Gelir adaletsizliğine son dönemlerde bir de vergide adaletsizlik eklendi. Az kazanandan çok, çok kazanandan az vergi talep edilmesi rakamlarla da gün yüzüne çıkınca bazı çalışanlar, kayıt dışılığa dikkat çekti. Asgari ücretin biraz üzerinde maaş alanlar aldıkları maaşların yüksekliğine göre belli miktarlarda gelir vergisi ödemek zorunda. Bazı çalışanlar birçok kurumun vergi ödemekten kaçındığını dile getirdi. Gelirinden daha az vergi ödeyen patronların bir çoğunun evinde kasalar olduğuna dikkat çeken çalışanlar, kiralık kasa bulanın da kiralamayı tercih ettiğini aktardı. Küçük esnafın kendini zor döndürdüğünü buna karşın birçok fabrikada çarklar dönmesine karşın üretimin düşük gösterildiği ve satıştan elde edilen gelirlerin vergisinin ödenmemesi de çalışanların sitemleri arasında yer aldı. Nitekim Hazine ve Maliye Bakanlığı kendi internet sitesinde 2025 yılı Ocak-Ekim dönemi bütçe gerçekleşmelerini 17 Kasım Pazartesi günü yayımladı. Veriler, gelir gider dengesinde ve ödenen vergilerde çalışanın patronundan daha fazla vergi ödediğini net olarak gözler önüne serdi.
ADALET TALEBİ YÜKSELİYOR
İşçi ve emekçiler, ağır vergi yükünü artan enflasyonla birlikte sırtlarken, vergide adalet çığlığı da yükseliyor. 2025 yılı Ocak-Ekim döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 11 trilyon 592,5 milyar lira, bütçe gelirleri ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 48,1 artarak 10 trilyon 152 milyar liraya çıktı. Gelir gider dengesi arasındaki açık 1 trilyon 440,5 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Geçen yıl Ocak-Ekim döneminde kasaya gelir vergisi kalemiyle 1 trilyon 176 milyar 283 milyon lira para koyan Hazine, bu yıl rakamı yüzde 91,4 artırarak 2 trilyon 250 milyar 908 milyon liraya çıkardı. Toplanan vergilerin 2 trilyon 90 milyar 596 milyon lirası ise stopaj yoluyla alınan yani çalışanlardan toplanan vergilerden oluştu. Geçen yıla göre çalışanlardan alınan vergiler yüzde 91,9 arttı. Aynı dönemde şirketlerden toplanan kurumlar vergisi ise sadece yüzde 26,7 artarak 685 milyar 237 milyon liradan 868 milyar 140 milyon liraya çıktı. Beyana dayalı kurumlar vergisi tutarı 284 milyar 638 milyon lira, kurumlar geçici vergisi de 577 milyar 214 milyon lira olarak kaydedildi.
DOLAYLI VERGİLERİN PAYI YÜZDE 63,02
Bu döneminde KDV ve ÖTV’nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 48,44; dolaylı vergilerin payı yüzde 63,02 ve dolaysız vergilerin payı ise yüzde 36,98 olarak gerçekleşti. Stopaj yoluyla alınan gelir vergisinin toplam gelir vergisi içindeki payı da yüzde 92,87 oldu.
2025 Ocak-Ekim döneminde geçen yıl aynı döneme nazaran tahsilat oranı en fazla olan gelir kalemi de yüzde 91,4 artışla gelir vergisi oldu. Gelir vergisini yüzde 65,1 ile harçlar, yüzde 64,7 ile dijital hizmet vergisi, yüzde 63,7 BSMV, yüzde 58,3’erlik artışlarla ÖTV, özel iletişim vergisi ve KDV takip etti. Uzmanlar dolaysız vergilerin gelecek yıl daha da çok artacağına dikkat çekiyor. Nitekim 2026 yılı bütçe kanun teklifine bakıldığında, dolaylı vergilerin bütçe vergi gelirleri içindeki payı yüzde 61,69, dolaysız vergilerin payı yüzde 37,22 olarak bütçelenmiş. 2026 bütçesi üzerinden değerlendirme yapan uzmanlar, “Önceki yıla göre dolaysız vergilerin 2026 yılı bütçe vergi gelirlerindeki payı artacak ve en önemli artış gelir vergisinde. Gelir vergisi artışı 65,15 iken (3.517,03 milyar TL), kurumlar vergisinin payı yüzde 1,44 (1.613,22 milyar TL) azalıyor” bilgisini paylaştı.
