Avrupa’yı karşısına alarak Ukrayna savaşında Rusya’yı destekleyen, Grönland’ı ve Kanada’yı topraklarına katmak isteyen Trump, Washington’un eski müttefiklerini ‘kendi NATO’larını’ kurma arayışına yöneltti. Ancak ekonomik sıkıntıların aşırı sağ partileri güçlendirdiği bazı ülkelerde projenin finansmanı kaygı konusu oldu. Avrupalı liderler ‘milli güvenlik mi parti oyları mı’ sorusuna cevap verecekler.
DÖRT ÜLKEDEN ATEŞKES PLANI HAZIRLIĞI
Trump'ın Zelenski'ye attığı fırça, Avrupalıları ABD ile Ukrayna arasında seçim yapmaya zorluyor. Londra'da Bakan Fidan'ın da katıldığı zirvede bir araya gelen Avrupalı liderler, Zelenski'nin arkasında dursa da hem ekonomik hem de savunma açısından ABD'ye karşı hamle yapmaları zor olduğundan Ukrayna ile ABD arasında ateşkesin yolunu arıyor. Zirvede krizden çıkış yolu aranırken İngiltere Başbakanı Starmer, İngiltere, Fransa ve Ukrayna'nın, Trump'a sunulmak üzere bir ateşkes planı üzerinde çalışmak için anlaştıklarını duyurdu.
ORTAK GELECEĞİMİZİ GÜVENCEYE ALMALIYIZ
Zirvede, Putin'e karşı ABD olmadan mücadele etmesi gereken Ukrayna’ya askeri desteğin sürdürülmesi, Rusya'ya ekonomik baskının arttırılması dahil Ukrayna’nın konumunun güçlendirilmesi konuları ele alınırken, asıl hedefin Avrupa’nın güvenliğini korumak ve ortak geleceği güvence altına almak olduğu ifade edildi. ABD olmadan Ukrayna'yı desteklemenin Avrupa'ya büyük bir mali yük getireceği vurgulanırken, savunma sisteminde ABD'ye bağımlı Avrupa'nın kendi NATO'sunu kurmanın güçlüğüne dikkat çekildi.
LONDRA’DA TOPLANAN TRANSATLANTİK LİDERLERİNDEN VURGU: BATI İTTİFAKI BÖLÜNMEMELİ
Trump ile Zelenskiy arasındaki tartışma sonrası alarma geçen Transatlantik liderleri Londra’da acil toplandı. Dışişleri Bakanı Fidan’ın da katıldığı zirvede İngiltere ve Fransa tarafından hazırlanan ve Ukrayna’nın da kabul ettiği bir ateşkes planı sunulurken, Trump ile Zelenskiy’in masaya döndürülmesi hedeflendi. Batı’nın bölünme riskinin önlenmesi gerektiği vurgulandı.
ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy arasında cuma günü Beyaz saray’da yaşanan sert tartışmanın Batı dünyasında yarattığı deprem sonrası liderler dün Londra’da toplandı. Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil ederken Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun yanı sıra Danimarka, Hollanda, Norveç, Polonya, İspanya, Finlandiya, İsveç, Çekya ve Romanya liderleri zirvede yer aldı. Ayrıca NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen ve Konsey Başkanı Antonio Costa da görüşmelerde yer aldı.
Zirvede hakim olan görüş, Avrupa’nın savunma konusunda inisiyatifi kendi eline alması ve harcamalarını artırması olsa da Ukrayna savaşında ABD’nin desteğinin halen hayati önemde olduğu şeklindeydi. Bu çerçevede, ABD’nin Zirvenin ev sahibi İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa ve 1-2 ülkeyle birlikte savaşı bitirecek bir plan üzerinde çalışmak için Ukrayna’yla anlaştıklarını, bunun daha sonra ABD ile de görüşüleceğini ifade etti. Washington’da yaşanan tartışmayı ofisinde izlediğini anlatan Starmer, “Kimse bunu görmek istemez. O gün telefonla hemen Başkan Trump ve Başkan Zelenskiy’yi aradım. Çünkü bana göre Avrupa ve İngiltere’nin de güvenliği ve savunması için önemli olan Ukrayna’da kalıcı barışa odaklanmamız gerekiyor.” dedi. Görüşmelerdeki amacının taraflar arasında bir köprü vazifesi üstlenmek olduğuna işaret eden Starmer, “İngiltere, Fransa ve muhtemelen 1-2 ülkeyle birlikte, savaşı durduracak bir plan üzerinde çalışmak için Ukrayna’yla anlaştık. Bu planı daha sonra ABD’yle de görüşeceğiz.” diye konuştu. Ukrayna hakkında bir görüşmenin Ukrayna’sız yapılamayacağını tekrarlayan Starmer, “Bir anlaşma olacaksa bu anlaşmanın çatışmaları durdurması ve korunması gerek. Eğer geçici bir duraklama olacaksa Putin geri gelecektir. Putin’e güvenmem, bu yüzden güvenlik garantisi istiyorum.” ifadesini kullandı.
