Enflasyonun yüzde 8’e ulaşması karşısında ABD Merkez Bankası sert faiz artışına giderek fiyatları frenledi. Avrupa da aynı yolu izleyeceğini açıkladı. Batı'nın ekonomiyi soğutma hamlesinin etkisiyle petrol başta olmak üzere emtia fiyatları küresel ölçekte gerilemeye başladı. Böylece Türkiye’de de akaryakıt fiyatları düşüş eğilimine girdi.
Pandemi ve Ukrayna savaşının etkisiyle enflasyonda küresel artış süreci başlayınca Amerikan Merkez Bankası (FED) son 28 yılın en yüksek faiz artışına gitti. Tarihi açıklamada ‘İhtiyaç olursa yine sert artış gelir’ vurgusu yapıldı. FED’in ardından İsrail MB’si faizi artırdı. Avrupa Merkez Bankası da benzer yönde mesajlar verdi. Türkiye’de ise ekonominin gereklerini görmezden gelen yaklaşımda ısrar enflasyonu patlattı.
BATININ RASYONEL TUTUMU POMPAYA YANSIDI
Hayat pahalılığının en büyük etki gösterdiği alanlardan biri akaryakıt oldu. Fiyatlarda yüzde 300’leri aşan tırmanış yaşandı, benzin 30 liraları gördü. Ancak FED’in faiz artışı küresel petrol fiyatlarını aşağı çekince bu eğilim Türkiye’de de pompaya yansıdı. Benzin 25, motorin 27 lira seviyelerine kadar geriledi. Dikkat çeken tablo oluşan kriz şartları karşısında rasyonel tutumun en doğru çıkış olduğunu bir kez daha gösterdi.
AKARYAKITTA FİYAT DÜŞÜŞÜ FED'DEN
Enflasyonun küresel artışına dünyadaki merkez bankaları sert faiz artışlarıyla önlem aldı. ABD ve Avrupa merkez bankalarının yaptığı faiz artışları başta petrol ve kıymetli metaller olmak üzere piyasada fiyatları düşürdü. Fed’in 75 baz puan faiz artış sinyali petrol fiyatlarında düşüş sağlarken, akaryakıt fiyatlarına da indirim olarak yansıdı. Ancak Türkiye’de Merkez Bankası’nın faiz indirimleri kurun fırlamasına neden olduğu için indirim çok kısıtlı oranda yansıdı.
Küresel çapta pandemi ve savaşa beraber ekonomik kriz endişeleri enflasyonun rekor kırmasına neden oldu. Dünyadaki merkez bankaları krize önlem almak için sıkı para politikası uygulayarak sert faiz artışları yaptı. Başta Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve ABD Merkez Bankası (FED) faizlerde sıkılaştırmaya gitti. Alınan faiz indirimi kararlarıyla birlikte piyasalarda rahatlamalar başlarken, emtia fiyatlarında da sert düşüşler gerçekleşti. Türkiye’de bu düşüşlerden faydalandı fakat ekonomi yönetiminin aldığı kararlar kur ve enflasyondaki rekorları durduramadı. Bu yüzden bir tarafta FED ve ECB’nin rahatlığı diğer tarafta ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) aldığı kararlar bizde gerçekleşen fiyatları kur kaynaklı arttırdı. Fed Başkanı Jerome Powell geçen ayki toplantıda Temmuz ayında 50 veya 75 baz puanlık faiz artışı olabileceği sinyalini vermişti. Fed’in 75 baz puan faiz artış sinyali petrol fiyatlarında düşüş sağlarken, akaryakıt fiyatlarına da indirim olarak yansıdı. Ancak Türkiye’de Merkez Bankası’nın faiz indirimleri kurun fırlamasına neden olduğu için indirim çok kısıtlı oranda yansıdı. Fed’in yanı sıra artan enerji fiyatlarının bir resesyon tetikleyebileceği endişesi petrol fiyatlarında sert düşüşleri beraberinde getirdi. Salı günü Batı Teksas tipi ham petrol (WTI), yüzde 9 düşüşle varil başına 99 dolara kadar geriledi. Brent petrolün varili uluslararası piyasalarda yüzde 11 düşüşle 102 dolara kadar indi. Petrol fiyatlarının yanı sıra metallerde de indirim yaşandı. Demir cevherinde ABD’de resesyon endişeleri ve Şanghay’da çıkan yeni vakalar sonrası geniş çaplı test uygulamalarının başlamasının üretimi düşüreceği beklentileriyle düştü. Çelik üretiminde kullanılan emtia düşüşünü sürdürerek sene başında beri en düşük seviyesine yaklaşırken Mart ayında gördüğü 166 dolarlık zirveye kıyasla üçte biri oranında değer kaybetti.
