Enflasyonda hedeflerin tutturulamaması bir rutin haline gelince güncelleme sarmalı başladı. Merkez Bankası’nın yıl sonu öngörüsü yüzde 46’dan 57’ye yükseldi. Hükümet kanadından gelen tahminler de büyüyen hayat pahalılığının altında ezildi. ‘Canavar’ ayağı yere basmayan rakamları yuta yuta ilerlerken ‘Tahminler değil izlenen politikalar revize edilmeli’ eleştirileri yöneltildi.
Ekonomide tartışılan politikalar en büyük olumsuz etkisini enflasyonda gösteriyor. İğneden ipliğe gelen zamlar milyonları geçim sıkıntısıyla karşı karşıya bırakıyor. Vahim gidişata tahmin de dayanmıyor. Merkez Bankası’nın piyasa katılımcıları anketinde yıl sonu enflasyon beklentisi bir önceki döneme göre 10 puanlık artışla yüzde 57.92 oldu. MB’nin anketinde bile oranın bu seviyelere gelişi sıkıntılı gidişatı gösterdi.
MERKEZ’İN ANKETİNDE KUR TAHMİNİNE DE DÜZELTME GELDİ
Vatandaşın mutfağında hissedilen enflasyonun bu oranın çok daha üstünde olduğu belirtildi. ENAG da 12 aylık enflasyonu yüzde 150 olarak duyurdu. MB anketinde bir ‘düzeltme’ de kurda geldi. Yıl sonu dolar beklentisi 16.85 seviyesinden 17.57 liraya yükseldi. Hükümetten yapılan tahminlerle gerçekleşen arasındaki büyük fark karşısında ‘Bu gidişatla daha çok tahmin güncellenir’ değerlendirmeleri yapıldı.
ENFLASYON DURMUYOR TAHMİNLER YÜKSELİYOR
Türkiye’nin nisan ayı enflasyonu yüzde 70’e yaklaştı. Ekonomi yönetiminin aldığı kararla birlikte hanehalkı alım gücünde en zor yılları geçirirken, tahminler de sürekli yükselmeye başlandı. Her ne kadar mayıs 2022 sonrasında enflasyonun düşeceği belirtilse de Merkez Bankası’nın yıl sonu öngörüsü yüzde 46’dan 57’ye yükseldi. Mutfaktaki vatandaş ise bu oranların çok daha üstündeki fiyat artışlarından yakındı.
Tüm dünyayı etkisi altına alan yüksek enflasyon Türkiye’de çok daha sert ilerliyor. Fiyat artışları artık durdurulamaz hale gelirken, tüketici artık ne pazara ne de çarşıya çıkabiliyor. Ekonomi yönetiminin aldığı kararlar Türkiye’nin enflasyonunu zirvelere taşımaya devam ederken, ne tahminler ne de beklentiler tutuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Nisan 2022’de tüketici fiyat endeksi aylık bazda yüzde 7,25 artarken, yıllık yüzde 70’e yaklaştı. ENAG ise son 12 aylık enflasyonu yüzde 150 olarak açıklamıştı. Nisan 2022 sonlarına doğru yayınlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yılın ikinci enflasyon raporunda 2022 yıl sonuna ilişkin enflasyon tahminini yüzde 23,2’den yüzde 42,8’e, 2023 tahminini de yüzde 12,9’a yükseltilmişti. Merkez’in mayıs ayında yaptığı piyasa katılımcıları anketi sonuçlarına göre ise katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 46,44 iken, Mayıs ayı anket döneminde yüzde 57,92 oldu. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 28,41 iken, Mayıs ayı anket döneminde yüzde 33,28 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 17,68 ve yüzde 19,54 olarak gerçekleşti. Böylece hem beklentilerde hem de anketlerde revizeler gerçekleştiği görüldü. Vatandaşın mutfağında hissedilen enflasyonun bu oranın çok daha üstünde olduğu belirtildi. Hükümetten yapılan tahminlerle gerçekleşen arasındaki büyük fark karşısında ‘Bu gidişatla daha çok tahmin güncellenir’ değerlendirmeleri yapıldı.
2022 yılı Mayıs ayı anket döneminde, katılımcıların 12 ay sonrasına ilişkin ihtimal tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE’nin ortalama olarak yüzde 17,75 ihtimalle yüzde 31-34,99 aralığında, yüzde 17,60 ihtimalle ise yüzde 35-38,99 aralığında artış göstereceği öngörüldü. Aynı anket döneminde nokta tahminler esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre ise, katılımcıların yüzde 19,05’inin beklentilerinin yüzde 31-34,99 aralığında, yüzde 19,05‘inin beklentilerinin ise yüzde 35-38,99 aralığında olduğu gözlendi.
