Gazze’de iki yıllık soykırımın sona ermesi için imzalanan niyet beyanı olumlu karşılansa da endişeler dünya basınının manşetlerine yansıdı. Daha önce birçok ateşkesi bozan İsrail Başbakanı Netanyahu’nun sicili güven vermiyor. Netanyahu’ya Trump’ın Knesset’te övgü yağdırmasının da onu yeni saldırılara teşvik etmesinden korkuluyor.
SOYKIRIMA DÖNERSE BEDELİ AĞIR OLUR
Türkiye, Mısır, Katar ve ABD soykırıma son verecek ateşkese dair niyet beyanına imza atarken 35 ülke de desteklerini ilan etti. Ancak iki yıldan bu yana Gazze'de katliam yapan ve ateşkesleri defalarca bozan Netanyahu'nun kötü sicili dünyada endişe yarattı. İsrail'in ateşkes ihlalleri konusundaki bozuk siciline dikkat çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bu durum bizi daha ihtiyatlı ve titiz olmaya zorluyor. Yeniden soykırıma dönerse bunun bedelinin ağır olacağını aslında İsrail de biliyor” dedi.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM GÜNDEMİMDE YOK
Trump, ateşkes sonrası Gazze’nin yönetiminin ne şekilde olacağı sorusuna “Bazıları iki devletli çözüm istiyor. Bir devlet ya da iki devlet gündemimde yok. Gündemimde sadece Gazze’nin yeniden inşası var” dedi.
EVE DÖNEN SİVİLLERİ ÖLDÜRDÜ
İsrail askerleri, dünya liderlerinin garantörlüğünde imzalanan ateşkese rağmen Gazze’nin kuzeyindeki eş-Şucaiyye Mahallesi yakınlarında evlerine dönmeye çalışan sivillere ateş açtı. İnsansız hava araçlarıyla düzenlenen saldırı sonucu 7 Filistinli hayatını kaybetti. İsrailli aşırı sağcı Bakan Ben Gvir'in bir hafta içinde ikinci kez Mescid-i Aksa'ya baskın düzenleme provokasyonu da sürecin kırılganlığını bir kez daha ortaya koydu.
OLAĞAN ŞÜPHELİ NETANYAHU
Gazze’de iki yıllık soykırımın sona ermesi için imzalanan niyet beyanı olumlu karşılansa da endişeler dünya basınının manşetlerine yansıdı. Daha önce birçok ateşkesi bozan İsrail Başbakanı Netanyahu’nun sicili güven vermiyor. Netanyahu’ya Trump’ın Knesset’te övgü yağdırmasının da onu yeni saldırılara teşvik etmesinden korkuluyor.
Dünya, pazartesi günü Mısır’ın Şarm eş-Şeyh kentinde düzenlenen Gazze zirvesi sonrası bölgede 68 bin kişinin hayatına mal olan soykırımın duracağı beklentisiyle rahatlasa da süreçle ilgili endişeler devam ediyor. Mısır’daki zirvede ABD Başkanı Donald Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Katar Emiri Temim bin Hamed Al Sani, “Kalıcı Barış ve Refah İçin Trump Mutabakatı”nı imzaladı.
Garantör olarak Türkiye, Mısır, Katar ve ABD’nin imzaladığı niyet beyanı dünyada temkinli bir memnuniyetle karşılandı. Belgede iki devletli çözümden söz edilmemesi, anlaşma detaylarının açıklanmaması, Netanyahu’nun ateşkes bozan kötü sicili ve Trump’ın da Knesset’te ‘Ne silah istediyse verdim. Zafer İsrail’in’ deyip soykırımcıyı cesaretlendiren konuşması kalıcı barışa yönelik endişeleri artırdı. Deklarasyon metninin ardından manşetlerdeki ortak soru, sonraki adımın ne olacağıydı. Washington Post gazetesi, “Trump Ortadoğu’da dönüştürücü bir barış hedeflerken, İsrail ile Arap liderler arasında kilometrelerce mesafe var. ABD İsrail’e anlaşma şartlarını kabul etmesi için baskı yaptı ama İsrail bu şartlara uymayabilir” diye yazarken New York Times da internet sitesinde benzeri bir endişeye yer verdi. “Trump Ortadoğu’nun yeni şafağını övdü ama detaylar karanlıkta kaldı” başlığını kullandı. Guardian gazetesi ise yayınladığı analizde özetle şu ifadelere yer verdi: Bundan sonra ne olacağı sorusu çok daha zor; Ancak kalıcı bir barışa ulaşmak istiyorsak, bu soruları kaçınılmaz olarak sormamız gerekiyor. İsrail askerlerini geri çekecek mi? Hamas silahsızlanacak mı? “Uluslararası istikrar gücü” nasıl çalışacak? Yeniden inşa çalışmaları başlayacak mı? Filistinlilerin liderliğindeki bir yönetime geçiş olacak mı? Hamas ve ona bağlı herkesin Gazze’nin geleceğinden dışlanması konusunda ısrarcı olan plan, başından itibaren işlevsel bir devlet kurulması olasılığını engelliyor gibi görünüyor. Independent ise “Gelecek günler sadece Trump’ın planı için değil Gazze’de kalıcı barış için kritik” başlığını kullandı.
