ABD ile Suudi Arabistan arasındaki “Petrodolar” anlaşmasının bitmesiyle doların saltanatını bitiren hamle geldi. Bu gelişmeden sonra dolara yatırım yapanlar için yeni bir süreç başlayacak gibi duruyor…
ABD ve Suudi Arabistan arasında imzalanan 50 yıllık petrodolar anlaşmasının bitmesine izin çıktı. Bu sürenin dolması ile doların saltanatı yeniden sallanma tehlikesine girdi. ABD dolarının dünya piyasasındaki hegemonyası uzun yıllardır sürüyor. Piyasalarda çok fazla kullanılan “Petrodolar” terimi, ABD dolarının dünya piyasasında ham petrol işlemlerinde kullanılan para birimi olarak oynadığı role atıfta bulunuyor.
İKİ TARAF İÇİN DE “KAZAN-KAZAN” KONUMUNDA BİR ANLAŞMAYDI
Söz konusu anlaşmanın geçmişi 1970’li yıllara, ABD’nni altın standardından çıkmasından kısa bir süre sonra ABD ile Suudi Arabistan’ın küresel ekonomi için geniş kapsamlı sonuçlara neden olacak bir anlaşma yapmasına dayanıyor. Küresel finans tarihinde çok az anlaşma petrodolar anlaşmasının ABD’nin ekonomisine sağladığı kadar fayda sağlamıştır.
1973’te yaşanan petrol krizi sonrasında resmileşen anlaşma, Suudi Arabistan’ın petrol ihracatını sadece ABD doları cinsinden fiyatlandırmasını ve petrolden sağlanan gelirin fazlasını ABD Hazine tahvillerine yatırmasına dayanıyordu. Bunun karşılığında ABD de krallığa askeri destek ve koruma veriyordu. Anlaşma iki taraf için de kazan-kazan konumundaydı. Yani ABD istikrarlı bir petrol kaynağı ve borçları için tutsak bir pazara sahip olurken, Suudi Arabistan da ekonomik ve genel güvenliğini güvence altına almış oldu.
DOLARIN STATÜSÜNÜ YÜKSELTTİ
Petrolün tek başına ABD dolarından satılması, petrol ve finans kategorilerinin ötesinde bir önem taşıyor. Petrolün ABD doları (DXY) cinsinden satılmasını zorunlu hale getiren anlaşma, doların dünyanın rezerv para birimi olma statüsünü artırdı. Bu durum da ABD ekonomisine derin etkilerde bulundu. Petrol almak için dolara olan küresel talep, para biriminin güçlü kalmasını sağlayarak ithalatı Amerikalı tüketiciler için nispeten ucuzlaştırdı. Aynı zamanda yabancı sermayenin ABD Hazine tahvillerine akması da düşük faiz oranları ile güçlü bir tahvil piyasasını etkilemiş oldu.
Tüm bunlar dikkate alındığında ABD’nin senelerdir uygulamakta olduğu dolar politikasından dolayı ekonomik sömürgecilik faaliyetleri korundu. Dünyada süren dolar hegemonyasına karşı çıkışla beraber ülkelerin dış ticarette kendi para birimlerini kullanması fikri de yayılıyor. Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkelerin öncüsü oldu BRICS topluluğu; Yeni Kalkınma Bankası ve dolara karşı alternatif para birimi çalışmalarına başladı.
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, 2023 yılında Güney Afrika'nın başkenti Johannesburg düzenlenen BRICS zirvesinin açılışında "BRICS üyeleri arasında ticaret ve yatırım işlemleri için bir para biriminin oluşturulması ödeme seçeneklerimizi artırır ve kırılganlıklarımızı azaltır." İfadelerini kullandı.
