10 bin karede ulu camiler

Sanat tarihi fotoğrafçısı Mustafa Cambaz Türkiye'deki 118 ulu caminin 10 bin fotoğrafını çekti. Bunlardan 700 tanesi Başbakanlık Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı'nca seçilip bir araya getirilerek "Türkiye Ulu Camiler" adıyla yayımlandı.

10 bin karede ulu camiler 1
1/10

Kitap Selçuklu mimari tarihi açısından zengin bir kaynak. Sanat tarihi açısından son derece mühim olan albüm, gelecek yıllarda ihtiyaç duyulabilecek muhtemel tamir, bakım, onarım çalışmalarında ilgili uzmanlara bir görsel kaynak, fotoğrafla kaydedilmiş bir hafıza olacak.

Böylece doğal afetler ve başka sebeplerle zarar gören mimari kültür varlıklarımızın titizlikle korunması sağlanacak. 1048'de Erzurum Hasankale'de tesis edilen ilk vakıf eserimizden 1453'te İstanbul'un fethine kadar olan 400 yıllık Selçuklu ve Türk Beylikleri döneminde inşa edilen cami, medrese, darüşşifa, imaret, kervansaray, han ve köprü gibi anıtsal taş yapıların sadece Anadolu sahasındaki sayısı bugün bile binlerle ifade ediliyor.

 

10 bin karede ulu camiler 2
2/10

ULU CAMİ NEDİR?

Büyük Selçuklu Devleti döneminde cuma namazını topluca kılmak için 'şehir' denilen yerlerde, iç kalenin hemen yakınında inşa edilen ulu camiler, mimari estetiği, taş-ahşap işlemeciliği, minareleri, çinileri ve kitabeleriyle kültür tarihinde önemli eserler olarak öne çıkıyor. Bir caminin ulu cami olarak tanımlanması için ibadethane kısmı dışında, taç kapılı medrese, darüşşifa (hastane), bedesten, arasta, kapalı çarşı ve kervansaray gibi bölümlerinin de bulunması baz alınıyor. Ulu camiler, Kaşgar'dan Buhara'ya, Merv'den Belh'e, İsfahan'dan Tebriz, Erzurum, Sivas, Tokat ve Konya'ya kadar yüzlerce şehirdeki on binlerce anıtsal taş yapının genellikle en eski tarihli olanları.

 

10 bin karede ulu camiler 3
3/10

KÜTAHYA ULU CAMİİ

Bitkisel motifler devrin sanatını yansıtıyor. Evliya Çelebi, Kütahya Ulu Camii'ni Seyahatname'sinde ağaç direkli bir cami olarak tanımlıyor. Yıldırım Bayezid devrinde inşasına başlandığı tahmin edilen cami 606 yıllık. Kütahya'nın önemli çini üretim merkezlerinden biri olmasına rağmen ulu camide mihrabın sağındaki dört karodan oluşan Kâbe tasvirli çiniler dışında camide çini kullanılmamış. Caminin süslemesinde özellikle üst örtü ve pencere çevrelerinde bitkisel motiflerdeki kalem işleri devrin dekorasyon anlayışını da yansıtıyor. Süslemeleri göz alıcı.

 

10 bin karede ulu camiler 4
4/10

MARDİN ULU CAMİİ

Kalem işi süslemeler var. Çarşı içindeki yapılar arasında kalan Mardin Ulu Camii, kuzeyinde revaklı avlusu bulunan mihraba paralel üç nefli, dikdörtgen planlı bir şemaya sahip. Avlusuna Doğu ve Batı kapılarından giriliyor. Avlunun etrafında sıralanan değişik plan ve mimaride yapılar farklı zamanlarda yapılmış. Kubbeli ana mekânın karşısında içinde selsebili olan küçük bir eyvan bulunuyor. Şadırvanın arkasında Osmanlı dönemi onarımını gösteren yedi satırlık bir kitâbe mevcut. Caminin ana mihrabı derin oyulmuş iki kademeli yüksek bir niş şeklinde düzenlenmiş. Geç döneme ait kalem işi bitki süslemeli sivri kemerler dikkat çekiyor. Dört pencereli sekizgen kasnak üzerinde yer alan kubbe dıştan dilimli bir forma sahip görülüyor.

 

10 bin karede ulu camiler 5
5/10

SİLVAN ULU CAMİİ

Diyarbakır Silvan İlçesi'nde 1031'de yapıldığı bilinen Silvan Ulu Camii'nin kubbe eteğindeki kitabeye göre Artuklu Emiri Necmeddin Alpı b. Timurtaş tarafından 1152-1157 yılları arasında inşa edildiği ortaya çıkmış. Güney duvarında doğu tarafında yer alan mihrap Eyyûbî döneminde 1227 yapılmış. Cami Doğu-Batı doğrultusunda yatık dikdörtgen planlı, mihraba paralel dört nefli ve mihrap önü kubbeli bir camii. Doğudaki kapısı oldukça süslü iken Batı'daki kapı oldukça sade yapılmış. Doğu ve Batı yönünde kademeli silmelerden meydana gelen sövelere sahip dikdörtgen açıklıklı pencerelerin üzerinde kabartma olarak ele alınmış dilimli kemerli bir dizi ve bunların üzerinde konsollu bir düzenleme bulunuyor.

