ABD’den sonra AB’de bol para ve sıfır faizle ekonomik krizi aşmaya çalışıyor. Avrupa Birliği sıfır faizle aşamadığı krizi negatif faizle aşmak isterken başta konut ve otomotiv olmak üzere kredili tüketim bireyleri borç batağına sürüklüyor.
Avrupa Birliği ülkeleri bir süredir sıfır faiz ve negatif faiz ile ekonomik krizi aşmaya çalışıyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB), 11 Temmuz 2012’de yüzde sıfıra indirdiği faizi, 11 Haziran 2014’te eksi 0,10’a, 10 Eylül 2014’te eksi 0,20’ye, 9 Eylül 2015’te eksi 0,30’a indirmişti. Bu hafta (10 Mart) ECB’nin güncel faiz kararını açıklaması bekleniyor. Tahminler, Avrupa Merkez Bankası’nın ekonomik toparlanmayı desteklemek amacıyla parasal genişlemeye devam edeceği yönünde.
FİNANSAL KIYAMET
Faizin uzun süredir negatif bölgede olması ekonomistleri kaygılandırıyor. Uluslararası Ödeme Bankası (BIS) ekonomistleri, Avrupa Merkez Bankası’nın Perşembe günkü kritik toplantısı öncesinde negatif faiz uygulaması üzerine bir rapor yayınlayarak uyarıda bulundu. Raporda, negatif faiz nedeniyle bankaların kârlarının eriyebileceği, sigorta ve emeklilik fonlarının yatırım ve kazanç alanlarının kalmayacağı belirtilerek bir “finansal kıyamet” ihtimalinden bahsediliyor. Negatif faiz uygulamasının olumsuz yansıması ise konut ve otomotiv sektörlerinde oluşan şişme ile izleniyor.
DÜŞÜK FAİZ FIRSAT ALGISI
Bireyler konut ve otomobil ihtiyaçlarını karşılamak için faizlerin düşük olmasını bir fırsat olarak algılanıp uzun dönemli borçlanma eğilimi gösteriyorlar. Bunun sonucunda kredi kullanımları artarken, ev ve otomobil satışları da yükselişe geçiyor. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin Avrupa Pazarı raporuna göre, geçtiğimiz Ocak ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,9 artış ile 1 milyon 258 bin 489 adet otomobil satıldı. Avrupa otomobil pazarı 2015 yılında da yüzde 9,6 büyüme göstermişti. 2014 yılında 14 milyon 927 bin araç satılırken 2015 yılında 16 milyon 358 bin araç satıldı.
KONUT FİYATLARINI ŞİŞİRİYOR
Negatif faizin şişirdiği bir diğer sektör de konut piyasası oldu. AB ülkelerinde en büyük sorun enflasyon olurken konut fiyatlarındaki artış yüzde 5-10 aralığında seyrediyor. Örneğin İngiltere’de yıllık enflasyon 0,30 seviyesinde seyrediyor. Hatta, perakende fiyatlar Şubat ayında yüzde 2,0 gerilerken konut fiyat endeksi yüzde 9,7 artış yaşadı. Almanya’da da durum farklı değil. Şubat ayında araç kayıtları yüzde 12,1 oranında artış gösterdi. Konut sektöründe ise fiyatlar 10 yılın rekorunu kırarak yüzde 10’a yaklaştı. Örneğin, Fransa’nın başkenti Paris’te konut fiyatlarının son yıllarda 6 kat arttığı hesaplanıyor. Kriz öncesine kadar metrekaresi 2 bin 180 euro olan fiyatlar bugün 8 bin 200’e kadar çıkmış durumda. En düşük metrekare için daire fiyatları 205 bin liradan başlıyor.
AŞIRI TÜKETİMİ TETİKLİYOR
İlk olarak ABD’nin 2008-09 küresel ekonomik buhranın ilk dalgasında uyguladığı parasal genişleme ve sıfır faiz politikasını bu sefer AB uyguluyor. Ekonomik canlılık 2011 yılından sonra kıpırdarken 2013 yılında parasal genişlemede sona gelindi. Ama fiyat artışları için 2015 yılı beklenmek zorunda kalındı. Sıfır faizle tüketimin artırılması ile tetiklenen ekonomide bu canlılığın ücretlere yansıması henüz kesinleşmedi. ECB’nin 10 Mart’ta karara bağlayacağı yeni faiz politikası öncesi AB’de tüketim ucuz kredi ile sağlanıyor. Satılan konutların nerede ise yüzde 80’inden fazlasının kredi ile alındığı, otomobil satışlarının da kredili tüketim ile beslendiği bölgede genel ekonomik canlılık yetersiz. Negatif faizle ekonomide canlılık henüz istenen seviyeye ulaşamazken kredi büyümesi aylık bazda yüzde 1,5 seviyesine ulaştı bile.
Bireyler konut ve otomobil ihtiyaçlarını karşılamak için faizlerin düşük olmasını fırsat olarak algılayayıp uzun dönemli borçlanma eğilimi gösteriyorlar.
