Dünya enflasyona karşı faiz artırırken Merkez Bankası ‘inadına’ faiz düşürdü. Son yıllarda doları tutma uğruna 128 milyar eritilmesi, KKM ile 85 milyonun cebine ekstra yük bindirilmesi gibi ‘sıra dışı uygulamalar’ hiçbir yarar getirmediği halde izlenen yoldan geri adım atılmadı. Son hamleyi de ekonomistler ‘Sürekli aynı şey yapılıp farklı sonuç beklenmez’ diye yorumladı.
Merkez Bankası sürpriz kararla faizi 100 puan düşürerek yüzde 13’e indirdi. Açıklamada ‘istihdamdaki artışın sürdürülmesine’ vurgu yapıldı. ABD’den, İngiltere’ye Batı enflasyonu frenlemek için faiz artırırken MB’nin düşürmesi ‘ters şerit anlayışı bir eşiği daha aştı’ değerlendirmelerini getirdi. Sosyal medyada, hükümetin Rusya ve Körfez parasıyla faizi indirebileceğine dönük beklenti olduğu iddia edildi.
BİR YANDAN FAİZ İNDİRİLİYOR BİR YANDAN SİSTEM FAİZLE ÇALIŞIR HALE GETİRİLİYOR
Rezervlerin eritilmesinden, KKM'ye kadar tüm kararların yükünün millete çıktığı, bilimle çelişen yaklaşımda ısrarın faturasının da yine 85 milyona kalacağı kaydedildi. Faiz karşıtı söylemle atılan adımlar bir yandayken ekonominin 'faizle çalışan' bir sisteme dönüştürülmesinin de çelişki oluşturduğu belirtildi. MB eski Başkanı Durmuş Yılmaz ise alınan kararın yoksulluğu derinleştireceğini vurguladı.
DÜNYA ARTIRIRKEN MERKEZ DÜŞÜRDÜ
Dünya enflasyona karşı faiz silahını kullanırken 7 aydır faizi pas geçen Merkez Bankası ağustosta faiz indirimine gitti. TCMB beklentilerin aksine politika faizini 100 baz puan indirimle yüzde 13 seviyesine çekti. Kararın ardından dolar/TL kuru 18.13’ün üzerini test ederek yeni bir rekora imza atarken, risk primi de yükseldi. Kararı değerlendiren uzmanlar enflasyon ateşine benzin döküldüğünü yoksulluğun daha da derinleşeceğini ifade etti.
Pandemi ve savaşla beraber dünyada genelinde artışa geçen enflasyona karşı ülkeler faiz artırımına giderek kendilerini korumaya alıyor. Dünya faiz atırırken, Türkiye düşük faiz kararında ısrar ediyor. 2022’nin başından bu yana faizi pas geçen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ağustos ayında sabit faiz kararına son vererek indirime gitti. TCMB, faiz oranını 100 baz puan düşürerek yüzde 13’e indirdi. Merkez Bankası, geçen yılın son 4 toplantısında faizde toplam 500 baz puan indirime gittikten sonra, bu yılın ilk 7 toplantısında faizde bir değişiklik yapmamıştı. Piyasaları şaşırtan kararın ardından dolar/TL, 18,14’ü aştı. Karar öncesi dolar/TL 17,97 seviyesinde işlem görüyordu. Euro/TL de 18,28 seviyesinden 18,48’e kadar yükseldi. Karar metninde sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağının öngörüldüğü ifade edilerek ‘’Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı enerji maliyeti artışlarının gecikmeli ve dolaylı etkileri, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının etkileri, küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları etkili olmaya devam etmektedir. Kurul, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bununla birlikte, üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler iktisadi faaliyette bir miktar ivme kaybına işaret etmektedir. Küresel büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir dönemde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal koşulların destekleyici olması önem arz etmektedir. Bu çerçevede Kurul, politika faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar vermiş, mevcut görünüm altında güncellenen politika faiz düzeyinin yeterli olduğunu değerlendirmiştir’’ denildi.