2022 yılı Mayıs ayı anket döneminde, katılımcıların 24 ay sonrasına ilişkin ihtimal tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE’nin ortalama olarak yüzde 33,17 ihtimalle yüzde 14-17,99 aralığında, yüzde 19,93 ihtimalle ise yüzde 22-25,99 aralığında artış göstereceği öngörüldü. Aynı anket döneminde nokta tahminler esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre,24 ay sonrası TÜFE enflasyonu beklentileri değerlendirildiğinde, katılımcıların yüzde 30,77’sinin beklentilerinin yüzde 14-17,99 aralığında, yüzde 25,64‘ünün beklentilerinin ise yüzde 18-21,99 aralığında olduğu gözlendi.
KUR BEKLENTİSİ YÜKSELMEYE DEVAM EDİYOR
Katılımcıların BİST Repo ve Ters-Repo Pazarı’nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi bir önceki anket döneminde ve Mayıs ayı anket döneminde yüzde 14 oldu. TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı cari ay sonu beklentisi de bir önceki anket döneminde ve Mayıs ayı anket döneminde yüzde 14 olarak gerçekleşti. Katılımcıların cari yıl sonu döviz kuru beklentisi bir önceki anket döneminde 16,85 TL iken, Mayıs ayı anket döneminde 17,57 TL oldu. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 17,84 TL ve 18,47 TL olarak gerçekleşti. Katılımcıların GSYH 2022 yılı büyüme beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 3,2 iken, Mayıs ayı anket döneminde yüzde 3,3 olarak gerçekleşti. GSYH 2023 yılı büyüme beklentisi ise bir önceki anket döneminde ve Mayıs ayı anket döneminde yüzde 4 olarak gerçekleşti.
ALIM GÜCÜ GİTTİKÇE AZALDI
Moody’s’in Ülke Riskleri Grubu Kıdemli Başkan Yardımcısı Kathrin Muehlbronner, Türkiye ekonomisindeki gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. “Büyümeye ilişkin görece halen iyimseriz. Türk lirasında yaşanan değer kaybı nedeniyle ihracat iyi seyrediyor. İhracatçılara ve yatırımlara verilen açık teşvikler mevcut” ifadesini kullanan Muehlbronner, hükümetin, verdiği destekler yoluyla halkın en yoksul kesimini enflasyona karşı korumaya çalıştığını söyledi.
Muehlbronner “Turizm oldukça iyi olabilir. Türkiye’nin yüzde 3 civarında bir büyüme kaydetmesini bekliyoruz. Hatta bu yılın sonunda büyüme bunun biraz üzerinde bile gerçekleşebilir. Geçen yıla göre yavaşlama olmasına rağmen büyüme birçok ülkeye kıyasla halen epey iyi rakamlarda” diye konuştu. Aralık 2021’de enflasyonun oldukça yüksek seviyelere ulaştığını aktaran Muehlbronner “Aralık ayında geçen yıla benzer bir artış olmadıkça enflasyon dikkate değer şekilde düşecektir. Artık yılın sonuna kadar, aralık ayında, enflasyonun yüzde 70’ten yüzde 55’e düştüğü bir durumla karşılaşabiliriz” dedi. Enflasyonun hanehalkının satın alım gücünü azalttığını ifade eden Muehlbronner, Avrupa’da ekonomik büyümenin yavaşlaması halinde Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olması nedeniyle bu durumun Türkiye’ye bazı etkileri olabileceğini kaydetti. Kur korumalı mevduat sisteminin pozitif bir adım olduğunu anlatan Muehlbronner şöyle devam etti: “Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesabı, para biriminin dengelenmesine yardımcı oldu. Bu ürün ile mevduatların dolarizasyonu yaklaşık 10 puan azaldı. Böylece şu anda dolar cinsinden mevduatlarda, son para birimi krizi öncesindeki seviyelere dönüldü. Bu tabii ki pozitif bir adım. Gözlemlediğimiz bir diğer pozitif unsur ise yüksek enflasyona, Fed’in parasal sıkılaştırmasına, gerilimlere rağmen mevduat sahiplerinin Türk bankalarına olan güveni devam ediyor. Mevduat sahiplerinin Türk lirası ve ABD doları arasında geçişler yaptığını görüyoruz. Fakat kimsenin parasını bankacılık sisteminden çıkardığını görmüyoruz.”
