Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın TBMM’de yemin etmesiyle resmen başlayan Türkiye’nin yeni hükümet sitemi ‘Kararnameler’le adım adım inşa ediliyor. Yeminden saatler önce eski sistemin son KHK’sı 703 No’lu kararname ile başlayan süreç dün de 1-2 ve 3 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile devam etti. Yeni kararnamelerle, ilk kez Genelkurmay Başkanı direkt olarak atandı. 5 yıl boyunca Erdoğan’ın yönetiminde olacak bürokratların atanmasının yolu açıldı.
Türkiye’de 24 Haziran seçimleri ile bir devir resmen kapandı. Parlamenter Sistem’den Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne geçiş yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da yeni dönemin ilk ‘Başkan’ı olarak tarihteki yerini aldı. Erdoğan’ın ilk hamleleri de halen idari ve yasal mevzuat eksikliği olan yeni sistemin inşaası oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yemin ederek resmen göreve başlamasından saatler önce yayımlanan eski sistemin son KHK ile yasal değişimin de startı verildi. TBMM’den yemin ettikten sonra önce Beştepe’de dünya liderlerinin katıldığı bir törende konuşan Erdoğan akşam da yeni kabinesini açıkladı. Erdoğan, yeni sistemde eski KHK’ların yerine geçen ‘Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri’nin ilk üçünü de dün sabah yayımladı. 1,2 ve 3 No’lu Kararnameler yine yeni sistemin yasal mevzuatı ve atamalara ilişkin oldu. Milli Savunma Bakanlığı’na atanan Hulusi Akar’ın yerine Orgeneral Yaşar Güler ilk kez Cumhurbaşkanı’na verilen yetkiyle atandı, 5 yıl boyunca Erdoğan’ın devlet bürokrasisini yönetecek kadroları atamanın yolu açıldı. Yüksek yargı, üniversiteler ve bürokaside uyum yasaları çıktı. “1” numaralı kararnamede Cumhurbaşkanlığı teşkilatı hakkındaki düzenlemeler yer aldı. “2” numaralı kararnamede bazı kamu kurum ve kuruluşlarına ait kadro ve pozisyonların ihdası, iptali ve kullanımına dair esas ve usuller belirlendi. “3” numaralı kararnamede ise üst kademe kamu yöneticileri ile kamu kurum ve kuruluşlarında atama usullerine dair usul ve esaslara yer verildi. Rüzgar gibi geçen son 48 saatte yeni sistemin inşası için çıkarılan maddeler şöyle oldu:
DEVLETİN MERKEZİ BEŞTEPE OLACAK
Cumhurbaşkanı, özel bilgi ve uzmanlık gerektiren konularda, dış ülkelerde veya uluslararası kuruluşlar nezdinde özel bir görevi ifa etmek üzere özel temsilci görevlendirebilecek. Bu şekilde görevlendirileceklere Büyükelçi unvanı verilecek.
OLAĞANÜSTÜ YETKİLİ İDARİ İŞLER BAŞKANI
En yüksek devlet memuru olan İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının en üst amiri olacak. İdari İşler Başkanı, bütün birimlerin faaliyetlerini, işlemlerini ve hesaplarını denetlemekle görevli ve yetkili olacak.
İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanı adına, Anayasada belirtilen görevlerinin yerine getirilmesinde ve yetkilerinin kullanılmasında Cumhurbaşkanına gerekli hizmetleri sunacak.
TBMM ile olan münasebetlerin yürütülmesi ve kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonun sağlanması, devlet teşkilatının düzenli ve etkin bir şekilde işlemesini temin edecek prensiplerin tespiti için gerekli çalışmaları yapacak.
İdari İşler Başkanı, iç güvenlik, dış güvenlik ve terörle mücadele
konusunda koordinasyonun sağlanması için gerekli çalışmalar ile yapılan çalışmaların kamuoyundaki tesirlerini izleme ve değerlendirme çalışmalarını da yürütecek.
TBMM YASALARINI HUKUK KURULU DENETLEYECEK
Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü, TBMM tarafından kabul edilen kanunların şekil ve esas bakımından Anayasa ve hukukun genel ilkelerine uygunluğunu incelemek, verilecek talimata göre onaya hazırlanması veya bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderilmesi için gerekli çalışmaları yapacak.
Kanunların, TBMM İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil ve esas bakımından aykırı olmaları durumunda, bunlarla ilgili olarak Anayasa Mahkemesi nezdinde açılacak iptal davası hazırlıklarını yapacak. Anayasa değişikliğine ilişkin kanunların, Cumhurbaşkanınca halkoyuna sunulmasına ilişkin işlemlerin yapılmasını sağlayacak.
DOKUNULMAZLIKLAR PERSONEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDE
Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ait işlemleri yapacak, TBMM seçimlerinin yenilenmesine ilişkin işlemleri yürütecek.
Üst kademe kamu yöneticilerinin atamaları ile Cumhurbaşkanınca yapılacak diğer atama ve seçme işlemlerini Anayasa, kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve hukukun genel ilkeleri açısından inceleyerek gerekli işlemleri yapacak.
Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatı’nın kadroları, Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek.
