Suriye rejiminin Duma’daki kimyasal gazlı saldırısının ardından günlerdir tartışılan misilleme, dün sabaha karşı geldi. ABD, İngiltere ve Fransa, savaş gemileri ile uçaklardan ateşlenen 105 füzeyle rejim hedeflerini vurdu. Şam’da kimyasal silah üretildiği belirtilen merkez tamamen yok edildi.
Suriye’nin başkenti Şam’ın Doğu Guta bölgesi, şubat ayından bu yana rejimin kanlı operasyonlarına sahne oldu. Bin 500’den fazla sivilin hayatını kaybettiği saldırıların ardından, yapılan tahliye anlaşmalarıyla muhalifler ve siviller bölgeyi terk etti. Doğu Guta’da muhaliflerin elinde kalan son bölge olan Duma ilçesi ise 7 Nisan’da rejimin kimyasal kimyasal gazlı saldırısına hedef oldu. Sarin ve klor gazlarının kullanıldığı iddia edilen saldırıda 70’ten fazla sivil hayatını kaybetti. Katliamın ardından ABD, İngiltere ve Fransa Suriye rejimine misilleme yapacaklarını açıkladı. Saldırının niteliği ise bir hafta boyunca uluslararası kamuoyunda yoğun tartışmalara sebep oldu. Amerikan medyasına yansıyan haberlerde, Washington’da Esad rejiminin askeri gücüne ciddi zarar verecek bir saldırı ya da tek seferlik sembolik bir operasyon olmak üzere iki eğilimin öne çıktığı belirtildi. Bu seçeneklerden ilki, Rusya ile ABD arasında büyük bir çatışmanın başlayabileceği endişelerine neden oldu. Rusya, yapılacak bir saldırıda kendi askerlerinin tehlikeye düşmesi halinde askeri karşılık vereceğini ilan ederken, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Rusya Suriye’ye atılan bütün füzeleri düşüreceğini iddia etti. Hazır ol Rusya, çünkü güzel, yeni ve ‘akıllı’ füzelerimiz geliyor” şeklindeki Twitter mesajı tansiyonu iyice yükseltti.
ABD, Fransa ve İngiltere’nin Suriye’ye saldırısı bu ortamda gerçekleşti. Pentagon, üç ülkenin savaş gemileri ve uçaklarından toplam 105 seyir füzesi ateşlendiğini duyurdu. Bu füzelerin, başkent Şam’da bir, Humus’ta ise iki hedefi vurduğu, bu hedeflerin kimyasal silah üretimi ve depolaması yapılan tesisler olduğu açıklandı. Rus askeri unsurlarının bulunduğu bölgeler hedef alınmazken, Rusya’nın Suriye’deki hava savunma sistemleri de saldırılara karşılık vermedi. Böylece ABD yönetiminin, tek seferlik saldırı formülünü seçtiği ve büyük bir çatışma riskinin şimdilik ortadan kalktığı anlaşıldı.
5 SORUDA REJİME DÜZENLENEN FÜZE SALDIRILARI
SALDIRILAR NE KADAR BAŞARILI OLDU?
Saldırıların başarısına ilişkin Rusya ve ABD’den farklı açıklamalar geldi. Rusya Genelkurmay Başkanlığı Ana Harekat Dairesi Başkanı Orgeneral Sergey Rudskoy, 103 füzeden 71’inin rejimin hava savunması tarafından imha edildiğini öne sürdü. Rusya’ya ait noktaların hedef alınmadığını kaydeden Ruskoy, Suriye’nin Sovyetler döneminden kalma S-125 ve S-200 füzeleriyle başarılı bir savunma yaptığını söyledi. ABD Genelkurmay Başkanlığı Direktörü Korgeneral Kenneth McKenzie ise ‘dünyanın en sıkı korunan hava sahalarından birinde’ bütün hedeflerin başarıyla vurulduğunu açıkladı. Füzelerden 59’unun Şam’da kimyasal silah üretildiği belirtilen bilimsel araştırma merkezini hedef aldığını belirten McKenzie, rejimin saldırılar sona erdikten sonra 40 hava savunma füzesi ateşlediğini söyledi. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, Suriye’nin fırlattığı bazı füzelerin havadaki füzeleri vurduğu görüldü.
İRAN HEDEFLERİ DE VURULDU MU?
ABD Savunma Bakanı James Mattis, saldırılarda sadece Esad’ın kimyasal silah ürettiği tesislerin hedef alındığını açıkladı. Genelkurmay Başkanı Kenneth McKenzie, saldırıya ilişkin düzenlediği basın toplantısında bu açıklamayı detaylandırarak Şam ve Humus vilayetlerinde kimyasal silah üretilen ve depolanan üç tesisin hedef alındığını bildirdi. Anadolu Ajansı ise bölgedeki kaynaklarına dayandırdığı haberinde İran ve Hizbullah güçlerinin de bulunduğu bölgelerin hedef alındığını belirtti. AA’nın haberine göre Şam’daki Cumhuriyet Muhafızları, Dumeyr Havaalanı, Şam Uluslararası Havalimanı çevresi, Cemeyre Bilimsel Araştırmalar Merkezi, Kasyun Dağı’ndaki hava savunma sistemleri, Kisve ve Kalamun bölgelerindeki askeri noktalar vuruldu. Ayrıca Humus ilinin Kuseyr bölgesinde Hizbullah güçleri, Dera’da 89’uncu Tugay olarak bilinen İran güçleri ve bazı askeri noktalar, Suveyda ilinde Halhala Havaalanı ve Dera ilinin İzra bölgesindeki hedeflere saldırı gerçekleştirildi.
