Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Kandilli deprem erken uyarı sistemi nasıl çalışıyor sorusuna yanıt olacak kritik bilimsel ve teknik ilerlemeleri kamuoyuyla paylaştı.
Enstitüde düzenlenen basın toplantısında Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, deprem erken uyarı sisteminde son gelişmeler in geldiği noktayı ve operasyonel hizmetleri detaylı bir şekilde anlattı.
Kandilli Rasathanesi'nin 1998 yılında başlattığı erken uyarı çalışmaları, 2001 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla Marmara Bölgesi'nde 10 istasyonlu Erken Uyarı Sistemi ve 110 istasyonlu Hızlı Hasar Tespiti Sistemi'nin kurulmasıyla önemli bir aşamaya ulaştı.
Sistem, 2012 yılında Valilik tarafından yenilenerek güncel tutuldu.
DEPREM UYARISI 8.4 SANİYE ÖNCEDEN GELDİ
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, son gelinen aşamada istasyonların veri iletim altyapısının modernize edildiğini ve böylece depremler başladığı anda sismik dalgaların fay hattına yakın istasyonlardan hızla işlendiğini kaydetti.
2 Ekim 2025 tarihinde Marmara Denizi'nin Marmaraereğlisi açıklarında meydana gelen 5 büyüklüğündeki depremin sinyali, yıkıcı dalgalar ulaşmadan 8.4 saniye önce geldi.
Bu süre, fayın yakınlığıyla doğrudan ilişkili.
Yapılan iyileştirme, aletlerin modernize edilmesi ve hızlandırılmasıyla işlem süresinin kısalmasının yanı sıra, yeni yazılımlar ve hızlı iletişim sistemleri sayesinde başarıldı.
GÜVEN ARALIĞI VE KRİTİK ALTYAPILAR İÇİN DOĞRU BİLGİ HEDEFİ
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, erken uyarı kaç saniye önce haber veriyor sorusundan öte, sistemin toplumsal fayda sağlamasını hedeflediklerini vurguladı.
Bu kapsamda en büyük amacın güven aralığını, sınır koşullarını ve tolerans aralığını belirlemek olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, erken uyarı sistemini, tüm kurumlar, kritik yapılar ve bakanlıkların kendi kritik eşik değerlerine uygun mühendislik parametreleriyle kalibre edebilecek duruma getirmeye çalıştıklarını aktardı.
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, sistemin devreye girmesiyle birlikte acil durum eylemlerinin otomatik olarak harekete geçirileceğini ifade etti.
Bu eylemler; otomatik vanaların kapatılması, gazların kesilmesi, Marmaray, Avrasya Tüneli ve metro hatlarının durdurulması gibi kritik altyapıların güvenliğini sağlama amaçlı önlemleri içeriyor.
Bu sayede, deprem sonrası ikinci afetleri, özellikle de yangınları tetiklememesi hedefleniyor.
Bu nedenle kritik altyapıların, enstitünün 'müşteri kurumu' gibi hareket ederek kendi eşik değerlerini ve isteklerini sistemle uyumlu hale getirmesi gerekiyor.
KANDİLLİ DEPREM ERKEN UYARI MOBİL UYGULAMASI TEST AŞAMASINDA
Erken uyarı sinyallerinin kullanıcılara ulaştırılması amacıyla önemli bir gelişme kaydedildi.
Kandilli Rasathanesi, bir yazılım firmasıyla ortak iOS tabanlı mobil uygulama geliştirdi.
Adı 'Kandilli Uyarı' olan mobil sistem, halihazırda yaklaşık 2 bin 500 cihazdan oluşan bir test grubunda deneniyor.
Kullanıcıların büyük çoğunluğunu bilim insanları oluşturuyor ve uygulamadan geri dönüşler alınıyor.
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, mobil uygulamanın sadece depremin yıkıcı dalgası gelmeden önce uyarı vermesini değil, aynı zamanda depremin şiddetini de belirlediğini kaydetti.
Kullanıcılara, depremi nasıl hissettiklerini de sorarak geri dönüşler toplandığını belirten Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, sistemin şu ana kadar yanlış alarm vermediğini ve hızlılık, doğruluk açısından iyi geri dönüşler aldıklarını ifade etti.
Maksimum iyi, hızlı ve doğru bilgi verecek algoritmalar üzerinde denemeler hâlâ sürüyor.
SİSMİK AĞIN MODERNİZASYONU VE DENİZLERDEN VERİ GETİRMENİN ÖNEMİ
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Marmara Denizi'nden gerçek zamanlı veri getirecek altyapıyı kurmanın uyarı süresini daha da kısaltacağını vurguladı. Denizlerden veri getirmenin hâlâ çok hızlı gelişen bir teknoloji olduğu belirtildi.
Ayrıca, sismik ağın modernizasyonu ve istasyon sayısının sıklaştırılmasının da kritik önemde olduğunu dile getirdi.
Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, "Bu mevcut ağı yenileme ve haberleşme sistemlerini hızlandırmak suretiyle Erken Uyarı Sistemi'ni ülke genelinde işler hale getirmeyi planlıyoruz" şeklinde konuştu.
Kurulacak yeni istasyonların, erken uyarı süresini daha da kısaltacağını ekledi.