10 bin karede ulu camiler 6
6/10

AFYON ULU CAMİİ

Eski Afyon'un ortasında, kalenin bulunduğu tepenin güneybatısında yer alan Anadolu Selçuklu dönemine ait ahşap direkli Afyon Ulu Camii 1272 yılında inşa edilmiş. Ulu cami moloz taş malzeme ile yamuk dikdörtgen biçiminde. Anadolu Selçuklu döneminden günümüze ulaşan ahşap direkli camiler grubuna ait bir örnek olan ulu cami özgün mimarisiyle devrin önemli yapıları arasında sayılıyor. Mukarnaslı başlıklar, ahşap kirişler ve lambriler üzerinde geometrik, bitkisel, yazılı ve figürlü kalem işi süslemelerin varlığı bilinse de bu süslemelerden çok azı günümüze ulaşmış durumda. Caminin kuş ve horoz figürlerinin yer aldığı bilinen tek parça müzede bulunuyor.

 

10 bin karede ulu camiler 7
7/10

DİVRİĞİ ULU CAMİİ

Sivas'ın Divriği ilçesinde Mengücüklü Emîri Hüsâmeddin Ahmed Şah ve eşi Turan Melek Hatun tarafından 1229 yılında yaptırılan Divriği Ulu Camii kesme taştan inşa edilmiş. Caminin kıble yönünde dârüşşifâ, dârüşşifâ içinde camiye bitişik konumda bir de türbe yer alıyor. Camii üç eyvanlı, revaklı avlulu olup batı ve güney yönünde iki kat halinde düzenlenen bir plana sahip. Dikine dikdörtgen bir alana oturan caminin doğu, batı ve kuzey cephelerinde birbirinden farklı düzende zengin süslemeli birer taçkapı bulunuyor. Ulu camideki batı cephesinde taçkapısı zengin kabarık bitkisel ve geometrik süslemeleriyle abidevi bir görünüme sahip. Türbe de 16 sanduka bulunuyor. Süslü sanduka ise Ahmed Şah'a ait olduğu kabul ediliyor.

 

10 bin karede ulu camiler 8
8/10

ERZURUM ULU CAMİİ

Atabey Camii olarak da bilinen Erzurum Ulu Camii, kaybolan kitabesine dayanılarak 1179 yılında Emir İzzeddin Saltuk'un oğlu Melik Nasırüddin Muhammed tarafından Ebü'l-Feth Mehmed'e yaptırıldığı kabul ediliyor. Enine dikdörtgen planlı olan cami kesme taş malzeme kullanılarak yapılmış. Yedi nefe ayrılan yapının kasnaklı kubbesi "kırlangıç çatı" adı verilen bir teknikle ahşap malzemeden kurulmuş. Kayseri Ulu Camii gibi XII. yüzyılda Anadolu'da yapılan ulu camilerin mihrabın bulunduğu orta mekana ağırlık veren mimari anlayışı ve geometrik motifli taş süslemesiyle Türk sanatının bütünlüğü içinde yerini alıyor. Bu camide yaklaşık 500 yıldır devam eden “Binbir Hatim Duası” gelenekselleşmiştir. Erzurum'u doğal afetlerden korumak için 483 yıl önce başlatılan 'Binbir Hatim' geleneği kapsamında tarihi Ulu Cami'de cuma namazı öncesi yapılan hatim duası, her yıl olduğu gibi bu yıl da izdihama neden oldu. Erzurum merkeze bağlı Dutçu Köyü'nde ikamet eden Pir Ali Baba gördüğü bir rüya üzerine "Eğer her yıl 1001 hatim okursanız Allah bu memleketi özellikle zelzeleden korur" diyerek geleneği başlatır. Pir Ali Baba ayrıca, sahibi bulunduğu 8 köyden 4'ünün gelirinin tamamını 1001 hatmin okunması için vakfeder.

 

10 bin karede ulu camiler 9
9/10

BURSA ULU CAMİ

 

Mimarisi, ahşap işçiliği ve içindeki yazı sanatları bakımından önemli eserler arasında yer alan Ulu Cami'de bulunan hat sanatıyla yazılmış, tezhiple süslenmiş ''Vav'' harfi, halk arasında en fazla bilinen eser olarak dikkati çekiyor. Mimarisi, ahşap işçiliği ve içindeki yazı sanatları bakımından önemli eserler arasında yer alan Ulu Cami'de bulunan hat sanatıyla yazılmış, tezhiple süslenmiş ''Vav'' harfi, halk arasında en fazla bilinen eser olarak dikkati çekiyor. Arapça ''Vav'' harfinin ucunda ayrıca lale motifi yer alıyor. Rivayetin yaygın olması nedeniyle birçok kişi, dualarının kabul olacağı düşüncesiyle ''Vav'' tablosunun önünde namaz kılıyor. Bu noktada 40 gün namaz kılanın her dileğinin kabul olacağına inanılıyor. Bu inanış, Hz. Hızır'ın burada namaz kıldığı rivayetinden kaynaklanıyor.

 

10 bin karede ulu camiler 10
10/10
Bunlar da İlginizi Çekebilir
Uzayın ilginç tarafı: Kozmik Spagetti
Hem hayran bırakıyor hem ürkütüyor
Kaçak yapılar yıkılınca ortaya çıktı! İşte Diyarbakır surlarındaki kitabe ve nişler
İşte Diyarbakır surlarındaki kitabe ve nişler
8 yıldır kilitli tutuyorlar! 'Artık her gün aynı kabusu yaşamak istemiyoruz'
'Artık her gün aynı kabusu yaşamak istemiyoruz'
Guinness'e yeni aday 'kumdan Keops Piramidi'
Guinness'e yeni aday
Gazeteci Bekir Coşkun'a son görev
Gazeteci Bekir Coşkun'a son görev
Kastabala Antik Kenti'nde yeniden kazı zamanı
Kastabala'da yeniden kazı zamanı
9 yıl sonra hala aynı sızı... İşte Van depreminden yeni görüntüler
9 yıl sonra hala aynı sızı...