Cemal Süreya’nın, 1968-1975 yılları arasında yurt dışında yayımlanan sanat dergilerine ait görüşleri, dünya edebiyatı ve yazarları hakkında değerlendirmeleri ‘Yabancı Yayınlar’ adlı kitapta bir araya getirildi. Süreya, bir ülkenin edebiyatının dergilerde soluk alıp verdiğini söylüyor.
ERKUT TEZERDİ
İkinci Yeni Şiir akımının öncü isimlerinden Cemal Süreya, sıkı bir dergi okuruydu. Yalnızca büyük kentlerde okuyucuyla buluşan dergileri değil, Anadolu’nun en ücra köşesinde çıkan okul dergilerini dahi büyük bir özveriyle biriktirir, okur ve satır satır incelerdi. Ayrıca diğer ülkelerdeki edebiyat ve sanat dergilerinin, özellikle Fransa’daki yayınların sıkı takipçisiydi. İngilitere’deki dostlarından da kendisine dergi göndermelerini isterdi. Usta şairin incelemeleri yaşamı boyunca devam etti. Biz bunları tuttuğu günlüklerden öğreniyoruz. Mart 1968’den Ekim 1975’e kadar olan yabancı dergi değerlendirmelerini ise Türk Dili dergisinde ‘Yabancı Yayınlar’ başlığı altında yayımlayan Süreya, bir ülkenin edebiyatının dergilerde soluk alıp verdiğini söylüyor ve şu cümleyi Fransız şair ve düşünür Paul Valéry’den olduğu gibi aktarıyor: “Dergiler edebiyatın laboratuvarıdır.” Bahanur Garan Gökşen ile Erol Gökşen, şairin yurt dışındaki dergileri incelediği makalelerini, yazarlar ve dünya edebiyatına yönelik değerlendirmelerini ‘Yabancı Yayınlar’ adıyla yayımlayarak Cemal Süreya külliyatının tamamlanmasına önemli bir katkıda bulunuyor.
Kitapta, Cemal Süreya’nın incelemeleri arasında; Fransa’da çıkan Les Lettres Françaises, La Nouvella Revue Française, Cahier du Cinéma ve L’Express ve Le Monde gazetesinin kitap ekleri ile Tel Quel, Europe, La Quinzaine Littéraire, La Nouvelle Critique gibi dönemin önemli edebiyat ve sanat dergileri başı çekiyor. Ayrıca o yıllarda yeni çıkan kitaplar üzerine inceleme yazıları, yayınevleri hakkında değerlendirmeler, yayıncılık sektörünün sorunları, farklı ülkelerin edebiyatına dair de dilbilim çalışmaları yer alıyor. Edebiyatın, sanatın başka disiplinleriyle yapısal ilişkisi sorgulanırken Yunan, İngiliz, Fas, Alman, İran edebiyatı gibi dünyanın her bölgesinden Fransız yayınlara konu edilen haberler edebiyatseverlere sunuluyor. Yedi yıllık süreci kapsayan değerlendirmelerden birkaçı şöyle...
LAUTRÉAMONT HASTA MIYDI? MART 1968
“Le Monde gazetesinin edebiyat bölümünde Raymond Jean’ın ‘Lautréamont Olayı’ başlıklı bir yazısı var. Konusu Lautréamont acaba bir akıl hastası mıydı, yoksa bir dahi miyid? Paris Tıp Fakültesi profesörlerinden J.-P. Sanlier, Chants de Maldoror’u iyice incelemiş, sonra da şairinde delilik belirtileri bulmuş.”
ULUSLARARASI BİR YAYIN ORANI - AĞUSTOS 1969
“İsviçre’nin Bienne Kentinde Réactions adlı bir dergi yayımlanıyor. Eylemle sanatı, özellikle şiiri birleştirmeye çalışan bunu da uluslararası planda yapmaya çalışan bir dergi. Küçük ama güçlü. ‘İnsanı selamlıyor’ boyuna. Derginin ünlü yazarlarından bir onur kurulu var. Friedrich Dürrenmantt, Gonzague de Reynold, Henri Guillemin. Ama şairler ve yazarlar daha çok gençlerden meydana geliyor.”
GÜNÜMÜZ FAS EDEBİYATI - HAZİRAN 1974
“Fas’ta yayınevi yok. Bu ülkenin yazarları kitaplarını kendi olanaklarıyla çıkarıyorlar... Ülkede eleştiri yerine daha çok küçük tantma yazılarına rastlanıyor. Bunlar da birtakım övgüler ya da yergiler olmaktan ileri gitmiyor. Yazılar kitap haline gelemiyor, hemen her zaman yayın organlarında görülüyor. Bu durum özellikle genç şairler için elverişsiz.”
