Hükümetin düşüş için işaret ettiği tüm tarihler, öngörüler boşa çıkıyor 'canavar'ın önü alınamıyor. Enflasyon TÜİK verisine göre bile yüzde 78'e ulaşarak 24 yılın rekorunu kırdı. Tarlada hasadın, turizmin etkisiyle yazın düşmesi gereken oran, geçen yılı dörde katladı. Fakirleştiren tırmanışı doğuran sebeplerin acilen ortadan kaldırılmaması durumunda 85 milyonun yükünün daha da artacağı belirtildi.
Hazine Bakanı’nın “Düşüş eğilimine girdi” dediği enflasyon tırmanmaya devam ediyor. TÜİK’e göre enflasyon haziranda yüzde 4.95 arttı, yıllık oran yüzde 78.62 oldu. ENAG ise yıllık yüzde 175 açıkladı. Enflasyon oranının geçen yılın haziranına göre dört kat artması sıkıntılı tabloyu ortaya koydu. Gıdada hasadın olduğu, turizm gelirinin hızlandığı yaz aylarında bile enflasyonun azalmaması düşüş beklentilerini kırdı.
BİLİMİN, AKLIN UNUTULMASININ KAÇINILMAZ SONUCU: BU ARTIŞ SÜRECEK
TÜİK ile pazar tezgahı arasında uçurum olduğu belirtildi. Enflasyon sepetinin açıklanmaması da tepki topladı. Muhalefet ve ekonomistler ise ‘faiz sebep’teki ısrarı eleştirdi, ekonomi politikalarına dikkat çekti: * Anlı şanlı 2001 krizinde bile enflasyon yüzde 73 olmuştu. Yönetimin ‘Nerede yanlış yaptık?’ diye düşünmesi gerekiyor. * Vatandaş açlığa terk edildi. Bilim dışılığın kaçınılmaz sonucu olarak artış devam edecek.
ENFLASYON YAZ KIŞ DİNLEMİYOR
Türkiye’nin enflasyonu artık durdurulamıyor. Yaşanan geçim krizi ve hayat pahalılığı vatandaşı her geçen gün açlık sınırının altına iterken, diğer taraftan da enflasyon artık daha sert geçiyor. TÜİK verilerine göre, aylık enflasyon yüzde 6,7 artarken, yıllıkta bu oran yüzde 138’i aştı. Yaz kış dinlemeyen enflasyon ENAG’a göre ise yüzde 175 oldu.
Türkiye’nin haziran ayına ilişkin enflasyon karnesi belli oldu. Yaz aylarına rağmen yönünü bir türlü düşüş eğilimine çevirmeyen enflasyon Haziran 2022’de yüzde 6,77 arttı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 138,31 yükseldi. Bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 61,68 olan enflasyon bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 138,31 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 88,77 artış kaydetti. Geçen hafta açıklanan İstanbul Ticaret Odası (İTO) perakende endeksi de geçen yıla göre, yüzde 94’ün üzerinde artış göstermişti. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise haziranda aylık enflasyonu yüzde 8,31 yıllıkta ise yüzde 175,55 olarak hesapladı. Ayrıca Türk-İş’in geçtiğimiz günlerde paylaştığı veriye göre, mutfak enflasyonundaki artış aylık yüzde 6,2 son on iki aylık ortalama da yüzde 117,3 seviyesinde gerçekleşti.
TÜİK verilerine göre; sanayinin 4 sektörünün aylık fiyat değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 6,97, imalatta yüzde 6,33, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 9,53 ve su temininde yüzde 6,94 oranında artış yönünde oldu. Aylık fiyat artışı, ara malında yüzde 6,07, dayanıklı tüketim malında yüzde 4,00, dayanıksız tüketim malında yüzde 5,05, enerjide yüzde 12,02 ve sermaye malında yüzde 6,27 olarak gerçekleşti. Aylık azalış gösteren tek alt sektör, yüzde 0,82 ile tütün ürünleri oldu. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 24,94, ham petrol ve doğal gaz yüzde 11,29, basım ve kayıt hizmetleri yüzde 9,82 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 142,68, imalatta yüzde 120,47, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 369,20 ve su temininde yüzde 81,47 oranında artış yönünde oldu. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri, ara malında yüzde 126,06, dayanıklı tüketim malında yüzde 85,98, dayanıksız tüketim malında yüzde 111,81, enerjide yüzde 317,87 ve sermaye malında yüzde 85,65 oranında artış olarak gerçekleşti. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 369,20, kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 297,28, ham petrol ve doğal gaz yüzde 264,60 ile endekslerin yıllık en fazla artış yaşanan alt sektörleri oldu.