DOLAR 16 EURO 17 LİRADAN DÖNDÜ
Türk Lirası yaklaşık iki haftadır değer kaybını sürdürüyor. Dolar/TL, aralıksız yükselişin ardından neredeyse 16’ya ulaşırken euro/TL yeni haftanın ilk gününde 17 seviyesinin üzerine çıktı. Aralık 2021’den sonra euro, ilk kez 17 liranın üzerine çıktı. Piyasalarda kısa vadeli yüksek getirili bir bono, enflasyona endeksli tahvil gibi adımlarla dövize olan talebin düşürülüp düşürülemeyeceği ya da bu yöntemlerle kamuya yeni döviz kaynağı sağlanıp sağlanamayacağı takip edilenler arasında. Hükümet enflasyon korumalı tahvil için hazırlıklarını tamamladığını açıklarken, yeni ürünün cazip olması durumunda TL, döviz ve hatta KKM mevduattan kaçışa yol açabileceği konusu bankacılık sektörü için endişe yaratıyor. Reuters dün sabah şu haberi paylaştı: “Hafta boyunca dolar/TL’de yeni savunma hattı 16’yı koruyan TCMB, oldukça yüksek bedel ödedi. Çeşitli kaynaklardan edindiğimiz veri ve anektodlara göre, günde 1 milyar dolar döviz satmış olabilir. Sonuçta, TCMB’nin müdahale için kullanılabilecek rezervleri 30 milyar doların da altına gerilemiş olmalı” dedi. Akşam kapanışa doğru dolar 16 liranın altına euro ise 17 liranın altına düştü.
BAKAN NEBATİ: YIL SONUNDA YÜZDE 30’A DÜŞECEK
Ocak 2022’de Türkiye gazetesine demeç veren Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyonun bir süre yüzde 40 civarında seyredeceğini, yıl sonunda baz etkisiyle yüzde 30’un altına düşeceğini söylemişti. O dönemde yeni ekonomik modelin bir takvime bağlı olmadığını anlatan Nebati “Bir takvime dayalı program ilan etmeyeceğiz. Reform programımız olmayacak. Adımlarımızı sırayla uygulamaya koyacağız. Takvime bağlamayacağız. Atacağımız adımlar olgunlaştıkça Cumhurbaşkanı ilan edecek ve hemen uygulamaya girecek. Hedefimiz enflasyonu aşağı çekmek. Bir süre yüzde 40’lar civarında olacak. Yaz aylarında bir miktar düşme olacak. Yıl sonunda baz etkisiyle yüzde 30’ların altına indirmeyi hedefliyoruz. Doğrudan yabancı yatırımların önümüzdeki dönemde artmasını bekliyoruz. Türkiye yönelik bir ilgi olduğunu görüyoruz. Bunun istihdama da katkısı olacak. Yakın tarihte yurt dışına bazı ziyaretlerimiz olacak. Yatırımcılarla görüşeceğiz” dedi.
KAVCIOĞLU: MAYIS AYINDAN SONRA GERİLEME BAŞLAR
TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, Nisan 2022’deki rapor sonrasında enflasyon ile ilgili değerlendirmelerde bulunmuştu. Kavcıoğlu, şu an en önemli sorunun enflasyon olduğunu, döviz kurundaki hareketin enflasyon konusunda Türkiye’yi olumsuz anlamda ayrıştırdığını ve kalıcı fiyat istikrarını kısa sürede sağlayacaklarını kaydetti. Enflasyonun kademeli olarak azalacağını kaydeden Kavcıoğlu “Enflasyon tahmin aralığımızın orta noktaları 2022 sonunda yüzde 42,8, 2023 sonunda yüzde 12,9 ve 2024 sonunda yüzde 8,3 seviyelerine tekabül etmektedir. Bir önceki rapor dönemine göre Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncelleme enflasyon tahminini 5,5 puan artırırken; gıda fiyatları varsayımındaki artıştan 2,8 puan katkı gelmektedir. 2023 yıl sonu enflasyon tahminini de yüzde 8,2’den yüzde 12,9’e yükselttik. Düşürülmesi noktasında tedbirler almaya devam ediyoruz. Biz para politikası araçlarını en iyi şekilde kullanmaya devam edeceğiz. Enflasyon patikasındaki yol haritamıza da baktığımızda mayıs ayından sonra aşağı doğru enflasyonun inmeye başladığını görüyoruz” açıklamasını yapmıştı.
