Görüşler
Suriye devrimi 1. yılında: Riskler, fırsatlar ve yeni siyasal mimari
Riskler, fırsatlar ve yeni siyasal mimari Osman Atalay
Mutlu kasiyer
Mutlu kasiyer Muhsin Altun Muhsin Altun, Marx’ın 1844’te söylediği ‘İşçi ne kadar çok zenginlik üretir, üretimi erk ve hacim bakımından ne kadar artarsa, o kadar yoksul duruma düşer’ sözünden yola çıkarak ‘sınıf’ kavramını yazdı. 181 yıl önce ifade edilen düşünce üzerinden bugünkü zincir marketlerdeki çalışma koşullarını ela alan Altun ‘Kasiyerin oturması yasaktır; müşterileri ayakta karşılamalı, onlara güler yüz göstermelidir’ diyor.
Zorunlu eğitimde problemimizin süre olduğuna nasıl karar verdik?
Zorunlu eğitimde problemimizin süre olduğuna nasıl karar verdik? Abdulbaki Değer Türkiye’nin eğitim sorunu tüm diğer sorunları gibi hayati önemdedir ve bu önemine uygun bir yaklaşımla ele alındığında mesafe alınması mümkündür. Aksi taktirde neredeyse zorunlu eğitim derken ne dediğimizi bile bilmediğimiz bir alanda keyfe keder değişikliklerle gerçeklikten kaçmaya devam edeceğiz.
‘Kuzey Müslümanlığı’ dedikleri
‘Kuzey Müslümanlığı’ dedikleri Dr. Hayati Bice Dr. Hayati Bice, 2016’da işittiğini söylediği ‘Kuzey Müslümanığı’ kavramını yazdı. İlk günden itibaren, sosyolojik bir olgu olarak bir inanç sisteminin coğrafî yönlere tahsis edilerek sunulmasının anlamsızlığını paylaştığını belirten Bice, kavramın temelde Arnold Toynbee’nin 1955 tarihli bir raporuna dayandığını da ifade ediyor.
İşsizler, robot orduları ve boş alışveriş sepetleri
İşsizler, robot orduları ve boş alışveriş sepetleri Görüşler Geoffrey Hinton’ın adını belki herkes duymamış olabilir ama günlük hayatınızda onun icat ettiği şeylerle yaşıyoruz. Derin öğrenme, sinir ağları, görüntü tanıma… Bugün ChatGPT’den, yüz tanıma sistemlerine kadar ne varsa, Hinton ve ekibinin açtığı patikadan yürüdü.
Merkezin çöküşü ve orta sınıf
Merkezin çöküşü ve orta sınıf Ömer Faruk Kalaycı Bizim büyük çaresizliğimiz ‘devletten bağımsız’ güçlü ve köklü bir orta sınıfın bir türlü ama bir türlü var ol(a)mayışı. Türkiye’nin vergi yükünü çeken eğitimli, donanımlı, dil bilen, dünyaya açık ‘elitlerinin’ kendileriyle de hesaplaşabilecek düzeyde/yeteri kadar demokrat ve liberal olamaması.
Yeni çözüm süreci: Bir devlet projesinin anatomisi
Bir devlet projesinin anatomisi Salih Cem Pişkin Kürt sorununun neredeyse 50 yıl sonra geldiği bu evrede “barış” kavramı, sürecin hiçbir tarafı için silahlara veda ile sınırlı kalamaz. Konu dünyadaki çatışma çözümü deneyimlerinden bu yönüyle büyük ölçüde farklılaşıyor. ‘Silah bırakma/terörü bitirme’ ekseni ile çerçevelenmiş bir yaklaşım, Kürt sorununun çözümünün yürütücü aktörleri için toplumsal rıza yaratma inşasında bir anlatım kolaylığı sağlasa konunun çok katmanlı ana özüne temas için yetersiz kalacaktır.
Tanrı’nın yeryüzündeki gölgesi: Hukuk
Tanrı’nın yeryüzündeki gölgesi: Hukuk Prof. Dr. İlhami Güler Prof. Dr. İlhami Güler, iktisadi alanda üretime dayalı rasyonel ekonominin içeriğinin değişmesini yazdı. İş ve istihdam alanlarının daralmasına dikkat çeken Güler, ‘beleşten-bahisten para kazanma/ aklamaya dönüşme’nin toplumsal çürüme ile doğrudan alakalı olduğunu belirtiyor.