ENAG’A GÖRE YÜZDE 175
Enflasyon Araştırma Grubu’nun(ENAG) verilerine göre, haziranda aylık enflasyon yüzde 8,31 oldu. Yıllık enflasyon ise yüzde 175,55’e yükseldi. Haziran ayında en fazla fiyat artışı ise yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. ENAG, Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) önce haziran ayına ilişkin enflasyon hesaplamasını açıkladı. Buna göre, enflasyon haziranda aylık yüzde 8,31 arttı. Yıllık enflasyon ise yüzde 175,55’e olarak hesaplandı. Son 6 aylık oran ise yüzde 71,44 olarak hesaplandı. ENAG’ın hesaplamalarına göre haziranda ayın en fazla fiyat artışı yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. TÜİK, alt grupları gösterge olarak alındığında en fazla aylık düşüş yüzde 0,80 ile sağlık en fazla yükseliş de yüzde 16,51 ile konut kaleminde oldu. ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ve TÜİK ana harcama grup enflasyon oranlarına bakıldığında ulaştırma yüzde 14,81, konut, yüzde 16,51oranında arttı. Ekmeğin aylık fiyat artışı yüzde 18,32, şeker çeşitlerindeki aylık fiyat artışı ise yüzde 17,05 arttı.
İSTANBUL’DA 3 HANEYE ÇOK YAKLAŞILDI
İstanbul Ticaret Odası (İTO) haziran ayına ilişkin fiyat endekslerini yayımladı. Buna göre, İstanbul’un haziran ayı enflasyonu 94.2’ye yükseldi. Böylelikle İstanbul enflasyonu son 24 yılın zirvesine yükselmiş oldu. İTO tarafından yapılan açıklamada şöyle denildi: 2021 Haziran ayına göre 2022 Haziran ayında yaşanan fiyat değişimlerini gösteren bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 94,19, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 87,98 olarak gerçekleşmiştir. Haziran 2022’de Perakende fiyatlarda bir önceki aya göre; Ulaştırma ve Haberleşme Harcamalarında yüzde 5,16, Konut Harcamalarında yüzde 5,06, Kültür Eğitim ve Eğlence Harcamalarında yüzde 4,55, Gıda Harcamalarında yüzde 3,79, Sağlık ve Kişisel Bakım Harcamalarında yüzde 3,72, Ev Eşyası Harcamalarında yüzde 3,57, Giyim harcamalarında yüzde 2,12 ve Diğer Harcamalar grubunda yüzde 0,52 artış izlenmiştir.
‘KONTROL ALTINA ALDIK’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Mayıs ayı enflasyonunun aylık yüzde 2,98 oranında gerçekleşerek düşüş eğilimine girdiğini söylemişti. Nebati atılacak ek adımlarla günlük hayattaki fiyat artışının da önüne geçileceğini aktarmıştı. Haziran sonunda tekrar açıklamalarda bulunan Nebati, enflasyonun hem Türkiye’nin hem de dünyanın büyük bir derdi olduğunu vurguladığı konuşmasında “Ülke olarak geçmişte enflasyondan çok çektik. İktidara geldiğimiz andan itibaren enflasyonla mücadele ettik ve başarıya ulaştık. Enflasyonun olumsuz etkilerinin farkındayız” açıklamasında bulunmuştu. 1 Temmuz’da da Nureddin Nebati, enflasyonu kontrol altına aldıklarını belirterek “Bundan sonrası aralık ayında baz etkisiyle düşmeye başlayacak. Size ve sayın Cumhurbaşkanı’mıza da söz verdim, veriyorum. Aralık ayından itibaren enflasyonun düşüşünü hissede hissede göreceğiz ve sizi seçime o noktada götüreceğiz” dedi. Nureddin Nebati, fiyat artışları karşısında aldıkları ve almaya devam ettikleri çeşitli önlemlerin yanı sıra çalışanların ve emeklilerin alım gücünün desteklenmesi amacıyla gerekli önlemlerin alındığını söyledi.
‘ORTADA BİR POLİTİKA BİLE KALMADI’
Ekonomistler de enflasyon verilerini değerlendirdi. Ekonomist Özgür Demirtaş “Yıllık enflasyon yüzde 175, yanlış okumadınız yüzde 175 TÜİK’in açıkladığı üretici enflasyonu ise 1995 yılından bu yana bir rekor. Neymiş faiz enflasyonun sebebi miymiş? Koskoca Türkiye deney tahtası yapılır mı?” dedi. Vergi uzmanı Ozan Bingöl ise “2022-2024 Orta Vadeli Programa göre yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 9,8 idi. Açıklanan enflasyon ise yüzde78,62. Ortada bir politika belgesi kalmamıştır hatta politika dahi yoktur” diye konuştu.
