Hazine Bakanı Nebati önderliğindeki ekonomi yönetiminin devreye aldığı ‘Türkiye Ekonomi Modeli’nde cari fazla hedeflenirken, rekor dış açık kaydedilmeye devam ediliyor. 2022’nin tamamında dış ticaret açığı 109,5 milyar dolara yükselirken, 2023’ün ilk ayında da artışını sürdürdü.Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı geçici verilere göre Ocak ayında dış ticaret açığı 14,4 milyar dolarla rekor seviyeye çıktı.
Yüksek büyüme, düşük cari açık hedefiyle 2021 yılının sonlarına doğru devreye alınan ‘Türkiye Ekonomi Modeli’nde dikiş tutmuyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, model yayınladığı tarihte ‘’Modelimiz, yüksek ihracata dayalı, cari açığı azaltıcı ve refah seviyesinin toplumun tamamına yansıtıldığı bir modeldir’’ açıklamasında bulunmuş cari açığın azalacağını belirtmişti. Ancak modelde beklenen olmadığı gibi cari açık da hızla artarak rekor kırıldı. 2022 yılının tamamında cari açık 109,5 milyar dolara ulaşarak son 13 yılın rekorunu kırdı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre ralık ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42 artarak 6,83 milyar dolardan, 9,7 milyar dolara yükseldi. 2022 yılının tamamında ise dış ticaret açığı yüzde 137 artarak 46,2 milyar dolardan, 109,5 milyar dolara yükseldi. Böylelikle yıllık bazda rekor açık kaydedildi. Bundan önce 2011 yılında 106 milyar dolarlık dış ticaret açığı gerçekleşmişti.
2022’nin tamamında dış ticaret açığı 109,5 milyar dolara yükselirken, 2023’ün ilk ayında da artışını sürdürdü. Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı geçici verilere göre Ocak ayında dış ticaret açığı 14,4 milyar dolarla rekor seviyeye çıktı.
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Ticaret Bakanlığı Konferans Salonu’nda, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile düzenlediği basın toplantısında, ocak ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı. Ocak ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10,4 artışla 19,4 milyar dolar olurken; ithalat yüzde 21 yükselişle 33,7 milyar dolar olarak kaydedildi. Türkiye’nin ocak ayı dış ticaret açığı böylelikle, 14,3 milyar dolar ile rekor seviyeye yükseldi.
ENERJİ FATURASINA DİKKAT ÇEKİLDİ
Ticaret Bakanı Mehmet Muş Ocak ayına ilişkin yaptığı değerlendirmede enerji ithalatına dikkat çekerek “Enerji ve emtia fiyatlarında yaşanan sert artışın etkisi ile ithalatımız Ocak ayında 33,7 milyar dolar olurken, bu rakamın dörtte birinden fazlası enerji ithalatı kaynaklıdır. Enerji fiyatlarındaki yüksek seyrin ithalatımıza etkisi, geçmiş yılların enerji ithalatı verilerine bakıldığında daha iyi anlaşılmaktadır. Nitekim, 2023 Ocak ayı enerji ithalatı 2021 yılının aynı ayına göre yüzde 238 oranında artarak 8,8 milyar dolar düzeyine yükselmiştir” dedi. Ocak ayında altın ithalatının arttığını belirten Muş, ‘’Ocak ayında toplam altın ithalatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 733 artarak 5,1 milyar dolara yükselmiştir” ifadelerini kullandı.
ZİRVEYE 2022’DE ULAŞTIK
Türkiye ekonomisinde 2022 yılında devreye alınan ve cari fazla hedeflenen modelle rekor yıllık dış ticaret açık kaydetti. TÜİK verilerine göre Aralık ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42 artarak 6,83 milyar dolardan, 9,7 milyar dolara yükseldi. 2022 yılının tamamında ise dış ticaret açığı yüzde 137 artarak 46,2 milyar dolardan, 109,5 milyar dolara yükseldi. Daha önce 2011 yılında 106 milyar dolarlık dış ticaret açığı gerçekleşmişti.
İhracatta Almanya, ithalatta Rusya ilk sırada yer aldı. Ocak-Aralık döneminde ihracatta ilk sırayı Almanya aldı. Almanya’ya yapılan ihracat 21,1 milyar dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 16,9 milyar dolar ile ABD, 13,8 milyar dolar ile Irak, 13,1 milyar dolar ile Birleşik Krallık, 12,4 milyar dolar ile İtalya takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 30,4’ünü oluşturdu.
İthalatta Rusya Federasyonu ilk sırayı aldı. Aralık ayında Rusya Federasyonu’ndan yapılan ithalat 4,6 milyar dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla; 3,6 milyar dolar ile Çin, 2,5 milyar dolar ile Almanya, 2,5 milyar dolar ile İsviçre, 1,4 milyar dolar ile İtalya izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 44,5’ini oluşturdu.
