Türk Lirası’nın yaşadığı değer kaybı sonucunda iğneden ipliğe bütün ihtiyaç maddelerindeki fiyat artışları vatandaşı isyan ettirirken, ‘koordineli zam yaptıkları’ gerekçesiyle beş zincir markete ceza kesildi. Her zamanki gibi ‘bir suçlu gösterip meseleyi gündemden kaldıralım’ yaklaşımı dertlere deva olmadı. ‘Şimdi biberin, peynirin fiyatı düşecek mi?’ Elektriğe, benzine zamlar için kime ceza kesilecek?’ tepkileri yükseldi.konomi yönetimindeki hatalı kararların etkisiyle yükselen fiyatlar vatand
Ekonomi yönetimindeki hatalı kararların etkisiyle yükselen fiyatlar vatandaşın tepkisini çekince bu kez kabak marketlerin başına patladı. Önceki yıllarda toptancılara, üreticilere yönelik suçlamaların benzeri zincir marketlere yöneltildi. ‘Raftaki fahiş fiyatların bizimle ilgisi yok. Yüksek etiketlerin nedeni maliyetlerdeki artış’ açıklamaları dikkate alınmadı. Sanık kürsüsüne oturtulan zincirlere toplam 2 milyar 700 milyon TL ceza kesildi.
FAHİŞ FİYATA YOL AÇAN ASIL SORUN ÇÖZÜLMEDİKÇE CEZANIN ANLAMI YOK
Migros konuyu yargıya taşıyacağını açıkladı. Fahiş fiyat kararı ‘kesilen bu cezalar hayat pahalılığını çözmez’ eleştirilerine yol açtı. Faturalardan akaryakıta kadar her alanda gelen zamların, asıl nedeni ortadan kaldıracak adımlarla frenlenebileceği belirtildi. Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy da “Eğer söylenen enflasyon oranı piyasayı yansıtıyorsa bu ceza niye? Eğer ortada fahiş fiyat varsa bu enflasyon oranı nedir?” ifadesiyle çarpıklığa dikkat çekti.
ENFLASYONUN FATURASI PERAKENDİCİLERE KESİLDİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘piyasayı alt üst ediyorlar’ dediği zincir marketlere ceza yağdı. Rekabet Kurumu 5 zincir market hakkında başlattığı soruşturmayı tamamladı. Rekabet Kurumu fahiş fiyat soruşturması kapsamında; 5 zincir market ve 1 tedarikçi firmaya toplam 2 milyar 671 milyon lira idari para cezası verilmesine karar verdi. Verilen karara ekonomistler ise “Enflasyonun
faturası da perakendecilere kesilmiş oldu” dedi.
Enflasyonla mücadele kapsamında önce sebze ve meyve hallerinde ardından da marketlerde fahiş fiyat denetlemesi yapılmasına karar verildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan zincir marketleri piyasayı etkilediklerini belirterek “Zincir marketlere yönelik gerekli operasyonlar yapılacak. 5 tane zincir market bütün ürünü toparlıyor, piyasalar alt üst oluyor” ifadelerini kullanmıştı.
Cumhurbaşkanı’nın açıklaması sonrası harekete geçen Rekabet Kurumu zincir marketlere dönük soruşturma başlatmıştı. Rekabet Kurumu’nun salgın sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile bunların tedarikçileri konumunda olan üretici ve toptancı seviyesindeki teşebbüslerin fiyatlama davranışlarının incelenmesine yönelik olarak yürütülen soruşturma tamamlandı.
Kurum tamamlanan soruşturma kapsamında BİM, CarrefourSA, Migros, ŞOK, A 101 ve Savola Gıda’ya toplam 2 milyar 671 milyon lira idari para cezası verildiğini aktardı.
Cezalarda BİM 958 milyon TL ile ilk sırada yer aldı. A101’e 647 milyon TL, Migros’a 518 milyon TL, Şok’a 384 milyon TL, CarrefourSA’ya 142 milyon TL ceza verildi.
Suudi sermayeli sıvı gıda şirketi Savola’ya da 22 milyon TL ceza kesildi. Soruşturma kapsamındaki aralarında kozmetik zincirlerinin de bulunduğu 23 şirkete ve Gıda Perakendecileri Derneği’ne ise idari para cezası uygulanmasına yer olmadığı belirtildi.
Bununla birlikte soruşturma tarafı tüm tedarikçiler ve perakendecilerin gerek kendi pazarlarındaki rakiplerine gerekse de dikey ilişkide bulunan tarafların birbirlerinin rakiplerine ilişkin rekabete hassas bilgilerin değişiminde dikkate almaları gereken hususlarla ilgili olarak soruşturma taraflarına görüş yazısı gönderilmesine karar verildi.
Öte yandan Rekabet Kurumu gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolunun açık olduğunu belirtti. Perakendeciler fiyat artışlarının kartelden dolayı olmadığını iddia ederken, maliyetlere dikkat çekti. Böylece enflasyonun faturası perakendecilere kesilmiş oldu.
