GEÇEN YIL ÖNCÜPINAR, BU YIL CİLVEGÖZÜ
Geçen yıl Öncüpınar’dan yapılan yardımları engelleyen Rusya ve Çin bu kez Cilvegözü’ne yönelik benzer tutum sergiliyor. Moskova, Hatay’daki sınır kapısından Suriye’ye yapılan yardımların bir yıl daha uzatılması talebini veto etti. BMGK’da Norveç ve İrlanda tarafından sunulan teklife 15 üyeden 13’ü destek verdi. Moskova karşı çıktı, Pekin çekimser kaldı. Daimi üye Rusya’nın yardımların altı aylık uzatılması talebi de kabul görmedi.
YARDIMLARIN YÜZDE 80'İ BURADAN GEÇİYOR
2021’de 10 bin TIR’ın geçtiği sınır kapısının saf dışı kalması ihtimali İdlib’de yeni insani krizle göç dalgası riski doğurdu. AB “Yardımları ulaştırabileceğimiz başka bir sistem yok” diyerek statükonun sürmesi gerektiğini belirtti. ABD’nin BM Büyükelçisi de “Veto kullanan ülke yüzünden insanlar ölecek” dedi. Dünya Doktorları Derneği ise “Yardımların yüzde 80’i buradan geçiyor. Kalan tek sınır kapısının kapatılması uluslararası hukukun ihlali” açıklaması yaptı.
MOSKOVA’DAN İNSANLIĞA VETO GÖÇE AÇIK KAPI
Rusya, Türkiye üzerinden Suriye’nin kuzeybatısında yaşayan yaklaşık 4 milyon kişiye yapılacak insani yardımların 12 ay süreyle uzatılmasına ilişkin teklifi veto etti. Moskova’nın bu hamlesi, rejim saldırılarından kaçan milyonların yeni trajedilerle karşı karşıya kalmasına açık kapı bırakırken Türkiye’ye doğru olası göç dalgası riski doğurdu.
Rusya, Suriye’de milyonlarca kişiye Türkiye’deki Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan insani yardımların yapılmasına imkan tanıyan ve 2014’ten bu yana yürürlükte olan mekanizmanın görev süresinin uzatılmasını veto etti. Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan Suriye’ye insani yardımların yapılmasına izin veren mekanizmanın görev süresi 10 Temmuz’da doluyor. BM Güvenlik Konseyi, Rusya ile yapılan pazarlıkların ardından Norveç ve İrlanda tarafından sunulan ve Suriye’ye sınır ötesi insani yardım mekanizmasının görev süresinin bir yıl uzatılmasına yönelik kararı oyladı. Karara 15 üyeli konseyde 13 ülke destek verirken, Rusya kararı veto etti, Çin ise çekimser oy kullandı. BMGK’de bir tasarının kabul edilmesi için 15 üyeden en az 9’unun lehte oy vermesi, daimi üyeler ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa’dan da herhangi birinin veto yetkisini kullanmaması gerekiyor.
BM Güvenlik Konseyi aksi yönde bir karar alamazsa, Suriye’ye uluslararası insani yardımların gönderildiği Cilvegözü Sınır Kapısı kullanılamayacak ve ülkenin kuzeybatısında 4 milyondan fazla kişi açlık riskiyle karşı karşıya kalacak. Rusya, İrlanda ve Norveç tarafından sunulan kararı veto ettikten sonra Suriye’ye sınır ötesi yardımlara imkan tanıyan mekanizmasının görev süresinin sadece 6 ay uzatılması ve ülkenin yeniden inşası ve temel hizmetlere erişim için su, hijyen, sağlık, eğitim ve elektrik gibi servislerin sağlanmasını isteyen kendi rakip tasarısını oylamaya sundu. Karara sadece Rusya ve Çin destek verirken, ABD, İngiltere ve Fransa ‘’hayır’’ oyu kullandı, 10 ülke ise çekimser kaldı. Rusya’nın tasarısı BM Güvenlik Konseyi’nde gereken 9 oyu alamadığı için kabul edilmedi.
Yardımlar, muhaliflerin kontrolündeki İdlib’e Babülhava Sınır Kapısı’ndan geçerek ulaştırılıyor. Geçen yıl 10 bin civarında insani yardım yüklü kamyon buradan bölgeye ulaştırıldı. Bu sınır kapısı, Şam kontrolündeki bölgelerden geçmeden İdlib’e yardım ulaştırabilen tek nokta. Avrupa Komisyonu Sivil Koruma ve İnsani Yardım Genel Müdürlüğü Komşuluk ve Orta Doğu’dan Sorumlu Direktörü Andreas Papaconstantinou, Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan Suriye’ye uluslararası yardımların taşınmasına izin verilen mekanizmanın süresinin 10 Temmuz’da dolacağını hatırlatarak “Şu an mevcut sistemin süresini uzatmaktan başka ve bu insanlara ihtiyaçları olan yardımları ulaştırabileceğimiz başka bir sistem yok. Bu sistemi destekliyor ve yenileme kararını tamamen savunuyoruz” açıklamasında bulundu.