Allâme Muhammed İkbal: Şair filozof Filozof şair
Allâme Muhammed İkbal: Şair filozof Filozof şair Senail Özkan Yazısında Muhammed İkbal’in şiir ve düşüncesinden bahseden Senail Özkan, İkbal’in aslında filozof bir şair olduğu kadar, şair bir filozof olduğunu belirtmiştir. Özkan, İkbal’in kendi toprağına dönüp İslam dünyasını şiirleriyle uyandırmayı misyon edindiğini ve eserlerinin büyük bir çoğunluğunu Farsça kaleme aldığına yer vermiştir.
Ahlak olmadan zihniyet devrimi olur mu?
Ahlak olmadan zihniyet devrimi olur mu? Tarık Çelenk “Geri kalmışlığımızın nedeni ne yalnızca dinle açıklanabilir ne de İslam’dan uzaklaşmakla” olarak belirten Tarık Çelenk, KARAR için kaleme aldığı yazısında Türkiye’de sağ ve seküler alana bakmış sorunun “ne Batılılaşmakta ne de ondan uzaklaşmakta” olduğunu vurgulamıştır.
Yargı ülkesine de adalet lazım
Yargı ülkesine de adalet lazım Emine Uçak Erdoğan Hukuk devletinde yargı, bağımsızlığını hesap verebilirlikle birlikte taşır; gücünü keyfîlikten değil, hukukun sınırlarından alır. Kimse hukuk önünde eşit olmadığını, kararların kişiye göre değişeceğini, adaletli olmayacağını kolay kolay düşünmez. Oysa bugün karşı karşıya kaldığımız örneklerde olduğu gibi, yargı ülkesinde ise bambaşka bir iklim var.
Yapay zekâ destekli büyük dil modellerinin (LLM) üniversite eğitimine etkileri: Sorunlar, fırsatlar ve politika önerileri
Sorunlar, fırsatlar ve politika önerileri Yusuf Ziya Özcan Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan, yapay zekânın akademik eğitim üzerindeki etkilerini analiz etti. Yeni teknoloji sistemlerinin eğitim sisteminin özünü oluşturan yaratıcılık, eleştirel düşünme ve özgün üretim gibi değerleri de tehdit ettiğini belirten Özcan ‘Üniversitelerin görevi, yapay zekâyı yasaklamak değil; insan aklıyla birlikte çalışan, onu destekleyen bir ortak hâline getirmektir’ diyor.
Hakan Fidan’ın başucu kitabı Yi Jing’e bir çözümleme: Felsefe ve istihbarat heksagramında devlet idaresi
Felsefe ve istihbarat heksagramında devlet idaresi Dr. Lütfü Şahsuvaroğlu Dr. Lütfü Şehsuvaroğlu, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ‘Başucu Kitabı’ diye tanıtılan Çin kültürünün ortak şaheserlerinden biri olan Yi Jing Değişimler Kitabı’nı yazdı. Anonim eserin MÖ 1150’lerde ortaya çıktığını belirten Şehsuvaroğlu, ilk çevirisinin 1854’lere kadar uzandığını belirtiyor.
Milletimize emanetiz
Milletimize emanetiz Ekrem İmamoğlu İBB’ye yönelik 19 Mart’ta başlayan yargı sürecinde tutuklanan Ekrem İmamoğlu, CHP Beylikdüzü İlçe Başkanlığı’ndan Beylikdüzü Belediye Başkanlığı’na ve ardından İBB Başkanlığı’ndan Cumhurbaşkanlığı adaylığına kadar siyasi hikayesini KARAR’a yazdı. Kariyerinin her aşamasında partisinin isteğiyle ve vatandaşın desteğiyle görevlerine talip olduğunu belirtti.