‘YANLIŞ KUR POLİTİKASI İHRACATA ZARAR VERDİ’
Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un açıkladığı dış ticaret açığı verilerini değerlendiren Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Mente ocak ayında cumhuriyet tarihinin en yüksek dış ticaret açığının kaydedildiğini belirterek ‘’Tam olarak 14 milyar 366 milyon dolar aylık açık verdik, ayrıca son 10 yılda ilk defa ithalatın ihracatı karşılama oranı yüzde 57,4 oldu. 2022 yılında 109,5 milyar dolar ile en yüksek dış ticaret açığı veren ülkemiz tam bir ithalat cenneti oluyor. Yakın zamanda TGSD üyesi hazır giyim ihracatçıları seslerini biraz yükseltip kurun kendilerine zarar verdiğini ifade ettiler, ama TİM veya birliklerden ses çıkmıyor’’ dedi.
Sosyal medya hesabından değerlendirme yapan Mente, ‘’Türkiye nasıl ki yanlış faiz politikası ile halkın satın alma gücünü kaybettirip enflasyonu azdırdıysa yanlış kur politikası ile ülkenin ihracatına zarar verip ithalatı patlatıyor. Türkiye bu kadar dış ticaret açığı verirken nasıl oluyor da dolar kurunu neredeyse sabit tutuyor? Bunun içinde ithalat tarafına bakmak gerek’’ ifadelerini kullandı.
NEBATİ’NİN ÖNGÖRÜLERİ TUTMUYOR
Ekonomi yönetiminin önderliğini sağlayan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye ekonomisine ilişkin öngörüleri yine tutmadı. Bakan Nebati devreye alınan ‘Türkiye Ekonomi Modeli’ne ilişkin yaptığı açıklamalarda “Hani şöyle hayal edersiniz ya ‘Bir uyusam da altı ay sonra uyansam’ diye… Bir uyuyun altı ay sonra uyanın Türkiye’de… Çok farklı noktalarda olacağız” dedi. Bu sözlerin üzerinden 6 aydan fazla süre geçti. Cari açık hızla artarken, enflasyon yüzde 80’lerden döndü. Makroekonomik göstergeler yavaşlamaya şaret ederken Bakan 2022’nin sonlarında yaptığı açıklamada yeni modeli savunarak, “Aralık 2021’de yüzde 70’leri aşan yabancı para mevduat oranı yüzde 50’nin altına kadar geriledi. Modelimizin bir unsuru olan selektif kredi politikası ile kaynakların verimli alanlarda değerlendirilmesini sağlayarak reel sektörümüzün rekabetçiliğini destekledik” değerlendirmesinde bulundu.
Bunun yanı sıra enflasyonla ilgili de sık sık öngörülerde bulunan Bakan Nebati 2022 yılında defalarca enflasyonun düşeceğini belirtmiş, ve seçime doğru tek hanelere düşeceğini ifade etmişti. Ancak 2022 yılında enflasyon rekor kırarak Kasım ayında yüzde 84,39’a kadar çıkmış, Aralaık ayında baz etkisiyle yüzde 64,27 seviyesine gerilemişti.
Seçime yaklaşık 3 ay gibi bir süre kalırken Nebati, ‘’Tek problemimiz var, enflasyon. O da son iki aydır düşüş eğiliminde ve bu düşüş eğilimi devam edecektir. Zira küresel emtia ve enerji fiyatlarında normalleşme başladı. Kurlardaki oynaklık azaldı. Üretici fiyatlarının tüketici enflasyonu üzerindeki artırıcı etkisi azaldı. Beklentilerde iyileşme başladı. Ayrıca iş dünyamız enflasyonla mücadelemize fiyat sabitleme katkılarıyla, hatta indirim yaparak destek oluyor. Sizleri ve tüm iş dünyamızı da fiyat sabitleme kampanyamıza destek vermeye davet ediyorum” diye konuştu.
İTHLATTATAKİ AYLIK ARTIŞ TÜM ZAMANLARI AŞTI
Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı dış ticaret verilerine göre ithalat 33,7 milyar dolar ile tüm zamanların aylık rekorunu kırdı. Bu veri ile beraber dış ticaret açığı yüzde 39,6 artışla 14,4 milyar dolar ile rekor seviyeye çıktı. Bakanlığın açıkladığı verileri sosyal medya hesabından değerlendiren ekonomist Uğur Gürses ‘’Aylık ithalat 33.7 milyar dolarla rekorda, aylık dış ticaret açığı 14.4 milyar dolarla rekorda. Uydurma politikalarla döviz yokluğu yaratılan bu tabloda, ocak ithalatının içinde 5.1 milyar dolarlık altın ithalatı var. Sahi neden altına kaçış var?’’ ifadelerini kullandı.