Starmer ile Londra’da bir araya gelen İtalya Başbakanı Giorgia Meloni de, “Batı’nın bölünmesi riskini önlememizin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Eğer ayrışırsak bu, bizi daha zayıf hale getirecektir.” diye konuştu. Starmer, iki ülkeyi ilgilendiren ortak konulara benzer düşünceyle yaklaştıklarını vurguladı. Zirvede vurgulanan üç konu ise “Gerekirse savaşmak ve müzakere için güçlü bir konumda olmak için güçlü bir Ukrayna; güvenlik garantilerine sahip bir Avrupa unsuru ve ABD’nin de garantisi olarak sıralandı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de “Barışa giden yol güçten geçer. Zayıflık daha fazla savaş doğurur. Avrupa savunmasında bir artış gerçekleştirirken Ukrayna’yı destekleyeceğiz” diye konuştu.
AVRUPA’NIN ZOR İKİLEMİ
Trump yönetiminin Avrupa’yı dışlayarak Rusya’yla masaya oturması, Zelenskiy’e sert çıkışı, Grönland ve Kanada’yı topraklarına katmak istemesi yaşlı kıtayı yeni arayışlara itti. ‘Kendi NATO’muzu kuralım’ sesleri yükselirken Avrupalı ülkeler savunmanın finansmanı konusunda derin ayrılıklar yaşıyor. Avrupalı liderler arasında, Zelenskiy’e büyük destek vermekle birlikte hem ekonomik hem de savunma açısından ABD’nin desteğinin halen önemli olduğu görüşü ağır basıyor. Zirvede, Putin’e karşı ABD olmadan mücadele etmesi gereken Ukrayna’ya askeri desteğin sürdürülmesi, Rusya’ya ekonomik baskının arttırılması dahil Ukrayna’nın konumunun güçlendirilmesi konuları ele alınırken, asıl hedefin Avrupa’nın güvenliğini korumak ve ortak geleceği güvence altına almak olduğu ifade edildi. Trump’ın yeni yönetimde en çok güvendiği isimler arasında yer alan Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) sorumlusu ve ünlü iş insanı Elon Musk’ın, ülkenin NATO ve BM’den (Birleşmiş Milletler) çıkması gerektiğini savunması ise endişeleri artırdı.
UKRAYNA’YA SİLAH ÜRETİMİ İÇİN 2.5 MİLYAR STERLİN
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, İngiltere ile kredi anlaşması imzaladıklarını, buradan gelecek kaynağın Ukrayna’da silah üretimine yönlendirileceğini açıkladı. Zelenskiy, sosyal medya platformu X’ten yaptığı paylaşımda, İngiltere Başbakan Keir Starmer ile Londra’da gerçekleştirdiği görüşmede, Ukrayna ve Avrupa’nın karşı karşıya olduğu sınamaları, ortak koordinasyonu, Ukrayna’nın Rusya karşısındaki konumunu güçlendirmek için atılacak adımları, savaşı adil bir barışla ve güvenlik garantileriyle sonlandırmayı ele aldıklarını ifade etti. Zelenskiy, bu anlaşma kapsamındaki kaynağın Ukrayna’da silah üretimine yönlendirileceğini ifade ederek şu değerlendirmede bulundu: “Bu kredi, Ukrayna’nın savunma yeteneklerini artıracak ve dondurulmuş Rus varlıklarından elde edilen gelirler kullanılarak geri ödenecek. Gerçek adalet budur. Savaşı başlatan, bedelini ödemelidir. İngiltere halkına ve hükümetine savaşın başından beri verdikleri muazzam destek için teşekkür ediyorum. Böyle bir stratejik ortağa sahip olduğumuz için ve güvenli bir geleceğin görünüşüyle ilgili aynı vizyonu paylaştığımız için mutluluk duyuyoruz.” Zelenskiy’nin paylaşımındaki videoda da iki ülke maliye bakanlarının anlaşmaya görüntülü görüşme yöntemiyle imza attığı anlar yer aldı.