Times of Israel, “ABD Başkanı Donald Trump, zirvede Orta Doğu’da yeni bir uyum dönemi çağrısında bulundu. Trump, ülkeleri Abraham Anlaşmaları’nı imzalamaya çağırdı” ifadelerine yer verdi. Haaretz ise “Gazze Savaşı’nın Sonu Ortadoğu’da Önemli Diplomatik Değişikliklerin Kapısını Açabilir” başlıklı haberinde, “Bu arada Netanyahu, diplomatik fırsatları koalisyonunun sert tutumuyla dengelerken aşırı sağ ortaklarının siyasi manevraları devam ediyor” diye yazdı.
TRUMP: FİLİSTİN DEVLETİNE DEĞİL İNŞAATA ODAKLANDIM
ABD Başkanı Donald Trump, Gazze’de ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından “Ben bir devlet, çift devlet ya da iki devlet hakkında konuşmuyorum. Gazze’nin yeniden inşası hakkında konuşuyoruz.” dedi. Trump, Mısır’da dünya liderlerinin katıldığı Şarm el-Şeyh Barış Zirvesi’nin ardından ABD’ye dönerken uçakta gazetecilerin sorularını cevapladı. Gazze’nin yönetiminin gelecekte ne şekilde olacağı sorusu üzerine Trump, “Onu göreceğiz. Birçok insan tek devletli çözüm istiyor. Bazıları iki devletli çözüm istiyor.” cevabını verdi. Trump, “Ben bir devlet, çift devlet ya da iki devlet hakkında konuşmuyorum. Gazze’nin yeniden inşası hakkında konuşuyoruz.” dedi. Arap ülkeleriyle Filistin’e ilişkin politikalardaki farklılıkları nasıl gidereceği hakkındaki soruya Trump, “Doğru olduğunu düşündüğüm şeye karar veririm ama diğer devletlerle koordineli ilerlerim.” yanıtını verdi.
İSRAİL DAHA İLK GÜNDEN KAN DÖKTÜ
İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’nde ateşkesin yürürlüğe girmesine rağmen evlerine dönmeye çalışan Filistinlilere açtığı ateş sonucu 7 kişi hayatını kaybetti. Filistin resmi haber ajansı WAFA’da yer alan haberde, Gazze kentinin Şucaiyye Mahallesi’nde evlerini görmeye giden Filistinlilere insansız hava araçlarından (İHA) ateş açıldığı ve saldırıda 6 kişinin hayatını kaybettiği ifade edildi. Gazze Şeridi’nin güneyinde de İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu ölen bir kişinin Han Yunus kentindeki Nasır Hastanesi’ne ulaştırıldığı kaydedildi. İsrail’in daha önceki saldırılarında yaralanan Filistinli 2 kişinin de yaşamını yitirdiği aktarıldı. Hamas, Gazze Şeridi’ndeki 7 kişinin hayatını kaybettiği saldırıların, İsrail ordusunun birkaç gün önce yürürlüğe giren ateşkesi ihlali olarak değerlendirdi.
YIKIMIN FATURASI KORKUNÇ: 70 MİLYAR DOLAR
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) Filistin’deki Özel Temsilcisi Jaco Cilliers, Gazze’de yeniden inşa çalışmalarının maliyetinin ne kadar olacağına dair bir tahminde bulunmak için Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Bankası tarafından ortaklaşa yürütülen Geçici Hızlı Hasar ve İhtiyaç Değerlendirmesinin (IRDNA) yaklaşık 70 milyar dolara ihtiyaç duyulacağını tahmin ettiğini bildirdi. UNDP olarak halihazırda yaklaşık 81 bin ton moloz kaldırdıklarını aktaran Cilliers, bunun da yaklaşık 3 bin 100 kamyon dolusu moloza tekabül ettiğini dile getirdi. Cilliers, Gazze’nin yeniden toparlanması için genel olarak bağışçı fonlarının yanı sıra özel sektörün de finansman sağlayabileceğini belirterek, özel sektörün, bu çalışmaları için finansmanın yaklaşık yüzde 50’sini de temin edebileceğini söyledi. Gazze’de kaldırılmayı bekleyen enkaz miktarının 55 milyon ton civarında olduğunu vurgulayan Cilliers, bunun artmaya devam ettiğine işaret etti.
