Ölümden kaçan 1.5 milyon Suriyeliye kapılarını açan Lübnan, mültecilerin topraklarına kavuşması için başlattığı süreçte aşama kaydetti. Plan kapsamında Şam yönetimiyle müzakereler yürütüldü. ‘Dönüş hâlâ güvenli değil’ itirazları da yükselirken gelinen noktada BM Mülteciler Komiserliği’nin gözetiminde her ay 15 bin kişinin dönüşü için zemin oluşturuldu.
SIĞINMACILARIN TOPRAKLARINA KAVUŞMASI İÇİN ŞAM’DA MASA
Suriye'de iç savaştan kaçanlar bölge ülkelere sığındı. Türkiye'de 5 milyon mülteci olduğu tahmin edilirken 1.5 milyon da Lübnan'ın kapısını çaldı. Ölümden kaçanlara ev sahipliği yapan Beyrut, yurtlarından uzakta kalan ailelerin geri dönüşü için kapsamlı bir planı masaya koydu. Bu kapsamda rejimle belli başlı konularda görüşmeler yürütüldü. Tarafların 16 Ağustos'ta Şam'da bir araya geldiği kamuoyuna yansıdı.
BATI BAŞKENTLERİNDEN ‘HALA GÜVENLİ ORTAM YOK’ ELEŞTİRİLERİ
Bu süreçte Batılı başkentlerden itirazlar yükseldi. Dönüş için güvenli ortam bulunmadığı eleştirileri yapıldı. Ancak her ay 15 bin Suriyelinin dönüşü üzerinde uzlaşıldığı ileri sürüldü. Lübnan'da yayın yapan Elnashra, eve dönmek isteyenlerin rejimin göndereceği otobüslerle taşınacağını kaydetti. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği gözetiminde gerçekleşecek mekanizmayla bir yılda 200 bin kişinin dönüşü sağlanacak.
SURİYE’YE DÖNÜŞ PLANI
Ülkelerindeki savaştan kaçarak Lübnan’a sığınan Suriyeli mültecilerin düzenli şekilde dönüşü için hazırlanan kapsamlı plan yürürlüğe konuyor. Sığınmacıların Suriye hükümeti tarafından gönderilen otobüslerle taşınacağı belirtildi. Süreç, Lübnan Emniyet Genel Müdürlüğü ve BM Mülteci Ajansı gözetiminde olacak. 10 gün içinde yola çıkacak ilk konvoya sınır kapısına kadar Lübnan Kızılhaçı eşlik edecek.
Lübnan’ın önceki gün ayda 15 bin Suriyeli mülteciyi anavatanlarına geri döndürme planını uygulamaya başladığı bildirildi. Ülkede bağımsız yayın yapan Elnashra haber sitesine göre, plan kapsamında Şam yönetimiyle müzakereler yürütüldü. Eve dönmek isteyen Suriyeli mülteciler Suriye hükümeti tarafından gönderilen otobüslerle taşınacak. Süreç, Lübnan Genel Güvenlik Müdürlüğü ve BM Mülteci Ajansı gözetiminde Lübnan ile Suriye arasındaki Mesnâ kapısına kadar onlara eşlik edecek olan Lübnan Kızılhaçı ile işbirliği içinde gerçekleşecek.
Elnashra’ya göre, ilk konvoy 10 gün içinde yola çıkmayı planlıyor. Lübnan Genel Güvenlik Müdürlüğü tarafından açıklamada, “Herhangi bir engel çıkmazsa, yaklaşık bir yıl içinde 200 bin Suriyelinin geri dönüşü organize edilebilir” denildi. Lübnan Yerinden Edilenler Bakanı İssam Şerafeddin 4 Temmuz’da, Lübnan hükümetinin, yerinden edilmiş 15 bin Suriyelinin her ay anavatanlarına dönüşünü güvence altına alacağını duyurmuştu. Lübnanlı yetkililer, Lübnan’ın bu konudaki uluslararası pozisyonu ne olursa olsun planını uygulayacağını, çünkü önemli sayıda mültecinin varlığının, halihazırda benzeri görülmemiş bir krize saplanmış olan ülke ekonomisine ağır bir yük getirdiğini söylemişti.
1.5 milyon Suriyeli sığınmacının yaşadığı Lübnan, kişi başına dünyanın en fazla mülteci sayısına ev sahipliği yapıyor. Lübnan’ın plan kapsamında Şam rejimiyle belli başlı konularda görüşmeler yürüttüğü ve tarafların 16 Ağustos’ta Şam’da bir araya geldiği kamuoyuna yansımıştı. Bu süreçte Batılı başkentlerden itirazlar yükseldi. Kanadalı bir bakan 17 Ağustos’ta Lübnan ziyareti sırasında Suriye’nin milyonlarca mültecinin eve dönmeye başlaması için henüz güvenli olmadığını söyledi. Ancak müzakerelerde her ay 15 bin Suriyelinin dönüşü üzerinde uzlaşıldığı ileri sürüldü.
Türkiye’de de gerek muhalefet gerek iktidar cephesinde milyonlarca Suriyeli mültecinin ülkelerine planlı bir şekilde dönüşü için tartışmalar sürüyor. Yaklaşık 9 yıldır süren Suriye’deki iç savaşın sonucu olarak milyonlarca Suriyeli komşu ülkelere yerleşti. Bu süreçte kapılarını en fazla Suriyeliye açan ülkeler Türkiye, Lübnan ve Ürdün oldu. Ancak son yıllarda bu ülkelerin kamuoyunda yoğun mülteci nüfusunun, ekonomik, siyasal ve toplumsal sorunlara neden olduğu yönündeki eleştiriler artmaya başladı. BM verilerine göre, Türkiye 3 milyon 744 bin 926 kişiyle en fazla Suriyeli mülteciyi barındıran ülke konumunda. Bu, bölge ülkelerindeki Suriyeli mültecilerin yüzde 65,5’ine denk geliyor.
Nüfusa oranla yoğunluk açısından ise birinci sırada Lübnan bulunuyor. Ülkede 918 bin 974 Suriyeli mülteci yaşıyor ve bu da ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 25’ine denk geliyor. Ürdün’de ise 654 bin 266 Suriyeli mülteci bulunuyor. Bu ülkeleri daha düşük rakamlarla Irak (231 bin 831) ve Mısır (129 bin 779) takip ediyor. Yapılan araştırmalar, bölge ülkelerinde yaşayan Suriyelilerin büyük bir bölümünün ülkelerine dönmek istediğini gösteriyor. BM’nin Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır’da yaşayan Suriyelilerle yaptığı ve Mart 2019’da yayımlanan araştırmasına göre Suriyelilerin yüzde 75,2’si bir gün Suriye’ye dönmeyi umuyor. Dönmeyi düşünmeyenlerin oranı yüzde 19,3 iken, yüzde 5,5 de kararsız olduğunu söylemiş.
Ancak ankete katılanların sadece yüzde 5,9’u 12 ay içinde Suriye’ye dönme eğiliminde olduğunu belirtmiş. Suriye’ye dönmeye karar verenlerin bu kararları alma nedenleri ise şöyle: Güvenliğin sağlanması, hizmetlere erişim, konut imkanı, askerlikten muafiyet, iş imkanı. “Suriye’nin neresine dönmek istersiniz?” sorusuna ankete katılanların yüzde 93’ü “kendi şehrimize” cevabını vermiş. Dönülmek istenen kentlerin başında Dara, Şam, Humus ve Halep geliyor.