İnsanlığın Yeniden Demokratik Vicdana Dönüşü: Mamdani’nin Zaferi ve Ahlaki Sessizliğin Sonu
İnsanlığın Yeniden Demokratik Vicdana Dönüşü: Mamdani’nin Zaferi ve Ahlaki Sessizliğin Sonu Ahmet Davutoğlu Gelecek Partisi Lideri Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu, Middle East Eye'de yayımlanan makalesinde Zohran Mamdani’nin New York Belediye Başkanlığı zaferini “insanlığın ahlaki vicdanına dönüşü” olarak yorumladı. Davutoğlu, Mamdani’nin yükselişinin Trump dönemi dışlayıcı siyasetinin karşısında küresel bir demokratik uyanışı temsil ettiğini vurgulayarak, “Ahlaki sessizlik çağı kapanıyor; kapsayıcı demokrasi yeniden doğuyor” değerlendirmesinde bulundu.
İyiliğin azalışı, kötülüğün artışı ve Entropi Yasası
İyiliğin azalışı, kötülüğün artışı ve Entropi Yasası Prof. Dr. Ünal Çamdalı Prof. Dr. Ünal Çamdalı, günümüzde insan ilişkilerinde sıkça dile getirilen ‘iyilik yapanların sayısı azalırken kötülük yapanların sayısı artmaktadır’ görüşünü evrenin en temel yasalarından biri olan ‘Entropi Yasası’ üzerinden değerlendiriyor.
Kardeşlik masasına davet
Kardeşlik masasına davet Yavuz Saltık Yavuz Saltık, kesinleşen AİHM kararı sonrası eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın beklenen tahliyesini yazdı. Saltık ‘Selahattin Başkan’ diye seslendiği Demirtaş’ı özgür olduğunda, ülkenin kardeşlik hukukuna küçük bir katkı sağlamak adına, Diyarbakırlı bir Kürdü, Trabzonlu bir Türk olarak kuracakları kardeşlik sofrasında misafir etmek istediğini söylüyor.
AK Parti’nin altılı masası
AK Parti’nin altılı masası Salih Cem Pişkin AK Parti’nin “Altılı Masası”, aslında eski bir hikâyeyi yeni bir dille anlatma girişimi. Erdoğan, bir kez daha toplumun en temel duygusuna seslenmek istiyor: İstikrar. Ama bu kez istikrar, ekonomik sürdürülebilirliğin, demokrasinin değil, aynı hikâyeyi sürekli yeniden anlatabilen bir iktidarın istikrarı. İktidarın sürekliliğini hedefleyen bu proje iktidar tarafından başarıyla yürütülürse, toplum tarafından kolayca bir değişim vaadi gibi görülebilir ve rıza üretebilir.
Sağ’ın kültürel iktidar sorunu
Sağ’ın kültürel iktidar sorunu Tarık Çelenk Tarık Çelenk, sağ-muhafazakar kesimin neden kültürel hegemonya kuramadığını KARAR’a yazdı. Hilmi Ziya Ülken, Şerif Mardin ve Sezai Karakoç’un konuya ilişkin görüşlerini de aktaran Çelenk, Mümtaz Turhan üzerinden “Muhafazakâr sağ yüksek eğitim, kamusal merak üretmiyor, yenilik doğurmuyor, sadece siyasal meşruiyet arıyor” diyor.
Acılar: Hatırlamak mı zor hatırlamamak mı?
Acılar: Hatırlamak mı zor hatırlamamak mı? Dr. Hayati Bice Tarihteki milli acılarımız, zaferlerimize göre daha az dile getirilir, daha az yazılır, daha az hatırlatılır. Bu, bazen milli benliğimizi tehdit edeceğinden bastırılır yahut devlet politikası-strateji olarak efsanevi devlet ve millet söylemine zarar vereceği ve toplumsal özgüveni zedeleyeceği düşünülerek gündeme daha az alınır.
İkbal’in merceğinde Müslüman zihin krizi: Düşüncenin ataleti ve ahlaki gevşeme
Düşüncenin ataleti ve ahlaki gevşeme Mustafa Yeneroğlu Müslüman dünyanın krizini yazan Mustafa Yeneroğlu, doğum yıl dönümünde Muhammed İkbal'in bu konudaki düşüncelerini ele alıyor. Yeneroğlu, İkbal'in 'Müslüman toplumların en derin açmazının, imanın özgürlük ve eylemle bağını koparmasıdır' tezini savunduğunu hatırlatıyor.
