Türkiye'de yılbaşından bu yana sahte içki nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 109’a yükselirken, hastanelere başvuranların sayısı 100’ü geçti. Artan fiyatlar ve vergiler nedeniyle sahte içkiye yönelim artarken, devletin vergi kaybı da büyüyor. Yapılan hesaplamalara göre, 2023 yılında kayıt dışı içki pazarının büyüklüğü 8-14 milyon litre arasında tahmin edilirken, yaklaşık 7,5 milyar TL ÖTV kaybı yaşandı. KDV ile birlikte toplam vergi kaybı 9 milyar TL'yi aştı.
Türkiye’de sahte alkollü içki tüketimi giderek artan bir halk sağlığı tehdidi haline gelirken, bu durum ölümcül sonuçlar doğuruyor. Özellikle yılbaşı ve benzeri özel günlerde kaçak üretim faaliyetlerinin hız kazanmasıyla, yasa dışı yollarla piyasaya sürülen sahte içkiler nedeniyle zehirlenme vakalarında ciddi artış yaşanıyor. Yetkililer, sahte içkinin genellikle kontrolsüz merdiven altı üretim tesislerinde etil ve metil alkol karışımıyla üretildiğini belirterek, vatandaşları yalnızca güvenilir satış noktalarından alkol satın almaları konusunda uyardı.
SAHTE İÇKİDE ETİL VE METİL ALKOL TEHLİKESİ
Sahte içkilerin en büyük risklerinden biri, insan sağlığına ciddi zararlar veren ve ölümcül olabilen metil alkol içermesi. Genellikle endüstriyel kullanım için üretilen metil alkol, sahte içkilerde maliyetleri düşürmek amacıyla kullanılıyor. Metil alkol tüketimi, körlük, kalıcı organ hasarı ve ölüme yol açabiliyor.
Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele ekipleri tarafından hazırlanan raporlara göre, sahte içki üretiminde en fazla kullanılan madde etil alkol. Bu durum, kaçak içki piyasasında en büyük paya sahip unsurun etil alkol olduğunu gösteriyor. Kaçak üreticiler, etil alkolü sahte içki üretiminde kullanarak piyasaya sürerken, içine daha ucuz olan metil alkolü de ekleyerek maliyeti düşürüyor. Bu da halk sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturuyor.
SAHTE İÇKİYE KARŞI BÜYÜK OPERASYONLAR
Sahte içki üretimi ve satışına yönelik operasyonlar hız kesmeden devam ediyor. Ankara Valisi Vasip Şahin, yapılan son operasyonlar kapsamında içki yapımında kullanılan 102 ton etil ve metil alkolün ele geçirildiğini açıkladı. Bu miktarın 62 tonunun Düzce ve Konya'da, 40 tonunun ise Ankara'da ele geçirildiğini belirtti. İstanbul'da da geniş çaplı operasyonlar düzenlendi. İstanbul Valisi Davut Gül, 14 Ocak - 6 Şubat tarihleri arasında toplam 86 bin 274 litre sahte ve kaçak alkollü içkinin ele geçirildiğini duyurdu.
Yapılan operasyonlar, sahte içki piyasasının ne kadar büyük olduğunu ve yasa dışı üreticilerin sürekli olarak yeni yollar arayarak faaliyetlerini sürdürdüğünü gözler önüne serdi.
BÜYÜKELÇİLİKLERDEN TÜRKİYE’YE ZİYARET EDENLERE UYARI
Sahte içki tüketimine bağlı ölümlerin artması, yabancı ülke büyükelçiliklerini de harekete geçirdi. Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’ın Ankara Büyükelçilikleri, web siteleri aracılığıyla vatandaşlarını sahte içki konusunda uyardı.
Büyükelçilikler, Türkiye’ye gelen ziyaretçilere yalnızca lisanslı içki satış noktalarından alkol satın almaları ve restoranlarda servis edilen alkollü içeceklerin güvenilir olup olmadığını kontrol etmeleri tavsiyesinde bulundu. Ayrıca, satın alınan içkilerin bandrollerinin dikkatlice incelenmesi, düşük baskı kalitesine sahip ya da yazım hataları bulunan etiketlere karşı dikkatli olunması gerektiği ifade edildi.
ETİL ALKOLÜN YÜZDE 90'I SAHTE İÇKİDE KULLANILIYOR
Sahte içki piyasasının büyüklüğünü gösteren en çarpıcı verilerden biri, etil alkol kullanımına ilişkin yapılan değerlendirmeler oldu. Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı’nın (TADB) verilerine göre, 2023 yılında piyasaya sürülen tarımsal kökenli denatüre edilmemiş ve ambalajlı etil alkol miktarı 9,7 milyon litre olarak açıklandı. Ancak bu etil alkolün büyük bir kısmı, yani yaklaşık yüzde 90’ı, yasa dışı içki üretiminde kullanılıyor.
Ekonomim'de yer alan habere göre; Sayıştay’ın 2019 yılı Tarım ve Orman Bakanlığı raporuna göre, tıbbi olarak ihtiyaç duyulan etil alkol miktarı yalnızca 1,5 milyon litre civarında. Bu da piyasaya sürülen 8 milyon litrelik etil alkolün büyük oranda sahte içki üretiminde kullanıldığını gösteriyor. Kaçak etil alkol ve sahte içki üretiminin bu denli büyük bir hacme ulaşması, halk sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturuyor.
DEVLET MİLYARLARCA VERGİ KAYBINA UĞRUYOR
Sahte içki tüketimi sadece halk sağlığını tehdit etmekle kalmıyor, aynı zamanda devletin büyük bir vergi kaybına uğramasına neden oluyor. Yapılan resmi hesaplamalara göre, 2023 yılında kayıt dışı içki pazarının büyüklüğü 8 ila 14 milyon litre arasında tahmin ediliyor. Ortalama olarak 12 milyon litrelik bir kaçak içki pazarının olduğu kabul edilirse, bu miktardan kaynaklanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) kaybı yaklaşık 7,5 milyar TL.
ÖTV kaybına ek olarak Katma Değer Vergisi (KDV) de hesaplandığında, toplam vergi kaybı 9 milyar TL'yi aşıyor. Bu da devletin toplam ÖTV gelirinin yaklaşık yüzde 10’una denk gelen bir kaybın sahte içki üretimi nedeniyle yaşandığını ortaya koyuyor.