ABD’nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield “Bu bir ölüm kalım meselesi. Ve trajik bir şekilde, bu oylama ve utanmadan veto kullanan ülke yüzünden insanlar ölecek” dedi. Rusya’nın BM Büyükelçi Yardımcısı Dmitri Polyanskiy ise ikinci oylamanın ardından yaptığı açıklamada, Moskova’nın “egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstererek” Suriye’ye yardım sağlamaya devam edeceğini ileri sürdü. ABD, İngiltere ve Fransa altı ayın yardım gruplarının etkin bir şekilde planlama yapmaları ve faaliyet göstermeleri için yeterli bir süre olmadığını savundu. Yardım mekanizmasının görev süresi dün itibariyle sona erdi. 15 üyeli konseyde, bir anlaşmaya varılıp varılamayacağını görmek için müzakerelerin devam etmesi bekleniyor. Çin’in BM Büyükelçisi Zhang Jun da tüm üyelere müzakerelere devam etmeleri çağrısında bulundu. BAE’nin BM Büyükelçisi Lana Nusseibeh ise “milyonlarca Suriyelinin ihtiyaçlarının kış boyunca karşılanmasını sağlamak için” dokuz aylık bir uzatma önerdi. Güvenlik Konseyi 2014 yılında Irak, Ürdün ve Türkiye’deki iki noktadan Suriye’de muhaliflerin kontrolündeki bölgelere insani yardım ulaştırılmasına izin vermişti. Ancak veto yetkisine sahip Rusya ve Çin bu yetkiyi sadece Türkiye’de bir sınır kapısıyla sınırlandırdı.
Rusya’nın, Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan Suriye’ye insani yardımların ulaştırılmasına imkan sağlayan mekanizmanın görev süresinin uzatılmasını veto etmesi, milyonlarca sivili açlık tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. Rusya’nın vetosu açılıkla mücadele eden milyonlarca sivilde endişeye neden oldu. Rejim güçlerinin saldırıları nedeniyle İdlib’in güneyindeki Tıh köyünden göç eden Um Abdullah, yardımların durdurulması halinde “zor şartlar altında yaşayan yoksulların açlıktan öleceğini” söyledi.
Bölgede yaşayan çok sayıda sivilin, geçimini, çöpten topladıklarıyla sağladığını ifade eden Um Abdullah “Komşular birbirine yardım ediyor. Burada sıcaktan mustaribiz. Yıkanmak için su bulamıyoruz. İnşallah bir gün zorla yerinden edilen siviller evine geri döner. Yoksulluktan ve yorgunluktan bıktık” dedi. Yerinden edilen sivillerden Sümeyye Ahmed de “Gıda, ilaç ve tıbbi teçhizat gibi tüm yardımlar Babülhava üzerinden geliyor. Yardımların kesilmesi insani kriz yaratacaktır” diye konuştu.
Yardımların engellenmesi durumunda bölge halkının yaşam şartlarının zorlaşacağını vurgulayan Ahmed “Rejim güçleri evlerimizi işgal etti. Geri dönemiyoruz. Aylık aldığımız bir gıda kolisi, bir poşet ekmek, hepsi bu sınır üzerinden geliyor” ifadelerini kullandı. Bölgedeki sivillerden Muhammed Abdulkerim de yardımların kesilmesi durumunda sağlık sisteminin sekteye uğrayacağını belirtti. Abdulkerim “Sınır kapısının kapanmasına karşıyız. Sınır kapısı insani yardımlara kapatılırsa bölgede insani krizin ortaya çıkması kaçınılmaz olacak. Buradaki insanlar gelen yardımlarla hayata tutunmaya çalışıyor. Eğer bu yardımlar Esed rejimi üzerinden yapılacak olursa bize yardımların sadece yüzde 10’u ulaşır. Bölge halkı olarak Babülhava Sınır Kapısı’nın yardımlara kapatılmamasını istiyoruz” dedi.
MİLYONLARIN HAYATI BU YARDIMLARA BAĞLI
Dünya Doktorları Derneği, sınır ötesi insani yardım mekanizmasının hükümlerini en az 12 ay daha uzatma çağrısı yaptı. Sınırların ve sınır geçişlerinin kapatılmasının insani yardımın temel ilkelerini ve uluslararası insancıl hukuku ihlal ettiğini vurgulayan Dünya Doktorları, olası bir kapatma kararının, temel insani yardımlara muhtaç milyonlarca insanın hayatını tehdit ettiğini kaydetti. Dünya Doktorları Derneği Kurucu Başkanı Hakan Bilgin, “İnsanlık olarak bu sınır geçişinin açık olup olmaması gerektiğini tartışamayız. Özellikle Suriye’nin kuzeyinde yaşayan yerinden edilmiş milyonlarca insanın hayatı bu sınır kapısına bağlı” dedi. Derneğin açıklamasında şöyle denildi: “Ülkede on bir yıldır süren çatışma nedeniyle insani yardıma muhtaç Suriyelilerin sayısı 14.6 milyon (6 milyonu kadın, 5.5 milyonu çocuk) ile 2022’de en yüksek seviyeye ulaşmış durumda. Kuzeybatı Suriye’de bu sayı 4.1 milyon ve BM verilerine göre geçen yıla göre 700 bin kişi arttı. BM’nin, bu sınır geçişi üzerinden sağladığı insani yardım, kuzeybatı Suriye’de yerinden edilmiş nüfusun eriştiği gıda yardımlarının %80’ini oluşturuyor. Geriye kalan tek sınır kapısının kapatılması uluslararası hukukun ihlalidir.”
