Asgari ücretlinin aldığı yüzde 49’luk zam daha ilk ayda eridi. Enflasyon altında her geçen gün yok olan asgari ücret sonrasında açlık sınırı yüzde 39 arttı. İTO verileri de gerçeği ortaya koydu. İstanbul’un son 6 aylık enflasyon artışı da yüzde 40 olarak gerçekleşti. Yani geçmişe bakıldığında bu yılın yeni asgari ücretinde sadece yüzde 10’luk bir fark olacak. Asgari ücrete de yüzde 49 zam yapılmıştı.
Türkiye’de yaşanan geçim sorunu artan asgari ücrete rağmen enflasyon sorununu aşamıyor. Asgari ücret artışıyla birlikte yaşanan zam furyası, zaten pamuk ipliğine bağlı olan ücretleri anında koparıyor. Artan enflasyon, açlık sınırı ve yoksulluk sınırı kısa sürede asgari ücretliyi ezerken, şimdide yeni belirlenen asgari ücretin İstanbul enflasyonuyla birlikte neredeyse yok olduğu görülüyor. Daha geçtiğimiz 2023 Haziran ayında asgari ücret 11 bin 402 lira olmuştu. Açlık sınırı da hemen akabinde yüzde 39,1 artışla 10 bin 373 liradan 14 bin 431 liraya çıktı. Yani ara zam geldiği ilk ay itibarıyla açlık sınırı altında ezildi. Bu dönemde birçok işveren zaten asgari ücret zamlarının ürünlerine çoktan yansıtmış oldu. Bu süreçte asgari ücrete yüzde 34 zam gelmişti.
Yüzde 39,1’lik artış ile ücret artışının bile üzerine çıkılmış oldu. Tüm bu tabloya yüzde 49’luk zammın aslında reel olarak yüzde 10 olduğu görülüyor. Geçen 6 ayın asgari ücreti olan 11 bin 402 liraya son 6 ayda zaten açlık ve yoksulluk sınırına göre yüzde 39,1’lik zammın yansıdığı rakamlarla ortaya çıkıyor. Eğer bu oranda 2024’te zam yapılsaydı ücretli çalışan sadece geçtiğimiz 6 ayın enflasyon farkını alacaktı. Yani 15 bin 861 lira olacaktı. Yüzde 10’luk farkla birlikte ekstra bin 141 lira daha ücret eklenmiş oluyor. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı verileri de durumu ortaya koyuyor.
İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi Aralık’ta önceki aya göre yüzde 3,52, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 2,31 artış kaydetti. Söz konusu veriler yıllık bazda incelendiğinde, artış oranının perakendede yüzde 74,88, toptan fiyatlarda yüzde 62,77 olduğu görüldü. İstanbul’un son 6 aylık enflasyon artışı da yüzde 40 olarak gerçekleşti. Yani geçmişe bakıldığında bu yılın yeni asgari ücretinde sadece yüzde 10’luk bir fark olacak. Ocak ayında yeni enflasyon verisi zaten asgari ücretliyi verilere göre ezecek.
ARALIK AYINDA GIDA FİYATLARI YÜZDE 4,9 ARTTI
Aralık’ta perakende fiyatlar, önceki aya göre kültür, eğitim ve eğlence harcamalarında yüzde 5,10, konutta yüzde 2,46, gıdada yüzde 4,90, giyimde yüzde 0,19, sağlık ve kişisel bakımda yüzde 5,15, ev eşyasında yüzde 0,94, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 1,05 ve diğer harcamalar grubunda yüzde 0,31 arttı. Toptan fiyatlarda ise kimyevi maddeler grubunda yüzde 5,79, gıda maddeleri grubunda yüzde 3,14, madenler grubunda yüzde 1,86, inşaat malzemeleri grubunda yüzde 0,36, yakacak ve enerji maddeleri grubunda yüzde 0,35 artış, işlenmemiş maddeler grubunda yüzde 0,81 azalış görüldü. Mensucat grubunda ise değişim gözlenmedi.
YILLIK ENFLASYON YÜZDE 70
Perakende fiyatları yansıtan ve 2023 Kasım ayında yüzde 3,79 artış izlenen İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi, 2023 Aralık ayında yüzde 3,52 oranında yükseliş kaydetti. İstanbul’da 2023 Aralık ayı fiyat indeksinin belirlenmesinde; sağlık ve kişisel bakım harcamaları, kültür eğitim ve eğlence harcamaları, konut harcamaları gruplarında yer alan bazı ürün ve hizmetlerdeki fiyat değişimlerinin yanı sıra, gıda harcamaları grubunda yer alan ürünlerdeki kış mevsim etkisi ile indekste kullanılan değişken tüketim ağırlıklarının etkisi oldu. 2023 Aralık ayında tüm harcama gruplarında yukarı yönlü değişimler izlenmiştir. 2023 Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı yüzde 74,88, yıllık ortalama değişim oranı ise yüzde 69,72 olarak gerçekleşmiştir.