‘DOLAYLI TEMASLARLA FİYAT ARTTIRIMI YAPILMIŞ’
Rekabet Kurumu kararında idari para cezası verilen zincir marketlerin kendi aralarında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla fiyatların ve fiyat geçişlerinin koordinasyonunun sağlandığının tespit edildiği belirtti. Tespitler arasında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat geçiş tarihleri, dönemsel aktiviteler ve kampanyalar gibi rekabete hassas bilgilerin paylaşıldığı; fiyat indirimine giden veya pazar genelinde fiyatların arttığı dönemde henüz fiyat artışı yapmayan teşebbüslerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilmek suretiyle söz konusu fiyatları tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı yer aldı.
MİGROS KARARI YARGIYA TAŞIYOR
Rekabet Kurumu’nun fahiş fiyat soruşturmasında idari para cezası verdiği zincir marketlerden biri olan Migros kararın iptali için dava açılacağını duyurdu. Rekabet Kurumu, Migros’a ilgili karar çerçevesinde 517,7 milyon TL para cezası vermişti. Şirketten Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan açıklamada açıklanan kararda şirket aleyhine yöneltilen hususların kesinlikle kabul edilmediği belirtildi. Açıklamada, “Migros Ticaret A.Ş., faaliyetlerini dürüstlük ve güvenilirlik ilkelerine bağlı olarak her zaman kanunlara ve yasal düzenlemelere uygun şekilde sürdürmektedir. 67 yıldır koruduğumuz, müşterilerimize en kaliteli ürün ve hizmetleri en uygun fiyatlarla sunma irademiz kesintisiz devam edecektir.” ifadeleri kullanıldı.
‘HAKSIZ KAMUOYU ALGISINI KABUL ETMİYORUZ’
Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Galip Aykaç daha önce yaptığı açıklamada zincir marketlerin fahiş fiyat artırımının sorumlusu olarak gösterilmesinin haksız kamuoyu algısı olduğunu belirtip “Organize perakendeciliğin yükseldiği yerde enflasyon geriliyor. Yüksek ÜFE’nin TÜFE’ye yansımamasının en önemli sebebi zincir marketler. Fiyat artışının yanı sıra gelir dağılımının bozulması sıkıntıları büyütüyor. Bizler üzerinden yapılan haksız kamuoyu algısını kabul etmiyoruz. Hiçbir perakendeci fiyatları durduk yere artırmaz, tüm tedarik zincirine bakılmalı. İçinde olduğumuz ve memnun olmadığımız bu dönemin atlatılacağını umuyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
KARTEL NİTELİĞİNDE ANLAŞMALARA DİKKAT ÇEKİLDİ
Rekabet Kurumu kararında rakip fiyatlarının yükselmemesi halinde ürün ve/veya bölge özelinde süratle hayata geçirilen fiyat indirimleri ve/veya tedarikçiye iade faturası kesmek gibi cezalandırma stratejileri yoluyla teşebbüsler arasındaki danışıklılığa uyumun sürekli olarak gözetildiği; böylelikle adı geçen teşebbüslerin satışa sundukları pek çok ürünün perakende satış fiyatlarının tespiti amacına sahip, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de sergileyen kartel niteliğindeki anlaşma veya uyumlu eylemler yoluyla, anılan teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiklerini aktardı.
Zincir marketlerle birlikte tedarikçi Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş.’nin de kendi ürünleri bakımından söz konusu perakendeciler arasında raf fiyatları ve fiyat geçişleri konusunda danışıklılığın/koordinasyonun sağlanması ve bu danışıklılığın sürdürülmesi, yine bu çerçevede perakendecilerin geleceğe dönük fiyatları ve fiyat geçiş tarihleri gibi rekabete hassas bilgilerin paylaşımına aracılık etmesi yönüyle açıkça perakende satış fiyatlarının tespiti amacına sahip topla-dağıt (hub and spoke) kartel görünümünde ortaya çıkan anlaşmalar veya uyumlu eylemler yoluyla 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine ve bu ihlal nedeniyle perakendeciler ile birlikte ve eşit derecede sorumlu olduğuna hükmedildi.
FAHİŞ FİYAT VARSA ENFLASYON NEDEN YÜKSEK?
Rekabet Kurumu’nun zincir marketlere verdiği cezaları sosyal medya hesabından değerlendiren Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy “Fiyat sabitleme vb nedeniyle büyük marketlere ceza yağmış. Eğer söylenen enflasyon oranı piyasayı yansıtıyorsa, bu ceza niye? Eğer ortada fahiş fiyat varsa, bu enflasyon oranı nedir?” dedi. Ekonomist Atilla Yeşilada ise daha önce yaptığı paylaşımda “Rekabet Kurulu raportörleri süpermarketlerin “kartel” oluşturduğunu tespit etti ve ceza kesilmesini talep etti. Meali: Rekabet Kurulu’nda bütçeye nakit transferi, enflasyonun faturasını perakendecilere keselim, sorun bitsin” ifadelerini kullanmıştı.
