[Karar]
İNCİ DÖNDAŞ
Tommiks, Teksas, Kaptan Swing, Çelik Blek, Zagor ile başlayan çizgi roman sevdası Batman, Süpermen, Iron Man, Kaptan Amerika, Örümcek Adam ile sürdü. O sevda şimdi boyut değiştirdi, birden fazla kahramanın birlikte hünerlerini sergilediği filmler moda. Peki çizgi roman bitti mi? Konuyu işin uzmanına sorduk.
BİR TÜR ‘AJAN’DILAR
Boğaziçi Üniversitesi’nde çizgi roman üzerine dersler veren Mehmet Emin Adanalı, çizgi romanlardaki süper kahramanların 1930’ların Amerikan toplumunda bir tür ‘ajan’ olduğunu belirterek, onlar aracılığıyla ahlaki değerlerin genç nüfusa aktarıldığını söylüyor.
Örneğin Süpermen’i ele aldığımızda Adanalı, bu karakterle ilgili ilginç bilgiler veriyor: “Süpermen’i aslında göçmen çocukları tasarladı. O, Kripton’dan dünyaya düşüyor ve aynı ABD’ye göçen yabancılar gibi ve kendine yeni bir toplumda aidiyet arıyor ve toplumu -kraldan çok kralcı bir biçimde- bütünüyle benimsiyor. Güneşten (ABD’nin kaynaklarından) dolayı süper-güçleniyor. Mottosu ise başlarda ‘adalet ve doğruluk için savaşmak’ ama çok geçmeden bu mottonun sonuna ‘Amerikan Yolu’ da geliyor. Devamında süper güçleri olmayan Batman’in maceralarıyla çizgi romanın altın çağı güçleniyor.”
BATMAN DAHA YAKINDI
Batman’in okuyucuya duygusal ve aidiyet hissetme açılarından daha yakın olduğunu belirten Adanalı, “O dönemde Süpermen bir anomali; öncesinde -Mandrake’den Kızılmaske’ye- hep maskeli ve süper güçsüz süper kahramanlar var. Okuyucu bunlara aşina, dolayısıyla ‘vigilante’ tavırlı mistik ögelerle beslenmiş Batman onlara çok çekici geliyor” diyor.
Adanalı, Süpermen sonrasında, onun satışlarda sağladığı başarı karşısında başta ‘ekonomik sebepler’ dolayısıyla II. Dünya Savaşı nedeniyle propaganda amaçlı da olarak, yeni süper güçlere sahip süper kahramanların tasarlandığını söylüyor. Adanalı, Kaptan Marvel, Kaptan Amerika, Yeşil Fener, Wonder Woman, vb. karakterlerin piyasaya sürüldüğünü söylüyor. “Bu karakterler Mihver ülkelerinin askerleri ve savaş makineleriyle çizgi roman sayfalarında kapışıyor; halka ilham ve moral güç kaynağı oluyor. Öte yandan, Wonder Woman’ açmak lazım: erkeklerin savaşa gitmesi nedeniyle ortaya çıkan iş gücünün kadınlar tarafından doldurulması için bir motivasyon kaynağı olarak kullanılmıştır” diyor.
ESKİSİ GİBİ SATMIYOR
Çizgi romanların 21. yüzyılda artık eskisi gibi satmadığını ve zekice bir manevrayla bu kahramanların film endüstrisine kiralandığını belirten Adanalı, filmlerin başarısıyla satışların tekrar yukarı ivme kazandığını söylüyor. Ancak artık süper kahraman sinemada da tehlikede... Adanalı’ya göre nasıl ki kovboy filmleri önce spagetti Western ile parodi edildi ve sonra bitti; süper kahraman filmlerinin de sonu aynı olacak.
Peki şimdi ne olacak? Adanalı “Süper kahramanlar daha fazla gelişemez ve edebi olarak ileri gidemez çünkü ontolojik açıdan anlamsız” diyerek şöyle devam ediyor: “Çizgi roman, gençlerin hayatlarındaki bazı sorunlarla alakalı çoğunlukla geçici olarak çözüm üretmeleri, sakinleştirilmesi ve rahatlatılması için bir kaçış edebiyatı olarak da tanımlanabilir. Oradaki dünyalarda adalet ve doğruluk vardır, geçerlidir ve hep kazanır. Çizgi roman ayrıca belli ahlak kurallarını çocuklara anlatır, çocuklara kelime hazinesi ve gramer bilgisi kazandırır. Çizgi romanlar bir şekilde ekonomik alanda karlılık sağlayabiliyorsa baki kalacaktır.”