CUMHURBAŞKANI İLE ÇALIŞAN 9 AYRI KURUL OLUŞTURULDU
Cumhurbaşkanlığı bünyesinde, Bilimi, Teknoloji ve Yenilik Politikaları, Eğitim ve Öğretim Politikaları, Ekonomi Politikaları, Güvenlik ve Dış Politikalar, Hukuk Politikaları, Kültür ve Sanat Politikaları, Sağlık ve Gıda, Sosyal Politikalar ile Yerel Yönetim Politikaları Kurulları olmak üzere 9 ayrı kurul oluşturuldu.
Bakanlıklar, kurum ve kuruluşların üst düzey yöneticileri müşterek alanlardaki konularda koordinasyonu sağlamak üzere koordinasyon toplantıları gerçekleştirecek. Bu toplantılarda tespit edilen hususlar Cumhurbaşkanına sunulacak. Kurullar, alanlarında doğrudan Cumhurbaşkanı ile çalışacak ve Cumhurbaşkanının talimatlarını yerine getirecek.
DİYANET-MİT- VARLIK FONU BEŞTEPE’NİN KONTROLÜNDE
Devlet Arşivleri Başkanlığı, Devlet Denetleme Kurulu, Diyanet İşleri Başkanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, İletişim Başkanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, MİT Başkanlığı, Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı, Savunma Sanayi Başkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Türkiye Varlık Fonu Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı.
AYM ÜYE YAPISI DEĞİŞTİ
Anayasa değişikliklerine uyum sağlanması amacıyla bazı kanun ve KHK’lerde değişiklik yapılmasını içeren 703 sayılı KHK ile Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kuruluş kanunlarında da değişiklik yapıldı.
Yeni düzenlemeyle Anayasa Mahkemesi’nde Genel Kurul üyelerinin sayısı 17’den 15’e, bireysel başvurular hakkında karar verme yetkisine sahip kuruldakilerin sayısı da 7’den 6’ya düşürüldü. Genel Kurulun toplanması için yeter üye sayısı 12 yerine 10 oldu.
“45 yaşını doldurmuş olmak, yükseköğretim görmek ve hakimlik mesleğine alınmaya engel halinin bulunmaması” kaydıyla bakan yardımcıları da AYM üyesi seçilebilecek. Düzenlemeyle AYM, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına da bakacak, cumhurbaşkanı yardımcılarını Yüce Divan sıfatıyla yargılayacak. Yüksek Mahkeme, cumhurbaşkanı yardımcılarının dokunulmazlıklarıyla ilgili karar mercisi olacak.
ALBAY’DAN GENERALE KADAR ATAMALARI ERDOĞAN YAPACAK
TSK’da albaylıktan tuğgeneral, tuğamiral rütbelerine terfilerle generallik ve amirallikte bir üst rütbeye atamalar Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak.
HASTANELER GRUPLARA AYRILACAK
Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kuruluşları 6 veya bir yıllık sürelerle değerlendirmeye tabi tutulacak.
Değerlendirme sonuçlarına göre, hastaneler yukarıdan aşağıya doğru (A), (B), (C), (D) ve (E) şeklinde gruplandırılacak. Hastanelerin ağırlıklı ortalaması, il düzeyinde hastanelerin grubunu belirleyecek.
MİT BAŞKANI CUMHURBAŞKANIYLA GELECEK SÜRE BİTİNCE GİDECEK
Yeni sistemde aralarında MİT Başkan ve yardımcıları, Diyanet İşleri Başkanı, MGK Sekreteri, SSM Başkanı, DDK Başkan ve üyeleri Bakan Yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı ofis ve başkanlığı personelleri. Valiler, ÖİB Başkanı, Merkez Bankası Başkanı, Büyükelçiler gibi kamu bürorkasinde yüzlerce kurum ve kuruluşun yöneticisi de Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Cumhurbaşkanı’nın görev süresi sona erince bu atanan bürokratların da görev süresi sona ermiş olacak. Bu kişiler, yerlerine atama yapılıncaya kadar görevlerine devam edebilecek.
Görev süreleri sona erenler yeniden atanabilecek, görev süreleri sona ermeden de Cumhurbaşkanınca görevden alınabilecek.
Kamu görevlisi olmayanlar arasından üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atananlardan görevleri sona eren veya görevden alınanlara tazminat ödenip ödenmemesi ve tazminat miktarıyla buna ilişkin diğer hususlar Cumhurbaşkanınca belirlenecek.
Görev süresi 3 ve 4 yıl olan kadro, pozisyon ve görevlere atananlar, Cumhurbaşkanının görev süresinin sona ermesini beklemeyecek.
Cumhurbaşkanı kararıyla göreve gelenler, atandıkları kadro, pozisyon ve görevlerde 657 sayılı Kanun’un ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli olarak da çalıştırılabilecek.
