Kışın özellikle fotoğraf meraklılarının vazgeçilmez rotası haline gelen Safranbolu hakkında bilmeniz gereken herşey...
112
Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan kültürel varlıklarından Safranbolu deyince aklımıza ilk olarak özgün mimariye sahip evleri geliyor. Kış için de en çok tercih edilen haftasonu kaçamağı adreslerinden biri. Özellikle fotoğraf tutkunları tarafından sıkça ziyaret ediliyor.
212
Safranbolu, Beypazarı, Taraklı ve Odunpazarı gibi klasik Osmanlı kent mimarisini yansıtan tarihi kentlerimizden biri. Özgün mimariye sahip evleri ile ünlü olan Safranbolu, sahip olduğu zengin kültürel mirası korumadaki başarısı sayesinde 1994 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girdi.
312
Kültürel ve ekonomik açıdan parladığı Osmanlı döneminde, İstanbul-Sinop kervanyolu üzerinde önemli bir konaklama merkezi olan Safranbolu, geleneksel Türk toplum yaşantısının tüm özelliklerini yansıtan kültürel mirasını, çevresel dokusu içinde koruyabilmiş kentlerimizden biri.
412
Kente haklı bir ün kazandıran evleri, 18. ve 19. yüzyıl hayatını, kültürünü, ekonomisini, teknolojisini ve yaşama biçimini aktaran bir mimarlık bilgisi ile inşa edilmiş. Kentte bulunan yaklaşık 2000 geleneksel Türk evinin 800 kadarı yasal koruma altında bulunuyor.
512
Antik çağlarda Paflagonia bölgesinin içinde kalan Safranbolu, yüzyıllar içinde Lidya, Pers, Helen, Roma ve Bizans hakimiyetinde kalmış. 12. ve 13. yüzyıllarda sırasıyla Danişmentlilerin, Selçukluların ve Candaroğullarının idaresi altına giren şehir, 15. Yüzyılın ortasında Osmanlı hakimiyetine girmiş. 19. yüzyılda bir sancak merkezi olan ve 1927’de Zonguldak’ın ilçesi yapılan Safranbolu, son olarak 1995 yılında il olan Karabük’e bağlanmış.
612
İlkçağda adı “Dadybra” olan ve Türk egemenliğine girince adı “Zalifre”ye çevrilen Safranbolu’ya, daha sonra “Borglu” ve Osmanlı yönetiminde de “Taraklı Borglu” denmiş. 18. yüzyıl sonlarında “Zağfiran-Borlu” ve “Zafranbolu” olarak anılan kent, 1940 yılında “Safranbolu” adını almış.
712
Safranbolu evleri iki ayrı kesiminde gruplanmıştır: Eskiden “şehir” diye bilinen ve kışlık olarak adlandırılan çarşı kesimi ile “bağlar” diye bilinen ve yazlık olarak kullanılan kesim.
812
Çarşı ve bağlar semtlerinde toplu olarak korunabilmiş Safranbolu evleri, çoğunlukla tarıma elverişli olmayan vadi kenarındaki yamaçlara, çevreye ve komşulara saygılı bir biçimde, birbirinin manzarasını ve güneşini kapatmayacak şekilde inşa edilmiştir. Arnavut kaldırımlı yollar ise sel sularına karşı dayanıklı ve rutubeti en aza indirebilecek nitelikte meyilli formda yapılmıştır.
912
Geleneksel ev tarzının ön planda olduğu Safranbolu’da evler genellikle 3 kattan oluşmuş, 6-8 odalı ve geniş kullanım alanlı olarak tasarlanmıştır.
1012
Odaların her biri, bir çekirdek aileyi barındırabilecek tüm unsurlara sahip bağımsız birer birimdir. Her odada yüklük adı verilen dolaplar, sergenler, ocak ve sedirler vardır. Ahşap yüklük dolapların içerisinde, yıkanmak amacıyla da kullanılabilen gusülhaneler mevcuttur.
1112
Safranbolu evlerinin dikkat çeken bir diğer özelliği, tavanlarındaki ahşap işlemelerdir. Evlerindeki “çıkmalar”, dış görünümü tekdüzelikten kurtarmaktadır. Evlerin bazılarının içlerinde, serinlik vermesi ve yangından korunması amacıyla yapılmış havuzlar bulunur.
1212
Evlerin inşasında, alt katlarda taş, üst katlarda kerpiç ve ahşap tercih edilmiştir. Çatıda ise alaturka kiremitler kullanılmıştır.