‘TÜİK YİNE YAKALANDI’
Analist Alaattin Aktaş, nisan ayı enflasyonunu hatırlatarak “Nisanda yüzde 7,25 olan enflasyon mayısta yüzde 2,98’e indiğinde ‘Enflasyon gerileme eğilimine girdi’ diyen Nebati haziranın yüzde 4,95’lik artışı karşısında herhalde şimdi de şunu söyleyecek: ‘Eyvah enflasyon yükselme eğilimine girdi!’ Ayrıca TÜİK yine yakalandı. Haziranda otomobile ortalama yüzde 15-20 arasında zam geldi. TÜİK’in ‘uygun bulduğu’ zam oranı ise dizelde yüzde 1,77, benzinlide yüzde 3,77. Zam oranının yüzde 15 yerine bu düzeyde alınması TÜFE’nin 0.85 puan düşük görünmesini sağladı. Yani yüzde 4,95 açıklanan artış yüzde 5,80 olacaktı” yorumunda bulundu.
MUTFAKTA YANGIN SÜRÜYOR
Türk-İş geçen ay açlık sınırını açıkladı. Rapora göre, mutfağın enflasyonu bu süreçte yüzde 6,2 arttı. Yıllık enflasyon ise yüzde 117’yi geçti. Fiyatların hızla tırmanmaya devam ettiği belirtilen raporda hanelerde kullanılan doğalgaza bu ay yapılan yüzde 30’luk zam yapıldığı kaydedildi. Yılbaşından yana ise toplam zam oranı yüzde 75,5 oldu. Elektrik üretiminde ve sanayide kullanılan doğalgaza da yapılan zamların yanında, sürekli artan benzin ve motorin fiyatları da üretici ve tüketici fiyatlarını arttıran en başat sürükleyici etkenlerin başında geliyor. Bu sebeple, önümüzdeki aylarda yüksek enflasyon ile yaşam mücadelesi verilmesi kaçınılmaz görülüyor. Haziran 2022 Tüketici Güven Endeksi’nin tarihinin en düşük seviyesinde olması fiyatlama davranışları bozulan tüketicilerin de bu öngörüye sahip olduğunu işaret ediyor. Açlık sınırı 6 bin 391 TL ile mevcut asgari ücretin bile 891 lira üstünde. Temmuz oranları daha belli değil.
2003’TEKİ 100 TL BUGÜN 9 TL
Ekonomist Uğur Gürses “Bakan ne demişti? ‘Enflasyon kontrol altında’ TÜİK’in kontrol altında olduğu biliniyor. Kontrollü enflasyon buymuş” dedi. Analist Fatih Özatay da “Tüm ekonomi yönetiminin ve elbette TCMB’nin ‘nerede yanlış yaptık?’ diye düşünmesi gerekiyor. Anlı şanlı 2001 krizinde bile enflasyon en yüksek yüzde 73,2 (Şubat 2002) olmuştu. Şimdi ve şimdilik yüzde 78,6. Bu yanlışın ne olduğu çok açık ama olsun onların düşünmesinde yarar var” diye konuştu. Ekonomist Murat Kubilay ise 1 aylık enflasyonunun yüzde 4,95 olduğunu 12 aylık enflasyonun da yüzde 78,62’ye çıktığını hatırlattı. 19 yıl geriye giden Kubilay “19 yıllık enflasyon yüzde 959,28. 1 Ocak 2003’teki 100 TL’nin bugünkü değeri 9 TL” paylaşımını yaptı.
‘KENDİM ETTİM KENDİM BULDUM DURUMU’
CHP’li Engin Özkoç, zamları sıralayarak şu değerlendirmeyi yaptı: “Çaya yüzde 100, yumurta yüzde 82, süte yüzde 161, kıymaya yüzde 100 zam. Asgari ücrete enflasyon kadar bile zam yok. Saray’ın bir eli yağda bir eli balda vatandaşı açlığa terk etti.” İYİ Partili Durmuş Yılmaz da “Haziran enflasyonu açıklandı. TÜFE yıllık yüzde 78,6 aylık yüzde 4,95. 12 aylık ortalama yüzde 44,54. ÜFE yıllık yüzde 138,31 aylık yüzde 6,77. Artmaya devam edecek, çünkü enflasyon katılaştı, kendi kendini besliyor. Akıl, bilim dışılığın kaçınılmaz sonucu. Tam bir kendim ettim, kendim buldum durumu” dedi.