57 YIL SONRA İLK ASKER KÖKENLİ SAVUNMA BAKANI
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kurduğu cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ilk kabinesinde Milli Savunma Bakanlığı görevine, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın getirilmesi önemli bir yenilikti. Zira Hulusi Akar, 57 yıl sonra genelkurmay başkanlığı görevine atanan ilk asker oldu. 1946 Seçimleri’nden sonra Recep Peker kabinesinde kısa bir süre bakanlık yapan Cahit Toydemir dışında CHP hükümetleri başkaca bir asker kökenli bir bakan tercih etmedi. CHP’den 14 Mayıs 1950 Seçimleri’yle iktidarı devralan Demokrat Parti de sekiz milli savunma bakanıyla çalışmış olsa da Seyfi Kurtbek dışındaki tüm bakanlar askeri okul mezunu değildi.Son asker kökenli savunma bakan 1961 yılında görevden ayrılan Eski Kara Kuvvetleri Komutanı Muzaffer Alankuş’tu.
YENİ GENELKURMAY BAŞKANI YAŞAR GÜLER
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar’ın Milli Savunma Bakanlığı’na getirilmesiyle boşalan Genelkurmay Başkanlığı’na, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Güler’in atandı. Güler’in boşalttığı Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ise Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Ümit Dündar getirildi. 15 Temmuz Darbe Girişimi sırasında Ankara Garnizon Komutanı olan Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanı Korgeneral Metin Gürak ise Genelkurmay 2. Başkanlığı’na atandı.
REKTÖRLÜK İÇİN PROFESÖR OLMA ŞARTI KALDIRILDI
Pazartesi günü yayımlanan 703 nolu KHK’yla Cumhurbaşkanı tarafından atanacak rektörlerin profesör olması şartı kaldırıldı. 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, 13. Madde’nin ilk paragrafında yer alan “Devlet üniversitelerinde rektör, profesör akademik unvanına sahip kişiler arasından görevdeki rektörün çağrısı ile toplanacak üniversite öğretim üyeleri tarafından seçilecek adaylar arasından Cumhurbaşkanınca atanır” ifadesindeki ‘Profesör’ kelimesi çıkarıldı.
MİT BAŞKANI CUMHURBAŞKANIYLA GELECEK SÜRE BİTİNCE GİDECEK
Yeni sistemde aralarında MİT Başkan ve yardımcıları, Diyanet İşleri Başkanı, MGK Sekreteri, SSM Başkanı, DDK Başkan ve üyeleri Bakan Yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı ofis ve başkanlığı personelleri. Valiler, ÖİB Başkanı, Merkez Bankası Başkanı, Büyükelçiler gibi kamu bürorkasinde yüzlerce kurum ve kuruluşun yöneticisi de Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Cumhurbaşkanı’nın görev süresi sona erince bu atanan bürokratların da görev süresi sona ermiş olacak. Bu kişiler, yerlerine atama yapılıncaya kadar görevlerine devam edebilecek.
Görev süreleri sona erenler yeniden atanabilecek, görev süreleri sona ermeden de Cumhurbaşkanınca görevden alınabilecek.
Kamu görevlisi olmayanlar arasından üst kademe kamu yöneticisi kadro, pozisyon ve görevlerine atananlardan görevleri sona eren veya görevden alınanlara tazminat ödenip ödenmemesi ve tazminat miktarıyla buna ilişkin diğer hususlar Cumhurbaşkanınca belirlenecek.
Görev süresi 3 ve 4 yıl olan kadro, pozisyon ve görevlere atananlar, Cumhurbaşkanının görev süresinin sona ermesini beklemeyecek.
Cumhurbaşkanı kararıyla göreve gelenler, atandıkları kadro, pozisyon ve görevlerde 657 sayılı Kanun’un ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli olarak da çalıştırılabilecek.
İLK ZİYARETTE NAHÇIVAN MESAJI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yemin ettikten sonra ilk resmi ziyaretini Azerbaycan’a gerçekleştirdi. Erdoğan, Bakü’de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından resmi törenle karşılandı. Aliyev, tören alanına gelişinde aracının kapısında karşıladığı Erdoğan ile kucaklaştı. Tören sonunda heyetlerin takdiminin ardından iki lider, baş başa görüşmeye geçti. Görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında Erdoğan, yemin ettikten sonra ilk ziyaretini kardeş ülke Azerbaycan’a gerçekleştirdiklerine dikkat çekerek “Nahçıvan ile yeni bir adım olarak, gerekirse demiryolu meselesini halletme noktasında, aradaki ilişkileri ulaşımda çok daha farklı bir noktaya taşımak her iki ülkeye güç katacaktır” diye konuştu. Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü: “TANAP projesi sadece Azerbaycan-Türkiye değil aynı zamanda Azerbaycan-Avrupa bağlantısını kurması bakımından önem arz ediyor. Bu kardeşliğimizin bir tezahürü olarak aynı zamanda stratejik bir yatırım olması bakımından da önem arz ediyor. TANAP ile ilgili Eskişehir’de attığımız adım hayati bir adımdı.” Aliyev de görüşmelerinin ardından Erdoğan’ı 24 Haziran'da gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimleri için kutladı ve seçimlerin ardından ilk uluslararası temasını Azerbaycan’a gerçekleştirmesinin, Türkiye Azerbaycan ilişkileri ve dostluğunun sarsılmaz olduğunun bir göstergesi olduğunu söyledi.