‘RUS PARASIYLA TL KISMEN KONTROL ALTINDA TUTULMAYA ÇALIŞILACAK’
TCMB’nin son günlerde rezervlerindeki artış tartışma konusu olurken İngiliz ekonomist Timothy Ash konuya ilişkin iddiada bulundu. Sosyal medya hesabından Merkez’in kararını değerlendiren Ash enflasyonun yüzde 80 olduğunu ve yükselmeye devam ettiğini belirterek ‘’TCMB beklentilere karşı faizi yüzde 13’e düşürerek delirdi. Komik hareket. Belli ki ceplerinde Rusya ve Körfez’den nakit para var ve faizleri indirebileceklerini veLira’yı tutabileceklerini düşünüyorlar’’ dedi. Ash’in yanı sıra Ekonomist Güldem Atabay da yaptığı değerlendirmede ‘’Faiz indirimi (belli ki) talimati küresel resesyon riskine bağlanmış.Rus vs parasıyla TL kısmen kontrol altında tutulmaya çalışılacak. Fakat krediler.Oraya dikkat. Coşacak seçim öncesi. PPK metninde ilanı var. TL değer kaybı sınırlı bile tutulabilse, TÜFE enflasyonu durmayacak’’ yorumunu yaptı.
‘REZERVLER YÜKSELDİ O ZAMAN FAİZ İNDİRELİM’
Merkez Bankası’nın rezerv artışına değinen Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota Twitter’dan yaptığı açıklamada ‘’Borç para bulunca zenginleştiğini sanıp özgüveni artan, har vurup harman savurmaya başlayan çok insan vardır. Finansal okuryazarlığı yok der geçersiniz, kendinden başkasına da zararı olmaz. Ama birkaç milyar dolar borç bulunca bunu yapan Merkez Bankasını ilk kez görüyorum’’ dedi. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise ‘’Bir ülkede yüzde 80 enflasyon varken, enflasyon beklentileri bozulmuşken, büyüme ivme kaybediyor diye faiz 14’ten 13’e düşürülmez!! Şayet bu indirimler kaynağı belli olmayan net hata noksana güvenilerek yapılıyorsa, dikkat edin güvendiğiniz dağlara kar yağmasın!! Malum önümüz kış!!’’ ifadelerini kulllandı. Ekonomist Cem Başlevent faiz kararının büyümeyle (yani kredi faizleriyle) ilgisi olmadığını Merkez’in de bildiğini aktararak ‘’Olası senaryo: ‘İndirimler devam edecek’ demiştik ama 8 aydır yapamadık. Dövize müdahalede kullanacak taze paramız var mı? Var. Rezervlerimiz kısmen yükseldi. O zaman indirilsin’’ paylaşımını yaptı.
KUR VE RİSK PRİMİ YÜKSELDİ
Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sürpriz faiz indiriminin ardından dolar/TL kuru ve risk priminde hızlı yükseliş yaşandı.Dolar/TL , Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sürpriz faiz indiriminin etkisiyle 20 Aralık’tan bu yana en yüksek seviyeye çıktı.TCMB’nin bir puanlık indiriminin ardından dolar/TL kuru 18,13 seviyesinin üzerini gördü. Türkiye’nin risk primi de kararın ardından hızlı yükseldi. 5 yıllık kredi temerrüt takası kararın etkisiyle 777 baz puan seviyesini gördü. Karar sonrasında Borsaya da satış geldi. BIST 100 endeksinde kayıp yüzde 1’i aştı. BIST bankacılık endeksinde de yüzde 3’ün üzerinde gerileme izlendi.
‘BORÇ PARAYLA GİRİLECEK SEÇİM YAKINDIR’
Merkez Bankası’nın faiz kararını değerlendiren ekonomistler kararın bir mantığının olmadığını belirtirken bu ortamda faiz indirimi yapmanın seçimin habercisi olduğunu söyledi. Ekonomist Fatih Tonguç Twitter hesabından yaptığı açıklamada ‘’TCMB 100 bp sürpriz faiz indirimi yaptı.Gelişmekte Olan Ülkeleri geçiyorum, Gelişmiş Ülke MB’ları kısa dönem tahvil faizleri artıyor. Bu agresif faiz artışlarının devam edeceği anlamına gelir.Bu ortamda faiz indirimi yapmak; borç harç parayla girilecek seçim yakındır demek’’ dedi. Ekonomist Uğur Gürses ‘’Kör gözüm parmağına…halkı yoksullaştıracak kararları sonuçlarını bilerek alanlar suç işliyor’’ yorumunu yaptı.
