Azerbaycan, Karabağ’daki altı hafta savaşında 30 yıldır işgal altında olan topraklarını kurtardı. Yapılan anlaşmayla Bakü’yü dünyaya bağlayan Zengezur koridoru açıldı. Ancak Erivan sıcak hatta mayın döşeyerek barut fıçısına kıvılcım çaktı. Çıkan çatışmalarda askeri kayıplar yaşandı. Paşinyan, Paris ve Moskova’nın kapısını çalarken Ankara’dan ‘Ermenistan provokasyonu bıraksın’ tepkisi geldi.
Dağlık Karabağ’da geçmişi 1990’lara dayanan anlaşmazlık iki yıl önce Erivan ile Bakü arasında savaşa döndü. İşgal edilen bölgeleri geri alan Azerbaycan hem kendi toprağı olan Nahçıvan’a hem de Türkiye ve Batı’ya açılan Zengezur koridorunda kontrolünü sağlayan bildiriye imza attı. Ancak bugüne kadar uzlaşmaz tutumunu sürdüren Ermenistan koridora yakın noktaları mayınlayarak çatışmanın fitilini ateşledi.
PAŞİNYAN İLK İŞ PUTİN VE MACRON’A KOŞTU ANKARA PROVOKASYON UYARISI YAPTI
Çıkan çatışmalarda 105 Ermeni, 50 Azerbaycan askeri hayatını kaybetti. Azerbaycan ‘Ermeni sabotaj grupları 2020 anlaşmasıyla kurtarılan bölgelerde provokasyon yaptı’ suçlamasını yöneltti. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Fransa ve Rusya’dan yardım istedi. Ankara’nın ‘kardaş’a tam desteği ise MSB üzerinden geldi: Ermenistan, provokatif ve saldırgan tutumunu terk edip uzatılan barış elini bir fırsat bilmeli.
ZENGEZUR'DA BARIŞA MAYIN
Karabağ’da yaklaşık 2 yıl sonra şiddetlenen çatışmalar, Ermenistan’ın, Türkiye ve Orta Asya’daki Türki cumhuriyetlerin doğrudan bağlantısını sağlayacak Zengezur koridoruna mayın döşeme çabasıyla savaş riskini artırdı. Analistler, Moskova’nın koridor projesine sıcak bakmadığını hatırlatıp, çatışmaların ‘koridoru rafa kaldırmak için’ patlak vermiş olabileceğini değerlendiriyor.
Ermenistan ile Azerbaycan arasında, 13 Eylül’de sınır bölgesinde yaşanan çatışmalarda çok sayıda asker hayatını kaybederken, savaşın yeniden başlayacağı yönündeki endişeler artıyor. Son çatışmalar, Dağlık Karabağ’daki Daşkesen, Kelbecer ve Laçın’ın yanı sıra daha kuzeyde yer alan Azerbaycan-Ermenistan sınırındaki Basargeçer bölgesine de yayıldı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 13 Eylül sabahı erken saatlerde Azeri birliklerinin, bölücü Ermeni grupların sınırdaki Azerbaycan ordusu mevzilerine yakın bölgelere mayın kurma girişimini engellemesi nedeniyle çatışma çıktığını belirtti. Azerbaycan, Nahçıvan’a doğrudan ulaşımını sağlayacak ve Ermenistan topraklarından geçen bir koridor açılmasını istiyor. Son çatışmaların gerçekleştiği yerlerden biri, koridorun geçmesi beklenen bölgenin yakınları. 10 Kasım 2020’de imzalanan ateşkes anlaşması uyarınca Ermenistan, Azerbaycan’a toprakları üzerinden Nahçıvan’a güvenli bir ulaşım bağlantısı sağlamayı kabul etmişti. Azerbaycan koridor talebini bu maddeye dayandırıyor. Erivan ise, anlaşma metnindeki maddenin Bakü’nün yorumladığı şekilde olmadığını, topraklarından geçecek bir ulaşım bağlantısına razı olabileceğini ancak bunun kendi kontrolünde olması gerektiğini iddia ediyor. Zengezur koridorunun hayata geçmesiyle, Türkiye ve Orta Asya’daki Türki cumhuriyetler birbirine doğrudan bağlanmış olacak. Nikol Paşinyan, son yaptığı