Bir Dönemin 'Harikası': Oyuncu ve şarkıcı Harika Değirmenci
Bir Dönemin 'Harikası': Oyuncu ve şarkıcı Harika Değirmenci Mehmet Utku Şentürk Mehmet Utku Şentürk, 1975'te Türkiye güzeli seçilen ve ardından Yeşilçam'ın gözde isimlerinden biri olan Harika Değirmenci'yi yazdı.
Zekâlar yapaylaşırken…
Zekâlar yapaylaşırken… Hakan Temiztürk Prof. Dr. Hakan Temiztürk, kullanımı her geçen gün yaygınlaşan yapay zekanın insanlar üzerindeki etkisini ABD'de yaşanan cinayet ve intiharlar üzerinden yazdı. Haftalık yüzbinlerce psikoz, mani veya intihar düşünceleri sergileyen kişinin yapay zeka kullandığını belirtti. Tabloya bakıldığında gelişen teknolojinin insanlık için yeni bir tehdit/tehlike unsuru olduğunu söyledi.
Okul nasıl? Türkiye’de eğitimin gerçek nabzı
Okul nasıl? Türkiye’de eğitimin gerçek nabzı Menekşe Tokyay Çocuklara hep sorduğumuz ve çoğu zaman “iyi” cevabını aldığımız o “meşhur” soru. Sahi, “Okul nasıl?” Bu sorunun yanıtı, yalnızca müfredat ya da sınav başarısında değil, okulun içindeki iyi uygulamaların ne kadar paylaşıldığında gizli. Eğitimde iyi uygulama örneklerini incelemek, öğretmenlerin kendi sınıfının sınırlarını aşarak başka okullarda neler yapıldığını görmesini sağlar; meslektaş dayanışmasının, yeniliğin ve karşılıklı öğrenmenin kapısını aralar.
New York Amerika’daki politik rüzgarı değiştirdi
New York Amerika’daki politik rüzgarı değiştirdi Ahmet Yavuz Uşaklıoğlu Av. Ahmet Yavuz Uşaklıoğlu, New York belediye başkanlığı seçimlerini KARAR için yazdı. Seçimlerin, Amerika Birleşik Devletleri'nde politik rüzgarı değiştirdiğini belirten Uşaklıoğlu, Demokratlar ile Cumhuriyetçiler içinde de değişimin yaşanmasını sağladığını ifade etti.
İtibar nedir? Ve “İtibardan tasarruf olmaz” mı?
İtibar nedir? Ve “İtibardan tasarruf olmaz” mı? Prof. Dr. İlhami Güler İtibar, yüzde, gözde, kişilikte, jestte, tutumda, tavırdadır; kürkte, köşkte, külçede ve kibirde değildir. İtibar, söz vermek, sözünde durmak, söz dinlemek, sözünü tutmaktır. Sözünü unutmak, yutmak ve çiğnemek değil.
Kaçış değil, terk ediliş: Gençliğin sessiz göçü
Kaçış değil, terk ediliş: Gençliğin sessiz göçü Recep Karagöz Eski Mazlumder Genel Başkan Yardımcısı Recep Karagöz, son yıllarda Türkiye’den giden gençlerin sayısındaki vahim artışı ve altında yatan sebepleri yazdı. Gidenlerin bir hayalin peşinde olmadığını bir hayal kırıklığından kaçtıklarını söyledi.
Casusluk soruşturması
Casusluk soruşturması Hikmet Sami Türk Prof. Dr. Hikmet Sami Türk, CHP Cumhurbaşkanı adayı ve İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında açılan casusluk soruşturmasını KARAR’a yazdı. Diplomasının iptalinden, tutuklanmasına kadar İBB Başkanı’na açılan davaları tek tek gerekçeleri ile irdeleyen Türk, son dosyanın olası tahliyeleri engellemek, mevcut olan tutukluluğun sürmesi için açıldığını belirtti.