REJİME YENİ OPERASYON YAPILACAK MI?
ABD Genelkurmay Başkanlığı, saldırıların sona ermesinin ardından ‘ilk aşamanın’ tamamlandığını duyurdu. Savunma Bakanı James Mattis ise Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford ile düzenlediği ortak basın toplantısında Esad rejiminin uluslararası hukuku hiçe sayarak kadınları, çocukları ve diğer birçok masum insanı kimyasal silahlarla öldürdüğünü belirtti. Mattis, saldırıların devamının gelip gelmeyeceğine ilişkin bir soruya ise “Bu rejime bağlı. Rejimin gelecekte daha çok kimyasal silah kullanmaya karar vermesine bağlı. Tabii ki Kimyasal Silahların Yasaklanması Anlaşması’na bağlı güçlerin Esad’ın bunu ihlal etmesine karşı durmak için sebepleri var ancak bu tek atımlık bir saldırıydı” yanıtını verdi.
ESAD'IN ASKERİ GÜCÜ AZALDI MI?
Duma’daki kimyasal saldırı ile dün sabah karşı gelen misilleme arasındaki süreçte, ABD ile Rusya arasında yoğun temaslar yaşandı. Bu sürede Suriye rejiminin, ülkenin çeşitli bölgelerindeki üslerde bulunan askeri ekipmanı Rus üslerine taşıdığı yönünde haberler medyada yer aldı. Rejimin bunu yapmaktaki amacının, ABD’nin Rusya’ya ait hedeflere saldırmayacak olması nedeniyle kendi teçhizatını güvenceye almak olduğu belirtildi. Şam yönetimi, saldırılardan sonra yaptığı açıklamada askeri ekipmanın zarar görmediğini, üslerde kısmi maddi hasar meydana geldiğini açıkladı.
GEÇEN YILKİ SALDIRIDAN FARKI NE?
İdlib vilayetinin Han Şeyhun kentinde Mart 2017’de düzenlenen kimyasal gazlı katliamda 100 kişi hayatını kaybetmişti. ABD Başkanı Donald Trump, bu saldırıya misilleme olarak Humus vilayetindeki Şayrat hava üssünün vurulması talimatını vermişti. Saldırıdan yaklaşık bir saat önce ABD’nin Rusya’ya haber vermesiyle üs büyük ölçüde boşaltılmıştı. ABD’nin tek başına yaptığı, Akdeniz’deki bir gemiden 59 Tomahawk füzesininin ateşlendiği ve altı askerin öldüğü saldırıdan bir gün sonra, Suriye ordusunun uçakları üsten havalanmıştı. ABD Savunma Bakanı James Mattis, dünkü operasyonun, Esad’ın Şayrat saldırısından ‘ders almaması’ üzerine gerçekleştirildiğini belirtti. Mattis, saldırının ‘yaklaşık iki kat daha sert olduğunu’ kaydetti.
KİM NE DEDİ?
‘Görev tamamlandı’
Esad rejimine düzenlenen saldırıya Batılı ülkeler ve uluslararası kuruluşlar tam destek verirken, ABD Başkanı Donald Trump “Kusursuz bir saldırı. Görev tamamlandı” açıklamasını yaptı. Rusya ve İran ise saldırıya tepki gösterdi.
ABD Başkanı Donald Trump: “Dün gece kusursuz bir saldırı yapıldı. Fransa ve İngiltere’ye bilgelikleri ve askeri güçleri için teşekkürler. Daha iyi bir sonuç olamazdı. Görev tamamlandı!
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron: Esad rejimi, Duma’daki kimyasal saldırıyla kırmızı çizgiyi aştı. Saldırı, kimyasal tesisleri hedef aldı.
İngiltere Başbakanı Theresa May: Müttefiklerimizde harekatın meşru olduğu kararına vardık.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg: Suriye operasyonunu destekliyorum. Bu saldırı, rejimin kimyasal saldırı düzenleme gücünü zayıflatacaktır.
AB Komisyonu Başlkanı Jean-Claude Juncker: Suriye sivillere karşı ilk kez kimyasal silah kullanmadı ancak bu son olmalı.
Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk: Operasyon, Suriye rejimininin Rusya ve İran’la birlikte bu trajediyi bedel ödemeden sürdüremeyeceğini gösterdi. Müttefiklerin, yani haklı olanın yanındayız.
Almanya Başbakanı Angela Merkel: Müttefiklerimizin sorumluluk almasını destekliyoruz.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı: Operasyona tam destek veriyoruz.
Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin: Suriye’ye yapılan saldırıyı Rusya en sert şekliyle kınamaktadır. Suriye çevresinde gerilimin artması, uluslararası ilişkilerin tüm sistemi üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir.
İran dini lideri Ali Hamaney: Suriye’ye saldırı cinayettir.
Lübnan Dışişleri: Saldırıda uluslararası hukuk ihlal edildi.
Çin Dışişleri: En etkili yol siyasi çözümdür.