konuşmada bir ‘koridor’a izin vermeyeceklerini savunup, ancak yolların açılmasını kabul edebileceklerini belirtti. BBC’ye konuşan analistler ise, Moskova’nın koridor projesine sıcak bakmadığını hatırlatıp Ermenistan’daki tren yollarının kontrolünün de Rusya’da olduğunu hatırlatıyor. Paşinyan’ın istese bile Zengezur koridorunu hayata geçiremeyeceği yorumları yapılırken, çatışmanın ‘koridoru rafa kaldırmak için’ patlak vermiş olabileceği dile getiriliyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, çatışmalarda 105 Ermeni askerin hayatını kaybettiğini belirtirken Azerbaycan tarafından da 50 askerin hayatını kaybettiği açıklaması geldi. Rusya’dan askeri yardım istediklerini belirten Paşinyan, Azerbaycan ile çatışmaların BM Güvenlik Konseyinde tartışılması için diğer ortaklarına müracaat ettiklerini söyledi. Azerbaycan ise çatışmada ölen yaklaşık 100 Ermeni askerinin cesetlerini teslim etmeye hazır olduğunu bildirdi. 2020’de yaşanan ve 44 gün süren 2. Dağlık Karabağ Savaşı, Rusya’nın arabuluculuğundaki bir ateşkesle sonlanmıştı. Ateşkesin en önemli sonuçlarından biri, Azerbaycan’ın, Dağlık Karabağ içinde ilerlediği alanlarda kontrolü sağlaması olmuştu. Ermenistan’da muhalefet, Paşinyan hükümetini savaş sonunda Azerbaycan’a çok fazla taviz vermekle suçluyordu. Çatışmaların ardından bölgesel ve uluslararası güçlerden, gerilimi azaltma çağrıları geliyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, taraflara itidalli davranma ve gerilimi tırmandırmaktan kaçınma çağrısı yapıldı. Moskova, Bakü ve Erivan ile görüşmelerin sürdüğünü belirtti. ABD Dışişleri Bakanlığı da taraflara gerilimi düşürme çağrısında bulundu. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada sorunun sadece, uluslararası hukuk paralelindeki barışçıl yöntemlerle çözülebileceği görüşü paylaşıldı. Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Ermenistan artık tahrikleri bırakmalı. Azerbaycan’la vardıkları uzlaşı çerçevesinde barış müzakerelerine ve işbirliğine odaklanmalı” açıklamasını yaptı. Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Paruyr Hovhannisyan ise, dün verdiği röportajda çatışmaların ‘savaşa dönüşme riski var mı’ sorusuna ise ‘Bir risk olduğu açık’ yanıtını verdi.
KIRGIZiSTAN TACiKiSTAN SINIRINDA ÇATIŞMA ÇIKTI
Kırgızistan ile Tacikistan arasındaki sınır bölgesinde iki ülkenin devriye gezen askerleri arasında çatışma çıktı. Rus RIA haber ajansının Kırgız sınır yetkililerine dayandırdığı habere göre, Kırgız yetkililer Tacik sınır koruma birliklerinden sınırda “savaş pozisyonunu” bırakmalarını istedi, ancak Tacik birlikleri bunun üzerine ateş açtı. Kırgız sınır koruma güçleri de açılan ateşe karşılık verdi. Kırgız-Tacik sınırında son yıllarda çeşitli çatışmalar yaşanıyor, ancak son olayın Azerbaycan ile Ermenistan arasında kanlı çatışmaların yaşandığı bir döneme denk gelmesi dikkat çekti. Bölgede çatışmaların yeniden alevlenmesinin zamansal açıdan önemine vurgu yapan uzmanlar, eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasındaki en etkili arabulucu olan Rusya’nın Ukrayna’da ‘özel bir askeri harekat’ yürüttüğü bir döneme denk geldiğinin altını çiziyor.