İnsanlık sendromunun ‘U çukuru’
İnsanlık sendromunun ‘U çukuru’ Yusuf Tosun Bireylerin yaşadığı tatminsizlik, yalnızlık ve başarısızlık duyguları, çocukların bombalandığı, savaşların dijitalleştiği bir çağda insanlığın “U çukuru”na yuvarlandığını gösteriyor. Felsefe profesörü Kieran Setiya’ya göre bu çukur, bireyin orta yaşta yaşadığı varoluşsal krizin simgesidir; ancak benzer bir buhran bugün toplumların da kimlik, ahlak ve anlam arayışında yaşanmaktadır. Bu girdaptan çıkışın yolu ise yalnızca ekonomik ya da psikolojik değil.
Kolunda altın bilezik
Kolunda altın bilezik Doç. Dr. Ünay Tamgaç Tezcan Yüksekokul mezunları arzı hızla artarken ekonominin aynı hızda yüksek vasıflı işgücü talebi yaratamadığını belirten Doç.Dr.Ünay Tamgaç Tezcan, “altın bilezik” olarak belirtilen üniversite diplomasının durumunu değerlendirdi.
Köprülü ve Gibbons: İki farklı bakış
Köprülü ve Gibbons: İki farklı bakış Halil Turhanlı Halil Turhanlı, Herbert Adams Gibbons’ın 1916’da yayımlanan Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu adlı kitabındaki iddialara Köprülü’nun bilimsel deliller ışığında verdiği cevapları yazdı. Gibbons, kitabında imparatorluğun gelişmesinde Bizans’tan saflara katılanların önemli rol oynadığını savunuyor.
Türkiye'de demografik yapı ile öğretmen-öğrenci sayısının değişimi ve eğitim sisteminin sorgulanması
Öğretmen ve öğrenci sayısındaki değişim ile eğitimin sorgulanması Murat Yılmaz Türkiye’de günümüzde genç ve eğitimli nüfusta işsizlik, toplam nüfusa göre oldukça yüksektir. Bu da aslında gençlerin büyük bir kısmının genel (Anadolu Lisesi) lise denilen liselerde okuması ve üniversite düzeyinde de öğretim kurumlarının ihtiyaç olup olmamasına bakmaksızın, çok sayıda programı açıp bu programlara öğrenci almasından kaynaklanmaktadır.
Hakikat rejimi değişince gerçek aynı kalır mı?
Hakikat rejimi değişince gerçek aynı kalır mı? Emine Uçak Erdoğan Kardeşçe ve huzur içinde yaşamanın yolu “kol kırılsın yen içinde kalsın” değildir. Görünmez kılınan hiçbir yara zamanla iyileşmez, acılar hep teper. Sıkıntılı da olsa ilerlemenin yegane yolu yüzleşmektir. Ya da bile isteye kolu kırmamak. Ama iktidar, istediği zaman kol kırmanın, istediği zaman yara açmanın olduğu kadar “iyileşmenin” de kendi tekelinde olmasını istiyor.
Çin’in küresel paradigması ve Türk Dünyası
Çin’in küresel paradigması ve Türk Dünyası Yücel Tanay Araştırmacı yazar Yücel Tanay, Çin’in ‘tüm dünya Çin’in etrafında’ olduğunu savunan ‘Tianxia’ kavramını ele aldı. Tanay, kavramın Çin’in sınırları içindeki başta Türkler omak üzere etnik gruplara yönelik sert politikasının temelini de oluşturduğunu belirtiyor.
Kıbrıs’ta yeni bir dönem başlıyor
Kıbrıs’ta yeni bir dönem başlıyor Başaran Düzgün KKTC’de pazar günü yapılan cumhurbaşkanı seçimi siyasi analistler ile anketçileri madara etti.
Devlet gölgesinde vicdan: Türkiye’de sivil toplumun hafıza krizi
Türkiye’de sivil toplumun hafıza krizi Recep Karagöz Habermas’ın kamusal alan teorisine göre sivil toplum, devletin kararlarını denetleyen bir eleştirel akıl alanıdır. Ancak Türkiye’de bu alan, giderek devletin söylemini tekrarlayan bir yankı odasına dönüşmüştür. “Milli STK” kavramı, bu dönüşümün ideolojik ifadesidir.
Devlet aklı ve reform
Devlet aklı ve reform Tarık Çelenk Bu topraklarda yaşanan acılar, mübadeleler, müsadereler ve korkular artık bastırılamaz bir hafızayı oluşturmuştur; devletin bu hafızayla yüzleşmeden yeni bir toplumsal sözleşme kurması mümkün değildir. Geleceğe yönelik sağlıklı bir ortak aidiyet isteniyorsa bundan kaçınılmamalıdır.
