Bankaların mevduata yüksek faiz yarışında maliyetin faturası konuta çıktı. Konut kredisi faizleri yıllık 10-11 bandından yüzde 12,7’lere, aylık yüzde 1’lere taşındı. İlk özel bankalardan gelen artırıma iki hafta önce kamu bankaları da katıldı. Böylelikle 100 bin lira ve üzerindeki 120 ay vadeli krediler 6 bin ile 9 bin lira arasında pahalandı.
HAMİDE HANGÜL
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz indirim çağrısıyla son bir yıldır düşük seyreden kredi faizleri yükseliş eğilimine girdi. Konut kredisinde yıllık 10-11 bandından yüzde 12.7’lere, aylık yüzde 1’lere çıkmaya başladı. İlk özel bankalardan gelen artırıma iki hafta önce kamu bankaları da katıldı. Böylelikle, 120 ay vadede yüzde 0.88-89 seviyesindeki oranlar 100 bin liralık kredide yüzde 0.95’e taşındı. 100 bin liranın üzerinde ise yüzde 1,03’e çıktı. Kredi kullanımının 0.7 puan daha pahalanması ödemelere de yansıdı. Artırım öncesi 120 ay vadeli yüzde 0.88’le kredi kullanıldığında, 100 bin lira için aylık taksit bin 352 lira oluyordu. Vade sonunda toplam geri ödeme 162 bin lira tutuyordu. Bugün aynı kredi ve vade diliminde bankadan kredi çekildiğinde faiz oranı yüzde 0.95 olarak uygulanıyor. Aylık taksitler yaklaşık 50 lira daha artarak bin 400 liraya, 10 yılın sonunda toplam geri ödeme de 170 bin liraya yaklaşıyor. Söz konusu kredi 100 bin liranın üzerinde kullanıldığında maliyet yüzde 1’i aşıyor. Kamu bankalarında bu oran yüzde 1.03-1.04, özel bankalarda yüzde 1,11-1.35 arasında değişiyor. Bu da taksit tutarlarını artırıyor. Kamu bankalarında bin 400 ile bin 407 lira arasındaki aylık ödemeler bin 470 ile bin 477 liraya kadar çıkıyor. 10 yılın sonunda toplam maliyet 169-170 bin liradan 178 bin liraya kadar çıkıyor.
Vade sonunda toplam geri ödeme yaklaşık 9 bin lirayı buluyor. Benzer durum özel bankalar için de söz konusu. 120 ay vadeli 100 bin lira konut kredisi kullanıldığında en düşük vade yüzde 1,01. Aylık ödemeler bin 441 lira olarak hesaplanırken, 100 bin liranın üzerinde oranı ise yüzde 1,1’e çıkıyor. Söz konusu kredi için aylık taksitler bin 527, toplam geri ödeme 185 bin lira olarak hesaplandı. Kısa vade dilimlerinde de artışlar söz konusu. Özel bankaların yüzde 0.99’dan 1,35’e kadar taşıdığı faizler, kamu bankalarında 36 ayda yüzde 0.80-82’den yüzde 0.88’e, 36-120 ay arasında yüzde 0.88’den yüzde 0.89-0.95’e yükselmiş durumda.
Ev sahibi olmak istendiğinde maliyetler sadece faiz oranlarıyla sınırlı değil. Komisyon ve ücretler de kredi kullanımını pahalılaştırıyor. Yine 100 bin lira kredi üzerinden hesaplandığında, ekspertiz için 650-750, avukata 250, DASK’a 120-300, sigortaya 150-180 lira arasında ücret ödeniyor. Binde 5’de kredi kullandırma komisyonu hesaba katıldığında maliyet 500-550 lira daha artıyor. Böylelikle sadece ücret ve komisyonlara ödenen para 3 bin lirayı buluyor.
MALİYETLERE DİRENİLEMEDİ
Mevduata yüksek faiz kredi yüklerinin artmasına yol açtı. Bankacılık çevrelerinden edinilen bilgilere göre, bu yük şöyle oluşuyor: Mudi, bankaya yüzde 8-9 faiz oranıyla TL mevduat yatırdığında, bunun üzerine 6 puana kadar ödenen vergiler, harç ve maliyetler ekleniyor. Bankanın sermaye maliyeti ve işletme giderleri için de yaklaşık 4-5 puan daha ilave ediliyor. Böylece bankada yüzde 8-9-faiz oranıyla açtırılan TL mevduat, kredi olarak kullandırılmaya hazır hale geldiğinde bankaya maliyeti yüzde 20’ye ulaşıyor. Mevduata verilen faiz arttıkça, maliyet de yüzde 20’yi aşıyor. Bu da kredilere yansıyor. Bankacılar, son birkaç haftadır artış eğilimine giren kredi faizlerindeki artışı, “Maliyetlere daha fazla direnilemedi” şeklinde açıklıyor.