‘HALKI GÖZ GÖRE GÖRE SEFALETE SÜRÜKLÜYORLAR’
Merkez Bankasının faiz kararının ardından döviz kurları rekor kırarken, Türkiye’nin risk primi de artıı. Ekonomistler enflasyonun artacağına işaret etti. Finansal piyasalar Uzmanı İris Cibre sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’Bunu test için mi yapıyorlar, bilinçli mi yapıyorlar bilmiyorum fakat halkı göz göre göre sefalete sürüklüyorlar’’ dedi. Merkez Bankası eski başkanı Durmuş Yılmaz da ‘’Merkez Bankası var olan derin yoksulluğu daha da derinleştirmek için teammüden bir adım attı’’ ifadelerini kullandı. Ekonomist Murat Sağman ise ‘’Merkez Bankası hiçbir iktisat teorlerinde olmayan adımlarına davem ediyor. Enflasyon yüzde 80’lere gelmişken tüm dünya faiz artırırken yine faiz indirdi. Politika faizi yine siyasi bir kararla yüzde 14’den yüzde 13’e indi. Kur 18,11 oldu. Bu yeni bir enflasyon demek’’ paylaşımını yaptı.
‘MERKEZ ENFLASYON ATEŞİNE BENZİN DÖKMEYE KARARLI’
Merkez’in kararı sorası enflasyonun rekor kıracağını belirten ekonomistler Merkez enflasyon ateşine benzin döküyor yorumu yaptı. İktisatçı Nesrin Nas ‘’Ateşe su mu dökülür benzin mi? Merkez Bankası ve iktidar enflasyon ateşine benzin dökmeye kararlı’’ dedi. İktisatçı Mahfi Eğilmez ‘’MB dosta düşmana para politikasının nasıl yönetileceğini gösteriyor. 100 puan az oldu, 300 olmalıydı’’ yorumunu yaparkenTCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ‘’Her ay bundan da kötüsü olamaz diyorum, ama her ay bir şekilde daha da kötüsünü başarıyorlar’’ dedi. Özgür Demirtaş ise ‘’Delilik: Aynı şeyi yapıp farklı sonuç beklemektir’’ yorumunu yaptı.
KKM'DE 1 PUANLIK DÜŞÜŞ İÇİN KURLAR PATLADI
Türk Lirası’nın (TL) döviz kuru karşısındaki değer kaybının önüne geçmek için uygulamaya koyulan Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) maliyeti artmaya devam ediyor. KKM için son 5 ayda bütçeden 60 milyar 596 milyon TL ödendi. En fazla ödeme 23 milyar 361 milyon TL ile temmuz ayında gerçekleşti. Hazine ve Maliye Bakanlığı, temmuz ayı bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı. Böylece Kur Korumalı Mevduat sisteminin bütçeye olan maliyeti de belli oldu. Bakanlığın verilerine göre, kur korumali mevduat sistemi için 2020’nin Mart ayından itibaren bütçeden toplam 60 milyar 596 milyon TL ödendi. Hazine ve Maliye Bakanlığı TL cinsinden açılan kur korumalı mevduat hesapları için yüzde 14 taban, yüzde 17 de tavan faiz getirmişti. Merkez’in yaptığı faiz indirimiyle bankaların KKM maliyeti 1 puan düştü. Ancak döviz kurları rekor kırdı. Konuya değinen İktisatçı Yalçın Karatepe ‘’TCMB faiz oranını yüzde 13,00’e indirdi, kurlar fırladı. KKM’de Merkez Bankası faizi + 3 puan uygulanıyor. Bugünkü faiz indirimi ile birlikte bankaların KKM maliyeti, yenilenen hesaplar için düşmüş olacak’’ dedi.