Türkiye’de Aliya algısındaki kayıp halka
Türkiye’de Aliya algısındaki kayıp halka Mustafa Yeneroğlu Bugün merhum Aliya İzzetbegoviç’in vefatının 22. yıl dönümü. Aliya’nın ismi tüm İslam dünyasında bir saygı çağrıştırır. Türkiye’de de o, “Bilge Kral” olarak anılan bir simgedir.
“Trump’ın Ortadoğu Barış Deklarasyonu”: İsrail’in çıkarına bölgenin yeniden şekillendirilmesine yönelik Amerikan dayatmaları
“Trump’ın Ortadoğu Barış Deklarasyonu”: İsrail’in çıkarına bölgenin yeniden şekillendirilmesine yönelik Amerikan dayatmaları Arap Araştırma ve Politika Çalışmaları Merkezi ABD Başkanı Donald Trump, 13 Ekim 2025’te Mısır’daki “Şarm el-Şeyh Barış Zirvesi”nde “Gazze’deki savaşın sona erdiğini” ve “Ortadoğu’nun yeni bir döneme girdiğini” ilan etti. Trump’a göre, ateşkesin ardından başlayan ikinci müzakere aşaması; İsrail’in kısmi geri çekilmesi, esir değişimi ve yeniden yapılanma sürecini kapsıyor. Ancak Trump’ın iyimser üslubu, bölgedeki gerçek durumu yansıtmıyor.
Ahlâkî tutarlılık ve küresel çifte standartlar
Ahlâkî tutarlılık ve küresel çifte standartlar Hasan Köse Kendi yaşamında, işinde, sosyal çevresinde ve ülkesinde ahlâkî tutarlılığı değil de gücü esas alan birey, küresel ölçekte bir ahlâksızlıkla karşılaştığında onu görebilecek vicdanî bütünlüğü zaten inşa edemez. Diyelim ki gördü; bu kez de ona karşı durabilecek bir ahlâkî bütünlüğü sağlayamaz. Çünkü küçük meselelerde sürekli gücü önceleyen zihin, büyük haksızlıklar karşısında körleşir.
Dijital çağda hakikat krizi
Dijital çağda hakikat krizi Kübra Tokus Ayar Artık herkes hem bilgi üreticisi hem de potansiyel bir manipülatör. Bilgiye erişimin artışı, paradoksal biçimde hakikate ulaşmayı güçleştirdi. Sosyal medya algoritmaları, “dikkat çekici ve duygusal içerikleri” öne çıkararak gerçeği görünmez kılarken, bireyler yankı odalarında kendi inançlarının esiri hâline geliyor.
Mülakat, sürreal anlatı ve Sisifos’un laneti
Mülakat, sürreal anlatı ve Sisifos’un laneti Abdulbaki Değer Geçen yıl ciddi tartışma yaratan mülakat sonuçlarının ardından MEB’in bir daha uygulamaya başvurmayacağını düşünmüştük. Ancak Türkiye’de devletin, hükümetin toplumdan yükselen itiraz ve taleplere dikkat kesilme şeklinde bir melekeden yoksun olduğunu hesaba katmadık. Usandırıcı bir işleyişin içinde söylediklerimizi her gün yeniden tekrarlamak gibi bir cezaya mahkûm edilmişiz gibi. Hayatımız, Sisifos’un cezasını andırıyor.
Krizlerin ortak dili: Fransa, Japonya ve Nepal’de hükümetlerin çöküşü
Fransa, Japonya ve Nepal’de hükümetlerin çöküşü Mehmet Utku Şentürk “Bugün Fransa’da hükümet neoliberal saldırılarla sarsılırken, Japonya’da siyasal elitin yolsuzluk batağına saplandığı görülüyor, Nepal’de ise yoksulluğun halkı sokaklara döktüğüne tanıklık ediyoruz. Bu farklı örneklerin gösterdiği tek gerçek var: Kapitalist sistem, kriz üretme kapasitesini yitirmiyor; tam tersine sürekli yeniden üretiyor.”