TOPTAN FİYATLAR DURMUYOR
Toptan fiyat hareketlerini yansıtan ve 2023 Kasım ayında yüzde 2,94 oranında artan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi 2023 Aralık ayında yüzde 2,31 oranında arttı. 2023 Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı yüzde 62,77, yıllık ortalama değişim oranı ise yüzde 68,37 oldu. 2023 Aralık ayında toptan fiyatlar ise aylık bazda bir önceki aya göre; kimyevi maddeler grubunda yüzde 5,79, gıda maddeleri grubunda yüzde 3,14, madenler grubunda yüzde 1,86, inşaat malzemeleri grubunda yüzde 0,36, yakacak ve enerji maddeleri grubunda yüzde 0,35 artış izlenirken, işlenmemiş maddeler grubunda yüzde 0,81 azalış izlendi. Yıllık ortalama bazda 2023 Yılı Aralık ayı gruplar itibariyle artışlar sırasıyla; işlenmemiş maddelerde yüzde 169,89, inşaat malzemelerinde yüzde 82,55, gıda maddelerinde yüzde 60,51, mensucatta yüzde 49,43, yakacak ve enerjide yüzde 36,48, madenlerde yüzde 18,10, kimyevi maddelerde yüzde 15,87 artış gerçekleşti.
TEK ZAMLA İLK ÇEYREKTE EZİLECEĞİZ
Bu yıl resmi hesaplarda da verilere göre gözleniyor. 2024 yılında resmi hesaplara göre, enflasyonun yüzde 36 seviyesinde gelmesi beklenenler arasında. Asgari ücrete işverenlerinde mecburi olarak yüzde 50 zam yapıldıktan sonra bu zam oranının zaten yüzde 39’unu çoktan yansıtmış durumda olacaklar. Geçen yılın son 6 aylık enflasyonuna göre. Bu yıl gerçekleşeceği hedeflenen yüzde 36’lık resmi enflasyon maaşlara yansımayacak. Yani ilk çeyreğe gelmeden ücretli çalışan erimiş olacak. Öte yandan gıda fiyatları bu dönemde daha sert artış kaydetmiş olacak. Ama işveren bunun sadece yüzde 10’luk kısmını 2024 ile birlikte yansıtmış oldu.
‘İTO İLE TÜİK ARASINDAKİ FARK AÇILIYOR’
Ekonomistler de İstanbul’un enflasyon verilerini değerlendirdi. Prof. Dr. Veysel Ulusoy “Zam yağmurunu başlatan ekonomi yönetimi, enflasyon düşecek yalanı ile kandırıyor sizi. Not edin” paylaşımını yaptı. Ekonomist İris Cibre “İTO’nun 2023 yılı enflasyonu belli oldu, yüzde 74.88. TÜİK’in de yıllık yüzde 65 açıklayacağını tahmin ediyorum. Asgari ücretli 2023’te yüzde 100 zam görürken, beyaz yakalıların büyük kısmı bu boyutta bir zam görmedi. Ücretlinin büyük kısmı, 5 aya kalmaz toplu halde açlık sınırı altında birleşir” dedi. Ekonomist Zafer Yükseler “2023 yılında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 74,88 olmuştur. TÜİK’e göre bu oranın yüzde 65 civarında olması beklenmektedir. Geçen yıl enflasyon TÜİK’e göre yüzde 64,3 iken, İTO endeksine göre yüzde 93 olmuştur. İTO ile TÜİK arasındaki 2 yıllık enflasyon farkı 38 puandır” ifadelerini kullandı.
AÇLIK SINIRI 14 BİN 431 LİRA
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş), aralık ayına ilişkin açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Buna göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı yani açlık sınırı 14 bin 431 liraya yükseldi. Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaları kapsayan yoksulluk sınırı da 47 bin 9 liraya çıktı. Bekar bir çalışanın yaşama maliyeti de aylık 18 bin 796 liraya ulaştı. Türk-İş’in verilerine göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış aralıkta bir önceki aya göre yüzde 2,89 oranında gerçekleşti. On iki aylık değişim oranı ise yüzde 77,50 olarak tespit edildi. Son on iki ay itibariyle değişim oranı yüzde 77,50 oldu. On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı ise yüzde 82,21 olarak hesaplandı.
