Türkiye’de satılık ve kiralık konut fiyatlarındaki fahiş artışla barınma krizi derinleşirken, artan maliyetlerle beraber arz sorunu da kapıda. İnşaatçılar maliyetler nedeniyle önünü göremezken, TÜİK’e göre artış sürüyor. TÜİK’in açıkladığı verilere göre, inşaat maliyetleri bir yılda yaklaşık olarak yüzde 68 artış gösterdi. Bu artışın büyük bir kısmını ise işçilik endeksindeki yükseliş oluşturdu. İşçilik endeksindeki artış oranı yüzde 111,83’e kadar yükseldi.
Hayat pahalılığıyla mücadele eden vatandaşların en büyük sorunlarından birisi de barınma krizi. Fahiş kira fiyatlarının yanı sıra konut fiyatlarının da yükselmesiyle vatandaşın ev alma hayali neredeyse imkansıza yakın duruma gelirken, kiraya çıkmak bile zorlaştı. Barınma krizi her geçen gün derinleşirken, artan maliyetlerle beraber konut arz sorunu da kapıya dayandı. Yüksek enflasyon, artan döviz kurlarıyla beraber inşaatta maliyetler her geçen gün katlanıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık 2023 dönemine ilişkin inşaat maliyet endeksi verilerini açıkladı. Buna göre, endeks aralıkta bir önceki aya kıyasla yüzde 1,94, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 67,31 yükseldi. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 2,05, işçilik endeksi yüzde 1,67 arttı. Yıllık bazda malzeme endeksi yüzde 54,26, işçilik endeksi yüzde 111,83 artış gösterdi. Bina inşaatı maliyet endeksi, Aralık 2023’te bir önceki aya göre yüzde 2,2, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 66,42 yükseliş kaydetti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 2,46, işçilik endeksi yüzde 1,58 arttı.
Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 52,72, işçilik endeksi yüzde 111,62 yükseldi. Bina dışı yapılar için inşaat maliyet endeksi, Aralık 2023’te bir önceki aya göre yüzde 1,13, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 70,28 arttı. Kasım 2023’e kıyasla malzeme endeksi yüzde 0,83, işçilik endeksi yüzde 2 artış sergiledi. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 59,18, işçilik endeksi yüzde 112,63 yükseliş gösterdi.
‘2018-2023 DÖNEMİNDE GERÇEK KİRA ENDEKSİNDEKİ ARTIŞ YÜZDE 297’
Ev sahipleri ve kiracılar arasındaki anlaşmazlıklar gündemden düşmezken, vatandaşların barınma sorunu her geçen gün daha da derinleşiyor. CHP Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e; “161 bin TL maaş alan Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın yüksek kira bedelleri nedeniyle ev bulamadığı yerde, asgari ücretle geçimini sağlamaya çalışan vatandaşlarımız bu ihtiyacını nasıl karşılayacaktır?” sorusunu yöneltmişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kiralardaki fiyat artışlarının önüne geçmek için konut arzının artırılacağını, deprem kaynaklı konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirileceğini ve dar gelirli vatandaşların konuta erişiminin artırılacağını bildirdi. 2018’in Kasım ayında 475,07 olan “gerçek kira” endeksinin 2023’ün Kasım ayında 1888,02 değerine ulaştığını belirten Şimşek, 2018-2023 dönemindeki artış oranının yüzde 297,42 olduğunu aktardı.
Şimşek, 2023’ün Eylül ayında yüzde 9,52 olan aylık kira artış oranının Ekim ayında yüzde 7,91’e, Kasım ayında yüzde 5,97’ye ve Aralık ayında yüzde 4,48’e gerilediğini ifade ederek, şunları kaydetti:
“Orta vadede, enflasyonla mücadele ve kiralardaki fiyat artışlarının önüne geçmek üzere konut arzı artırılacak, deprem kaynaklı konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirilecek ve dar gelirli vatandaşların konuta erişimi artırılacaktır.”
YAPI RUHSATI SAYILARINDA AZALMA SÜRÜYOR
Türkiye, en büyük barınma krizini yaşarken, ruhsat sayılarındaki azalma, barınma krizi konusundaki endişeleri artırıyor. İnşaat şirketleri yeni projelerde frene bastı. Daire bazında verilen yapı ruhsat sayısı 1.4 milyon rakamlarından 520 bine kadar geriledi. Bu düşüşün barınma krizini büyütmesi bekleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, Türkiye’de daire bazında alınan ruhsat sayısı 2021’de 725 bin 294 adetken, 2022’de 695 bin 804’e geriledi. Söz konusu rakam TÜİK’in Kasım 2023 verilerine göre geçen yılın ilk 9 ayında 520 bin 209’da kaldı. Daire bazında alınan ruhsat sayısı 2017’de ise 1 milyon 405 bin 447 adet ile 2002’den bu yana en yüksek seviyeyi görmüştü. Rakamın pandemi döneminin de altında kalması konut üretimindeki sıkıntının boyutlarını da gösteriyor.
