TÜİK verilerine göre, Türkiye’de canlı sığır hayvanının kilogram fiyatı yüzde 18 arttı. Fakat, et fiyatları son 1 yılda yüzde 50 yükselişle cep yaktı. Küçükbaş canlı hayvanda yüzde 30 seviyesinde iken, kuzu etinde artış yüzde 40’ı buldu. Süt ve peynir fiyatlarındaki uçurum da gözlerden kaçmadı.
ALİ YILDIRIM
Son günlerin en tartışmalı konularından biri olan canlı hayvan ve hayvansal ürünlere ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından paylaşıldı. Açıklanan veriler kapsamında canlı hayvanlara yapılan zamlar, raf fiyatlarının oldukça altında kaldığı görüldü. Mart 2022’yi kapsamayan veriler kapsamında artan et fiyatları için Hükümet, et ihracatını durdurdu. 2021 raporuna göre, canlı hayvanlardan sığır (kültür) fiyatı bir önceki yıla göre yüzde 18,46 arttı. Canlı hayvanlardan, 2021 yılında sığır (kültür melezi) fiyatında yüzde 15,88 ve sığır (yerli) fiyatında yüzde 16,04 artış gerçekleşti. Küçükbaş hayvanlardan, 2021 yılında bir önceki yıla göre en fazla artış yüzde 30,28 ile tiftik keçisi ve yüzde 27,79 ile kıl keçisi oğlağı fiyatlarında gerçekleşti.
Fakat TÜİK’in enflasyon verilerine göre, dana etinin fiyatı 2021 Şubat ayına göre 2022 Şubat’ta yüzde 56 arttığı görülüyor. TÜİK’e göre kilogramı 56 liradan satılan dana etinin fiyatı 85 lira oldu. Aynı dönemler arasında kuzu etindeki artış ise yüzde 40 seviyesinde. 65 lira olan kuzu etinin kilogramı 91 liranın üstünde.
Bir önceki yıla göre büyükbaş hayvanların değeri yüzde 19,08 artarak 149 milyar 550 milyon TL, küçükbaş hayvanların değeri yüzde 30,60 artarak 79 milyar TL oldu. Bir önceki yıla göre kümes hayvanlarının değeri ise yüzde 11,22 artarak 9 milyar 830 milyon lira oldu.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi verileri de son 1 yılda süt yemi fiyatının yüzde 138, besi yeminin de yüzde 160, karkas et maliyetinin yüzde 87 arttığını paylaştı. Türkiye’de etin serbest piyasadaki fiyatı ise hemen hemen kilogramda 95 ila 110 lira arasında. Ette sorun devam ederken, hayvancılıkla uğraşanlar artık süt ineklerini bile kesmeye başladı. Üreticiler süt üretmek yerine dişi hayvanlarını keserek kazanç sağlama yolunu seçti. Bu yüzden et stoklarının hızla azaldığı verilerle ortada.
YENİ VERİLERLE ZİNCİR MARKETLERE İKİNCİ SORUŞTURMA
Zincir marketlere yönelik denetimler devam ederken, yeni delillerin ortaya çıkmasıyla 5 zincir market ve 15 tedarikçi için ikinci soruşturma yürütülüyor. Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle, rekabetin ihlal edilip edilmediğine dair soruşturma raporunun 26 Nisan’da çıkacağını açıkladı. Küle “Soruşturmanın sonlarına doğru başka veriler elde etmeye başlayınca ikinci soruşturmayı açtık. 26 Nisan’da raporu bitecek. Hacim olarak birinci soruşturmadan daha küçük çaplı değil” dedi. Küle, kurumda devam eden 24 soruşturma olduğunu belirterek, tüm kararlarının yargı denetimine açık olduğunu belirtti. İkinci soruşturmada nihai kararın eylül ya da ekim ayında çıkacağının altını çizen Küle, üç büyük tedarikçinin uzlaşma başvurusu yaptığını ve amacına uymadıkları için reddettiklerini söyledi. Birol Küle, zincir marketlerle ilgili birinci soruşturmanın ardından verilen 2.7 milyar liralık cezanın tamamının ödendiğini söyleyerek “Kestiğimiz para cezaları yüzde 100 ödeniyor. Ceza ödemeden teşebbüs yargı yoluna gidemiyor. İki teşebbüs yargıya başvurdu. Diğerleri de gidecektir. Yargı bizden savunma istiyor. Biz de aldığımız kararı savunuyoruz. Yargı en doğru kararı verecektir” diye konuştu.
RAFTAKİ SÜTÜN FİYATI 2 KAT ARTTI
Süt üreticileri de fiyatlardan memnun değil. Neredeyse her gün sütün raftaki fiyatı değişiyor fakat, çiftçide fiyat hala aynı. Hayvansal ürünlerden inek sütü fiyatı bir önceki yıla göre yüzde 25,77 arttı. Hayvansal ürünlerden, 2021 yılında bir önceki yıla göre keçi sütü fiyatında yüzde 26,45 ve koyun sütü fiyatında yüzde 38,45 artış gerçekleşti. Bir önceki yıla göre en az artış gösteren ürünler ise sırasıyla yüzde 7,98 ile yapağı ve yüzde 19,71 ile bal oldu. Sütün raftaki fiyatı da verilerin oldukça üstünde. TÜİK’in enflasyon verilerine bakıldığında madde sepetinde, Şubat 2021’de 6.2 lira olan fiyat 2022’nin aynı ayında 9.5 liraya yaklaştı. Böylece işlenmiş süt fiyatında artış yüzde 52’yi buldu.
PEYNİR VE TEREYAĞI CEP YAKIYOR
Raftaki sütün fiyatıyla birlikte yoğurtta da yüksek artışlar söz konusu. Geçen yılın şubat ayına göre, 7.3 lira olan yoğurtun kilogram fiyatı 11.5 lirayı geçti. Yüzde 51’e yakın artış kaydeden yoğurt fiyatı sonrasında peynir, tereyağı ve margarinde de sert yükselişler söz konusu. TÜİK verilerine göre, 27.7 lira olan beyaz peynirin kilogram fiyatı, yüzde 54 artışla 45 liraya yaklaştı. Tereyağın fiyatı yüzde 29, margarin ise yüzde 140’lık rekor artışla dikkat çekti.