NORVEÇ HÜKÜMETİ ENERJİ GREVİNE EL KOYDU
Norveç hükümeti, petrol ve gaz sektörü işçilerinin başlattıkları greve müdahale etti. Norveç Çalışma Bakanlığı, grevin Avrupa’daki enerji krizini kötüleştireceği endişeleri nedeniyle müdahalede bulunarak grevi sona erdirdi. Çalışma Bakanı Persen, “Anlaşmazlık, tüm Avrupa için bu kadar büyük sosyal sonuçlara yol açabiliyorken, buna müdahale etmekten başka seçeneğim yok” dedi. Petrol ve gaz sektörü işçilerinin örgütlü olduğu Lederne sendikasının başkanı Iudun Ingvartsen grevin hükümetin kararı ile bitirildiğini doğruladı ve işçilerin en kısa zamanda iş başı yapacaklarını vurguladı. Gelişme ile Norveç’ten gaz tedarikinin artması bekleniyor. Norveç Petrol ve Gaz Birliğinden yapılan açıklamaya göre, ülkedeki enerji çalışanlarının büyük kısmını temsil eden sendikalar ücret konusunda anlaşmaya varılamadığı için greve gitme kararı almış, maaşlarında artış istemek için greve çıkmıştı.
FED 75 PUAN FAİZ ARTIŞI GERÇEKLEŞTİREBİLİR
Fed Başkanı Jerome Powell geçen ayki toplantıda Temmuz ayında 50 veya 75 baz puanlık faiz artışı olabileceği sinyalini vermişti. Powell ve diğer Fed yetkilileri Haziran’da politika faizini 75 baz puan artırmış, bu 1994’ten beri en büyük artış olmuştu. O dönemden beri bazı Fed üyeleri 40 yılın zirvesinde seyreden enflasyonu dizginlemek için Temmuz toplantısında da 75 baz puanlık artıştan yana olduklarına dair açıklamalar yaptı. Barclays Ekonomisti Jonathan Millar “Komite’nin 50 veya 75 baz puanlık artışı yapmak için dikkate alacağı göstergeler hakkında ipuçları arayacağız. Tutanaklar, Komite’nin fiyat istikrarını önceliklendirdiği görüşünü kuvvetlendirebilir” değerlendirmesini yaptı. Powell basın toplantısında Michigan Üniversitesi enflasyon beklentisi anketini işaret etmişti. ABD’lilerin 5-10 yıla ilişkin enflasyon beklentisi yüzde 3.3 olmuştu, 24 Haziran’da bu oran yüzde 3.1’e revize edildi.
BRENT PETROL 70 DOLARIN ALTINA İNEBİLİR
Citigroup’un küresel emtia raporuna göre petrol fiyatları 70 doların altına inebilir. Citigroup’un bugün yayınlanan küresel emtia raporuna göre, emtialar zirve yaptı, ancak fiyatların bu yılın ikinci yarısında yüksek kalması gerekiyor. Aakash Doshi liderliğindeki analistler, eğer somut bir durgunluk ortaya çıkarsa, petrol fiyatlarının varil başı 70 dolar altına düşebileceğini belirtti. Banka ayrıca, önümüzdeki üç ay boyunca mısır, soya fasulyesi ve buğday için fiyat hedeflerini de düşürdü. Traderlar önümüzdeki 6-9 ay içinde hayvan yemi ve mahsul bazlı biyoyakıt talebinde önemli bir bozulma bekliyor. Kısa vadede arz belirsizliği devam ediyor.
BENZİNE 96 KURUŞLUK ZAM DÜŞÜŞLE İPTAL OLDU
Fed ve ECB’nin sert faiz artışlarıyla beraber petrol fiyatları düşerken, yurt içinde de gelecek olan zammın iptal edilmesini sağladı. Bayram öncesinde düşüş trendine giren akaryakıt fiyatları seyahat edecekleri sevindirdi. Gelen indirimlerden sonra benzine zam geleceğine dair sektör kaynaklarından bilgiler gelmişti. Brent petroldeki büyük düşüş sonrası benzindeki 96 kuruşluk zam iptal edildi. Motorin fiyatında Haziran sonu gelen peş peşe büyük indirimlerden sonra benzin fiyatında da 2 Temmuz’da 2 TL’den fazla indirim yapılmıştı. Bu kapsamda beklenen benzin zammı iptal edilirken, motorin yeniden indirim hattına girdi. Sektör kaynaklarından edinilen bilgiye göre motorinde yurt dışı fiyatlarda ton başına 50 dolar kadar düşüş olması bekleniyor.
