'nın ara döneminde 4 yeni raylı sistem hattı için başvuru yaptı. Ancak bu projelerden bazılarının durumu endişe yaratıyor:
M20 Sefaköy-Beylikdüzü-TÜYAP metro hattı: 18,5 km uzunluğundaki bu hat için 6 kez başvuru yapılmasına rağmen henüz programa alınmadı.
Bu hat, Avrupa yakasının en yoğun bölgelerinden birinin ulaşım sorununa çözüm getirecek kritik bir proje olarak öne çıkıyor.
T7 Feshane-Bayrampaşa tramvay hattı: 3,2 km'lik bu hat için 5 kez başvuru yapılmasına rağmen onay gelmedi. İBB, Mart 2024'te projeyi öz kaynaklarıyla başlattı.
M13 Yenidoğan-Söğütlüçeşme metro hattı: 6,7 km uzunluğundaki bu hat, 2017 yılında ihale edilmesine rağmen yatırım programına alınmayı bekliyor.
T10 Üsküdar-Kadıköy-Maltepe tramvay hattı: Asya Yakası'nın ilk cadde tramvayı olması planlanan bu hat için 2025 Mayıs ayında başvuru yapıldı.
