İran, benzeri görülmemiş bir kuraklıkla karşı karşıya. Yıllardır süren kötü yönetim ve plansız uygulamalar, ülkeyi öngörülebilir bir felakete doğru sürüklüyor.
Sonbahardan bu yana ülkeye neredeyse hiç yağmur düşmedi. 23 Eylül’de başlayan yeni “yağmur mevsimi”nin ilk haftalarında, 31 eyaletten 15’inde hiç yağış kaydedilmedi. Yetkililer, ülkenin on yılların en şiddetli kuraklığıyla karşı karşıya olduğunu belirterek su arzını kısıtlamak zorunda kaldı.
"BASINÇ O KADAR DÜŞÜK Kİ, POMPA OLMADAN İDARE ETMEK İMKÂNSIZ"
Enerji Bakanı Abbas Ali Abad, Tahran’da belirli saatlerde su kesintileri planlandığını açıkladı. Bakanlık, kesintilerin amacının tüketimi azaltmak ve israfı önlemek olduğunu belirterek, vatandaşlardan su depoları ve pompalarla önlem almalarını istedi. Ancak başkent Tahran’da yıllardır bakımsız ve yıpranmış su şebekesi, su kesintilerini daha da zorlayıcı hâle getiriyor. Kent sakinleri, yaz boyunca önceden haber verilmeden saatler süren kesintiler yaşadıklarını aktarıyor.
Tahran’ın batısında yaşayan emekli bir kadın DW’ye, “Su henüz tamamen kesilmedi ama basınç o kadar düşük ki, pompa olmadan idare etmek imkânsız” diyor. Yaklaşık 20%’lik Tahran nüfusu doğrudan su kıtlığı riskiyle karşı karşıya.
Başkent çevresindeki barajlar, altı yıldır süren kuraklık nedeniyle en düşük su seviyelerine indi. Tahran Su ve Kanalizasyon İdaresi, halkın son yedi ayda yaklaşık yüzde 12 daha az su kullandığını ve kuraklığın devam etmesi hâlinde bu oranın yüzde 20’ye çıkarılması gerektiğini açıkladı; aksi hâlde kışa kadar su arzı sürdürülemez.
Çevre uzmanı Azam Bahrami, su tasarrufu önlemlerinin tek başına krizi çözmeye yetmeyeceğini belirtiyor. İran’da su tüketiminin yüzde 80-90’ı tarımda kullanılıyor; tarımsal üretim önceliklendikçe bireysel tasarruf önlemleri sınırlı kalıyor.
SON 23 YILDA YAKLAŞIK 370 MİLYAR METREKÜP SU KAYBOLDU
Ülkenin su rezervleri, uzun süren aşırı kullanım, verimsiz sulama ve altyapı eksikliği nedeniyle hızla tükeniyor. 2022’de Nature dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, İran 2002’den bu yana yılda ortalama 16 milyar metreküp su kaybediyor; yani her üç yılda bir Konstanz Gölü büyüklüğünde su yitiriyor. Son 23 yılda yaklaşık 370 milyar metreküp su kayboldu.
Siyasi irade eksikliği, krizin çözümünü engelliyor. Uzmanlar, İran’ın nüfus artışını ve gıda üretimini artık kaldıramayacağını yıllardır vurguluyor. Ancak çözüm önerileri çoğu zaman karar alma süreçlerinden sistematik şekilde dışlanıyor. Reform yanlısı İtimad gazetesi, “önemli kurumlardaki liyakatsiz yöneticileri” sorumlu tutarken, Şark gazetesi siyasi tartışmaların tamamen feda edildiğini yazdı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, su kıtlığı derinleşirse Tahran’ın tahliyesinin bile gündeme gelebileceğini belirtse de halk, sorunun nasıl çözüleceğini hâlâ öğrenemiyor.
Uzmanlar, kısa vadeli önlemlerin mümkün olduğunu söylüyor. Stuttgart Üniversitesi’nden Muhammed Javad Tourian, içme suyuna öncelik verilmesi ve kritik olmayan tüketimin sınırlandırılmasıyla Tahran’da kısa süreli rahatlama sağlanabileceğini belirtiyor. Ancak kalıcı çözüm için uydu verilerinin düzenli kullanımı, tarımın iklime uyumlu ürünlere geçmesi, verimli sulama yöntemleri ve kapsamlı reformlar gerekiyor. Tourian, “Teknik çözümler kolay, siyasi çözüm zor. Bu kriz, siyasi irade olmadan çözülemez” dedi.
