Bütçeye kısaca bakalım mı?
Bu yıl 586,7 milyar liralık gelir toplama hedefimizin ilk sekiz ayda 396,5 milyar lirasını (%67,6) tahsil etmişiz. Buna karşılık 2017 yılında 634,2 milyar lira gider hedefimizin ise, 416,7 milyar lirasını (%65,7) harcamış bulunuyoruz.
Gördüğünüz gibi gelir hedefimizin daha büyük kısmını ama harcama hedefimizin daha küçük kısmını kullanmış bulunuyoruz. Buna rağmen geçen yıl ilk sekiz ayda 5,6 milyar lira olan bütçe fazlası, bu yıl 20,2 milyar lira açığa dönüşmüş durumda.
Neden mi?
Geçen yıl ilk sekiz ayda gelir hedefinin %67,3’ünü gerçekleştirirken, harcama hedefimizin %62,7’si gerçekleşmişti. Kısaca bu yıl gelir tahsilinde fazlaca sorun olmadı ama harcama hedefinde biraz daha bonkörüz.
Bu arada şu tahakkuk/tahsilat tartışmasına bir cümle edelim. Bildiğiniz gibi 2017 yılına girerken bir yeniden yapılanma söz konusu idi. Dolayısı ile Ocak ayında çok yüksek bir tahakkuk tutarı ortaya çıktı. Geçen yıl tahakkuk tutarı 278,3 milyar liraydı; oya bu yıl tahakkuk tutarı 360,8 milyar liraya fırladı. Ortada anormal bir tahakkuk artışı olduğu çok açık... Çünkü yeniden yapılandırma var...
Ocak ayı hariç tutulduğunda tahakkuk/tahsilat oranının yüzde 95’lere ulaştığını görüyoruz. Tıpkı geçen yıllarda olduğu gibi. Yani kamuoyunda boşu boşuna bir tahakkuk/tahsilat oranı tartışması yaşanmış. Hiç merak etmeyin, devletimiz parasını acımadan-zorlanmadan tahsil ediyor.
Şimdi gelelim asıl noktalara...
Geçen yıla göre bütçe gelirlerimiz yüzde 11,0 artmış durumda. Oysa aynı dönemde giderlerimiz yüzde 18,5 arttı. Yani bizim bütçede asıl izlememiz gereken nokta giderler kalemi...
Burada da kamuoyunda çok yanlış bir tartışma yaşandı. Hemen o noktayı da açıklayalım. Bildiğiniz gibi 16 Nisan referandum sürecinde işverenlere SGK primlerini erteleme imkanı getirildi. Ama aynı SGK emekli maaşlarını ve sağlık hizmetlerini aksatmadan sürdürdü. Ve bir kısmı geçici olarak oluşan SGK açığı bütçeden karşılandı. Yani bütçe açığındaki artıştan SGK açığını ayrı görmek -düşmek gerekiyor. Çünkü bu günlerde artık SGK tahsil etmediği alacaklarını tahsil ederek açığını azaltmaya başlayacak.
Bakınız geçen yıl görev zararları adına SGK’ya tam 20 milyar 217 milyon lira 2016 yılına göre daha fazla ödeme yapılmış. Normalde bu ödemenin 6-7 milyar lira artması beklenirdi. Yani SGK’ya hazine tarafından fazladan 13-14 milyar lira gitmiş oldu.
Fakat diyeceksiniz ki; bütçe 5,6 milyar fazladan 20,2 milyar açığa döndü. Toplamda 26-27 milyar civarındaki bu açığın diğer kısımları nereden geliyor?
Gelin biraz daha detaylı bakalım: Harcamaları artan dikkat çekici kalemler neler olmuş?
-Sözleşmeli personel ödemesi: 1 milyar 446 milyon TL artış (%67,8)
-Tüketime yönelik mal ve malzeme alışı: 2 milyar 715 milyon TL artış (%31,1)
-Güvenlik ve savunma alımları: 2 milyar 236 milyon TL artış (%110,7)
-ABD doları borçlanma faiz gideri: 1 milyar 893 milyon TL artış (%31,5)
-Karayolları Genel Müdürlüğü (Hazine yardımı): 1 milyar 097 milyon TL (%86,3)
-Hane halkına sosyal amaçlı transferler: 2 milyar 655 milyon TL (%42,5)
-Karayolları Genel Müdürlüğüne (sermaye transferi): 3 milyar 529 milyon TL (%57,3)
-Devlet Su İşleri Müdürlüğüne: 2 milyar 344 milyon TL (%57,2)
-Diğer sermaye transferi: 1 milyar 169 milyon TL (Bu kalem geçen yıl sadece 635 bin liraydı)
-Ziraat Bankasına: 428 milyon TL (%594,4)
***
Şimdi burada bir noktaya az daha detaylı bakalım: Karayolları Genel Müdürlüğü ödemelerine gidelim...
Karayolları Genel Müdürlüğü’ne özellikle sermaye transferi olarak ödenen meblağ artışı dikkat çekicidir. Genellikle yılsonlarında ödenen karayolları ödeneğindeki artış, 2017 yılında hızla artış gösteriyor. Geçen yıl ilk sekiz ayda 6.157 milyon lira olan sermaye transferi şeklindeki Karayolları ödeneği, bu yıl %57,3 artışla 9.686 milyon liraya yükseliyor. Karayolları Genel Müdürlüğü’ne hazine yardımı da %86,3 artışla 2.369 milyon liraya yükselmiş oluyor.
Bir diğer ödenek artışının Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne gerçekleştiğini görmekteyiz. Ödenen para %57,2 artışla 4.095 milyon liradan 6.439 milyon liraya çıkıyor. Artan tutar tam 2 milyar 344 milyon lira.
Peki, bütçede neleri kısmışız?
-Ulusal para cinsinden tahvillere ödenen faiz, nerede ise aynı kalmış..
-TMO ödemesi %36,8 azalışla
500 milyon liraya düşmüş
-Kredi ve Yurtlar Kurumuna ödeme
%5,6 azalmış.
-Üniversitelere hazine yardımı
%0,4 azalmış.
-Tarımsal amaçlı transferler
%1,1 daha az olmuş.
-Kamuya havayolu taşıt alım gideri
%94,2 azalmış.
